نقش گاز طبیعی در ساختار تولیدات صنایع انرژی‌بر

نقش گاز طبیعی در ساختار تولیدات صنایع انرژی‌بر یکی از ارکان مهم هر اقتصادی بخش صنعت است که قابلیت بسیاری در رشد اقتصاد داراست و در کشور ایران، بخش صنعت در کنار دیگر بخش‌ها یکی از عوامل مهم توسعه روزافزون به شمار می‌رود. به گزارش شانا، در حوزه صنعت تعدادی از صنایع به دلیل شرایط […]

نقش گاز طبیعی در ساختار تولیدات صنایع انرژی‌بر

یکی از ارکان مهم هر اقتصادی بخش صنعت است که قابلیت بسیاری در رشد اقتصاد داراست و در کشور ایران، بخش صنعت در کنار دیگر بخش‌ها یکی از عوامل مهم توسعه روزافزون به شمار می‌رود.

به گزارش شانا، در حوزه صنعت تعدادی از صنایع به دلیل شرایط فرایند تولید و نوع تولیدات، از اهمیت متفاوتی برخوردارند. در حقیقت طبقه‌بندی صنایع براساس انواع فاکتورهای اقتصادی، می‌تواند رویکردی مناسب برای بررسی هرچه بهتر ساختار هزینه و تولید باشد.

 

یکی از انواع دسته‌بندی صنایع براساس فاکتور میزان و حجم مصرف نهاده‌ها و به‌طور مشخص سهم مصرف نهاده انرژی است که بر این اساس، می‌توان صنایع را برحسب سهم مصرف انرژی از کل انرژی بخش صنعت، به صنایع انرژی‌بر که سهم بالایی از انرژی را در اختیار دارند و دیگر صنایع که سهم اندکی از انرژی را مصرف می‌کنند، تقسیم کرد.

در حقیقت ساختار تولیدات صنایع انرژی‌بر به گونه‌ای است که به منظور تولید و توزیع محصول نیاز مبرمی به بهر‌ه‌گیری از انرژی دارند و در این‌گونه صنایع، راه‌اندازی کارخانجات و سایر تجهیزات تولید، به مصرف انرژی وابستگی بسیاری دارد.

بر طبق گزارش‌های منتشر شده توسط مرکز آمار ایران، ١٠ صنعت از میان ٢٣ صنعت اصلی، سهمی بسیار گسترده از مصرف انرژی بخش صنعت را دارا هستند؛ بگونه‌ای که در طول دهه ٨٠ (سال‌های ١٣٨٠ تا ١٣٨٩) ۹۴٫۵۳ درصد از کل انرژی بخش صنعت و همچنین به‌طور متوسط ٩٧,٩٠ درصد از گاز طبیعی کل صنعت را مصرف کرده که با احتساب این موضوع، بخش بسیار گسترده‌ای از انرژی در اختیار تعدادی از صنایع قرار دارد و دیگر صنایع سهم بسیار اندک و ناچیز را مصرف می‌کنند.

بر این اساس، گاز طبیعی سهم به‌سزایی در فرایند تولید صنایع مذکور داشته و یکی از حامل‌های اصلی انرژی در صنایع انرژی‌بر به شمار می‌رود. بررسی سهم هزینه هر یک از اجزای انرژی در صنایع انرژی‌بر حاکی از آن است که به‌طور متوسط ٥٧ درصد از کل هزینه انرژی صرف خرید گاز طبیعی شده و ٤٣ درصد از کل هزینه اختصاص یافته به انرژی، صرف خرید دیگر حامل‌های انرژی در پروسه تولید شده و با توجه به این موضوع، گاز طبیعی مهم‌ترین نهاده زیرگروه انرژی در بخش صنایع انرژی‌بر است.

با استناد به نتایج پژوهش انجام شده مشخص شد در سطح متوسط داده‌های صنایع، مقدار شدت گاز طبیعی در کوتاه‌ مدت ٠,١٤٩٣ درصد تخمین زده شده و شدت گاز طبیعی در دوره بلندمدت برابر با ۰٫۱۱۴۴درصد است و همچنین با توجه به نتایج مقادیر شدت گاز طبیعی به تفکیک ١٠ صنعت، شدت گاز طبیعی دوره کوتاه‌مدت در قیاس با دوره بلندمدت، در کلیه ١٠ صنعت مورد بررسی دارای مقادیر بزرگتری است و بر این اساس، کارایی مصرف گاز طبیعی در دوره کوتاه‌مدت نسبت به دوره بلندمدت کم‌تر است.

تجزیه شدت گاز طبیعی حاکی از آن است که به‌طور متوسط، در بلندمدت از میان ٤ فاکتور اصلی، اثر تولیدی و اثر تکنولوژی موجب کاهش نسبت مصرف گاز طبیعی به مقدار تولید می‌شوند و اثر تولیدی، تنها فاکتور کاهشی در شدت گاز طبیعی در دوره کوتاه‌مدت به شمار می‌رود و ۴ عامل دیگر سبب افزایش شدت گاز طبیعی می‌شوند و یکی از عوامل اساسی و مؤثر بر بزرگتر بودن مقدار شدت کوتاه‌مدت نسبت به بلندمدت به شمار می‌روند.

براساس یافته‌ها، شدت گاز طبیعی اکثر صنایع در دو دوره بلندمدت و کوتاه‌مدت روندی همراه با نوسان را داشته که این موضوع ناشی از نوسان اجزای مؤثر بر مقدار شدت بوده و سرانجام مقدار شدت گاز طبیعی بسیاری از صنایع، در کل دوره کاهش یافته است.

تجزیه شدت گاز طبیعی بلندمدت حاکی از آن است که از میان ٤ عامل اصلی، اثر تولیدی (مقدار منفی) و اثر بودجه‌ای (مقدار مثبت)، عوامل اساسی در تعیین مقدار شدت گاز طبیعی به شمار می‌روند و نوسان شدت گاز طبیعی بلندمدت در صنایع انرژی بر ایران از این دو عامل نشأت می‌گیرد.

 

روند سالانه اجزای اصلی شدت کوتاه‌مدت دلالت بر آن دارد که اثر سرمایه‌ای در کنار اثر بودجه‌ای، عاملی مؤثر در نوسان مقدار شدت گاز طبیعی بوده و در حقیقت تغییرات این دو فاکتور مهم، موجب افزایش ٠,٠٨٤٧ درصدی مقدار شدت کوتاه‌مدت گاز طبیعی در سال ١٣٨٨ نسبت به سال ابتدایی (١٣٨٢) و همچنین جهشی ۰٫۰۳۸۱ درصدی نسبت به سال قبل (١٣٨٧) شده است.