محقق سازمان زمین‌شناسی تأثیرگذاری فرونشست و برداشت از مخازن نفتی و گازی در ایجاد زلزله پژوهش‌های دهه‌های اخیر نشان می‌دهد، پدیده‌های سطحی همچون فرونشست زمین، آبگیری دریاچه سدها در اطراف گسل‌های لرزه‌زا، برداشت سریع نفت‌وگاز طبیعی از مخازن طبیعی نفتی توان بر هم زدن میدان‌های تنش برای ایجاد زمین‌لرزه‌ها را دارند که نمونه آن زلزله […]
محقق سازمان زمین‌شناسی
تأثیرگذاری فرونشست و برداشت از مخازن نفتی و گازی در ایجاد زلزله
پژوهش‌های دهه‌های اخیر نشان می‌دهد، پدیده‌های سطحی همچون فرونشست زمین، آبگیری دریاچه سدها در اطراف گسل‌های لرزه‌زا، برداشت سریع نفت‌وگاز طبیعی از مخازن طبیعی نفتی توان بر هم زدن میدان‌های تنش برای ایجاد زمین‌لرزه‌ها را دارند که نمونه آن زلزله ۲۰۱۱ لورکا اسپانیا با بزرگای ۵٫۱ است. به گزارش مناقصه‌مزایده، شهریار سلیمانی‌آزاد؛ پژوهشگر لرزه‌زمین ساخت و متخصص پالئوسایزمولوژی-تکتونیک جنبا سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور در این باره، گفت: به طور کلی، پدیده فرونشست دشت‌ها در ارتباط با برداشت بیش از حد آب‌های زیرزمینی و لذا خالی شدن حفرات و منافذ خاک از آب و در ادامه نیز با نشست خاک به دلیل وزن لایه‌های خاک‌رویی و… صورت می‌پذیرد. وی ادامه داد: تداوم این امر در طی چند دهه گذشته با نشست‌های چند متری در سطح زمین دشت‌های کشور همراه بوده و هست و از آنجا که این پدیده عمدتاً در ارتباط با سفره‌های آب زیرزمینی در ژرفای چند۱۰تا چند ۱۰۰متری سطح زمین است، لذا از دیدگاه زمین‌شناسی پدیده‌ای سطحی به‌شمار می‌آید. سلیمانی‌آزاد؛ ادامه داد: از دیدگاه مخاطرات مرتبط با زمین‌لرزه نیز باید از دو منظر به این پدیده نگاه کرد؛ نخست آن که آیا پدیده‌های سطحی همچون فرونشست زمین به دلیل برداشت بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی می‌توانند نقشی در ایجاد زمین‌لرزه‌ها داشته باشند؟ و دوم اینکه، آیا پدیده فرونشست زمین نقشی در افزایش خطرپذیری لرزه‌ای مناطق تمرکز جمعیتی و اقتصادی در دشت‌ها دارد؟ این پژوهشگر لرزه‌زمین ساخت سازمان زمین‌شناسی کشور، یادآور شد: در پاسخ به سؤال نخست باید به این نکات اشاره کنم که عامل بنیادین رخداد زمین‌لرزه‌ها، فعالیت گسل‌ها و رها شدن به یک باره انرژی جمع شده بر روی آنهاست. در حقیقت، گسل‌ها شکستگی‌هایی بسیار بزرگ از ژرفای بسیار زیاد تا محدوده سطح زمین به‌شمار می‌آیند. وی با تأکید بر اینکه ژرفای گسل‌های لرزه‌زا در پوسته زمین معمولاً چند۱۰کیلومتر است، اظهار کرد: بر پایه پژوهش‌های دهه‌های اخیر، پدیده‌های سطحی همچون فرونشست زمین، آبگیری دریاچه سدها در اطراف گسل‌های لرزه‌زا، برداشت سریع نفت و گاز طبیعی از مخازن طبیعی نفتی و… همگی توان بر هم زدن میدان‌های تنش برای ایجاد زمین‌لرزه‌ها را دارند، ولی توانی محدود؛ چرا که مقدار انرژی حاصل از شکستن و جابجا شدن بر