تأمین تجهیزات معدنی چالش جدی معادن

در حال‌حاضر تأمین انواع ماشین‌آلات و تجهیزات معدنکاران کشور، به صورت عمده از طریق واردات انجام می‌شود به نحوی که ماشین‌آلات و تجهیزات معدنی سنگین مانند: انواع بیل‌مکانیکی، لودر، بولدوزر، دامپ تراک، تجهیزات حفاری و تجهیزات خاص معادن زیرزمینی زغال‌سنگ در داخل تولید نمی‌شود و به‌طور متوسط در شرایط کنونی سالیانه ۱۲۰ تا ۲۵۰ میلیون […]

در حال‌حاضر تأمین انواع ماشین‌آلات و تجهیزات معدنکاران کشور، به صورت عمده از طریق واردات انجام می‌شود به نحوی که ماشین‌آلات و تجهیزات معدنی سنگین مانند: انواع بیل‌مکانیکی، لودر، بولدوزر، دامپ تراک، تجهیزات حفاری و تجهیزات خاص معادن زیرزمینی زغال‌سنگ در داخل تولید نمی‌شود و به‌طور متوسط در شرایط کنونی سالیانه ۱۲۰ تا ۲۵۰ میلیون دلار صرف واردات ماشین‌آلات و تجهیزات معدنی می‌شود. به گزارش مناقصه‌مزایده،‌همچنین براساس مصوبه هیأت‌وزیران ورود و ترخیص ماشین‌آلات و راهسازی غیراسقاطی دارای نشان تجاری معتبر جهانی، صرفاً تا پایان سال ۱۳۹۹ با ارز بازار ثانویه اعلامی بانک‌مرکزی به صورتی که حداکثر پنج سال از ساخت آن نگذشته باشد صورت گرفته است. نکته قابل‌توجه اینجاست این واردات بدون شرط داشتن نمایندگی مجاز و با رعایت قوانین و مقررات انجام شده است. براساس آمارگمرک در سال۹۸ حدود ۱۳۵ میلیون دلار انواع ماشین‌آلات معدنی به کشور وارد شده است. البته قطعاً فرسوده بودن ناوگان ماشین‌آلات معدنی باعث شده است که علاوه بر تأمین قطعات و مشکلات مربوط به آن مصرف سوخت، روغن و سرویس و نگهداری و نهایتاً قیمت تمام شده نیز نسبت به ماشین‌آلات افزایش داشته باشد و این مسأله خود بخشی را با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو ساخته است. در کنار این چالش‌ها در شرایط فعلی که تولید ماشین‌آلات در داخل کشور انجام نمی‌شود ممنوعیت واردات ماشین‌آلات دست‌دوم معدنی با عمر بیش از پنج سال نیز موجب ایجاد انحصار و بالاتر بودن قیمت ماشین‌آلات معدنی مستعمل در داخل کشور حتی از قیمت‌های جهانی شده است. عموماً ماشین‌آلات در دنیا در بازه‌های ۱۰ تا ۱۵ ساله مورد استفاده قرار می‌گیرند. و ماشین‌آلات با عمر کمتر از پنج سال قابلیت استفاده برای شرکت‌های بزرگ معدنی را دارند. علاوه براین فرسوده بودن ماشین‌آلات معدنی کشور در کنار ممنوعیت واردات ماشین‌آلات با عمر بالای پنج سال امکان نوسازی بخش معدن را از منظر ماشین‌آلات و تجهیزات معدنی با مشکلاتی روبه‌رو کرده است. این درحالیست که براساس ماده ۱۰۹ و ۱۱۰ آیین‌نامه اجرایی قانون معادن مصوب سال۹۲ ظرفیت‌های قانونی و مقرراتی مورد نیاز در این زمینه را نیز فراهم کرده است. براساس این مواد از آیین‌نامه قانون معادن، ورود ماشین‌آلات و تجهیزات اکتشافی استخراج و صنعتی مورد نیاز خط تولید عملیات معدنی و صنایع‌معدنی که با مجوز وزارت انجام می‌شود از پرداخت هرگونه حقوق ورودی معاف هستند و همچنین واردات ماشین‌آلات و تجهیزات اکتشافی، استخراجی و صنعتی مناسب دست‌دوم مورد نیاز خط تولید عملیات معدنی نیز با تأیید وزارت صنعت،معدن‌وتجارت مجاز خواهد بود. براساس ماده۴۶ قانون برنامه پنج ساله ششم کشور مصوب ۱۳۹۵ و همچنین قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی در تأمین نیازهای کشور و تقویت آنها در امر صادرات مصوب۱۳۹۸ از بعد از قانون زمینه فعالیت برای تولید ماشین‌آلات معدنی در کشور فراهم است. شرکت تولید تجهیزات سنگین هپکو اراک، به‌عنوان تنها واحد صنعتی تولیدکننده انواع ماشین‌آلات راهسازی معدنی و کشاورزی در ایران است که به دلیل فرآیند معیوب خصوصی‌سازی در سال‌های اخیر به حالت نیمه تعطیل درآمده است. لودر، بولدوزر، بیل مکانیکی، دامپ تراک، بیل زنجیری و شاور را دارد. شرکت هپکو در سال ۵۱ با مشارکت سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران ۵۵درصد و بخش‌خصوصی ۴۵درصد با هدف مونتاژ ۵۰۰ دستگاه ماشین‌آلات راهسازی تأسیس شد در سال ۵۴ راه‌اندازی شرکت در فضای ۱۰۰ هکتاری و سالن تولیدی به مساحت ۴۰ هزارمترمربع انجام شد. همان‌طور که ذکر شد شرکت هپکو از زیرساخت‌ها و امکانات لازم برای تأمین نیاز داخلی کشور به ماشین‌آلات معدنی برخوردار است و برآوردهای فنی سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع‌معدنی ایران نشان می‌دهد که با امکان فعال‌سازی مجدد این واحد صنعتی وجود دارد. با درنظر گرفتن شرایط عملیاتی، در سرمایه‌گذاری حداقل ۱۰۰ میلیون دلاری صورت نوسازی این واحد صنعتی، بروز کردن تجهیزات و ارتقای کیفیت محصولات تولیدی، حداقل یک سال زمان برای تبدیل شدن این واحد به تولیدکننده ماشین‌آلات معدنی نیاز است. بنابراین داخلی‌سازی ماشین‌آلات و تجهیزات معدنی ذکر شده و تأمین نیاز شرکت‌های معدنی به این ماشین‌آلات نیازمند انجام فرآیند فنی مدیریتی که در صورت اجرای مناسب در بهترین حالت نتایج آن تا سال ۱۴۰۴ به بار خواهد نشست.