روی یک گسل لرزه‌زا و برای ایجاد یک زمین‌لرزه به واقع بزرگ بسیار بیشتر از نشست‌ها و گسیختگی‌های پدیده‌های سطحی است. سلیمانی‌آزاد؛ با بیان اینکه منشأ رخداد زمین‌لرزه‌های بزرگ در ژرفای زمین قرار دارد نه در بخش‌های سطحی زمین، خاطرنشان کرد: به‌طور کلی و بر پایه مستندات علمی، زمین‌لرزه‌های مرتبط با پدیده‌های سطحی و انسان‌زاد در مجموعه‌ای به نام زمین‌لرزه‌های «القایی» دسته‌بندی شده‌اند که معمولاً در ژرفای کمتر و نیز با بزرگای کمتر رخ می‌دهند. وی تأکید کرد: ولی نکته مهم در این بین شناخت و دانش بسیار محدود بشر در مورد ارتباط این پدیده‌هاست و از این رو برای انجام تفسیرهای بزرگ و مهم باید در گذر زمان اطلاعات علمی‌کامل‌تری فراهم شود. این متخصص پالئوسایزمولوژی –تکتونیک جنبای سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور به‌عنوان نمونه به رخداد برخی زمین‌لرزه‌های القایی با بزرگای نسبتا قابل‌توجه مثل زمین‌لرزه سال ۲۰۱۱ در ناحیه لورکا اسپانیا با بزرگای ۵٫۱ اشاره کرد که مسبب ایجاد تلفات محدود نیز بود و ادامه داد: این زلزله به فعالیت یک گسل در کناره و در ارتباط با یک فرونشست محلی نسبت داده شده است. سلیمانی‌آزاد؛ در پاسخ سؤال دوم، اضافه کرد: علاوه بر آن، فرونشست زمین در اثر برداشت بی‌رویه آب از سفره‌های آب زیرزمینی به مرور می‌تواند با ترک‌هایی که در سازه‌ها و ساختمان‌های سطح زمین ایجاد می‌کند آنها را در مقابل رخداد حتی زمین‌لرزه‌های نه‌چندان بزرگ نیز آسیب‌پذیرتر کند و از این رو خطرپذیری زمین‌لرزه را نیز در آن ناحیه افزایش دهد؛ چرا که ریسک یا خطرپذیری زمین‌لرزه‌ها علاوه بر مقدار خطر با آسیب‌پذیری نیز رابطه‌ای مستقیم دارد. وی افزود: با مقایسه دو نقشه فرونشست دشت و مناطق شهرداری تهران به نمونه بارز و معناداری از مسأله یاد شده در برخی مناطق همچون منطقه۱۷ می‌توان دست یافت. از این‌رو و با توجه به اینکه بشر تقریباً تنها با کاستن از میزان آسیب‌پذیری قادر به کم کردن ریسک و خطرپذیری است، اهمیت موضوع یاد شده برای مردم، مسؤولین و متخصصان هرچه روشن‌تر می‌شود. به گفته این محقق لرزه‌زمین ساخت سازمان زمین‌شناسی با پیشگیری از ایجاد و توسعه پدیده فرونشست در دشت‌های کشور افزون بر پیشگیری از مرگ آبخوان‌های زیرزمینی و پدیده‌هایی همچون سیل‌های انسان‌زاد می‌توانیم از آسیب‌پذیرتر شدن ساختمان‌های بنا شده بر روی آنها در مقابله با رخداد زمین‌لرزه‌ها در آینده نیز جلوگیری کنیم. سلیمانی‌آزاد؛ در پایان خاطرنشان کرد: بی‌شک این موضوع در کنار توجه ویژه به طراحی و ساخت بناهای هرچه مقاوم‌تر و مقرون‌به صرفه‌تر (که هنوز هم متأسفانه بی‌اندازه مورد بی‌مهری کوته‌نظرانه متولیان ناآگاه و گاهی بی‌وجدان است) می‌تواند کمک شایان‌توجهی به ایمنی جامعه و توسعه پایدار کشور عزیزمان ایران کند.
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.