گرچه پاییز و زمستان آسمان اغلب شهرهای بزرگ کشور با حضور «ذرات معلق» تیره می‌شود که حتی نگاه کردن به آن نیز نفس آدمی را به تنگ می‌آورد اما اکثر ما تصور می‌کنیم که در فصول گرم سال آسمانی آبی و هوایی مطبوع را تجربه می‌کنیم. به گزارش از ایسنا، این تصور در حالی در […]
گرچه پاییز و زمستان آسمان اغلب شهرهای بزرگ کشور با حضور «ذرات معلق» تیره می‌شود که حتی نگاه کردن به آن نیز نفس آدمی را به تنگ می‌آورد اما اکثر ما تصور می‌کنیم که در فصول گرم سال آسمانی آبی و هوایی مطبوع را تجربه می‌کنیم. به گزارش از ایسنا، این تصور در حالی در ذهن ما شکل می‌گیرد که آمار کیفیت هوای شهرهای بزرگ از جمله تهران نشان می‌دهد که آلاینده شاخص هوا در روزهای گرم تابستانی «ازن» است که بسیاری از روزها کیفیت هوا را در محدوده ناسالم برای گروه‌های حساس و حتی همه گروه‌ها قرار می‌دهد و مخاطراتی برای سلامت مردم در پی دارد.
آلاینده «ازن» چیست، چگونه تولید می‌شود و چه تأثیراتی بر سلامت دارد؟
گاز ازن از ترکیب سه اتم اکسیژن ایجاد می‌شود. این گاز در لایه‌های بالای جو مانع ورود اشعه ماورای‌بنفش به زمین می‌شود و از این‌رو حضور آن در جو لازم و ضروری است اما ازن در سطح زمین خود را به‌صورت آلاینده‌ای سمی نشان می‌دهد. ازن موجود در سطح زمین برای سلامتی انسان، جانوران و گیاهان مضر است و از آن به‌عنوان ازن بد و آلاینده نامبرده می‌شود. این آلاینده به‌طور مستقیم در هوا منتشر نمی‌شود بلکه آلاینده‌ای ثانویه است که توسط واکنش‌های شیمیایی بین اکسیدهای نیتروژن و ترکیبات آلی فرار در حضور نور خورشید ایجاد می‌شود. از این رو میزان آن در تابستان و طی ساعت‌های میانی روز بیش از سایر مواقع است. در مورد چگونگی تشکیل آلاینده ازن باید گفت که پیش‌سازهای آن مواد آلی فرار (VOC) و ناکس یا اکسیدهای نیتروژن هستند. در واقع به‌نوعی خودروهای دیزلی، موتورسیکلت‌های فرسوده و بخارات بنزین پیش‌سازهای ازن محسوب می‌شوند و تمامی این منابع در حضور گرما و نور خورشید، ازن تولید می‌کنند. استفاده از سوخت گازوییل در نیروگاه‌ها و پالایشگاه‌ها نیز می‌تواند در افزایش غلظت ازن نقش داشته باشد. افزایش غلظت ازن سبب کاهش عملکرد ریه و افزایش علائم تنفسی مانند سرفه، تنگی‌نفس، تشدید آسم و سایر بیماری‌های ریوی و مرگ‌ومیر زودرس می‌شود.
راهکارهای کاهش «ازن» چیست؟
گرچه راهکارهای متعددی برای کاهش آلاینده ازن طی سال‌های اخیر پیشنهاد، توصیه و در قانون نیز به دستگاه‌های مختلف تکلیف شده است اما نه‌تنها به‌درستی اجراء نشده بلکه بسیاری از این راهکارها مورد توجه قرار نگرفته و در برخی موارد نیز زیرپا گذاشته شده‌اند. یکی از راهکارهایی که برای کاهش گازهای آلی فرار وجود دارد، اجرای طرح کهاب (طرح کاهش، هدایت و انتقال بخارات حاصل از تبخیر بنزین) در پمپ‌بنزین‌هاست که پیش از سال ۹۰ مطرح شده بود اما متأسفانه در کشور به‌درستی اجرایی نشده است. اجرایی شدن طرح «کهاب» در پمپ‌بنزین‌های سطح شهر تهران توسط وزارت نفت می‌تواند به کاهش انتشار گازهای آلی فرار کمک می‌کند. یکی دیگر از منابع انتشار گازهای آلی فرار و دی‌اکسید نیتروژن «خودروها» هستند و ارتقای استاندارد خودروها به یورو۵ می‌تواند نقش مهمی در کاهش آلاینده دی‌اکسید نیتروژن و در نتیجه ازن داشته باشد. ارتقای استاندارد خودروهای تولیدی به یورو۵ در حالی به‌عنوان یکی از راهکارهای کاهش آلاینده‌های هوا از جمله «ازن» مطرح می‌شود که چندین سال است خودروسازان زیر بار این موضوع نرفته‌اند. براساس ماده۴ قانون هوای پاک مقرر شد که خودروسازان با توجه به اعلام سازمان حفاظت محیط‌زیست تولیدات خود را مطابق با استانداردهای آلایندگی یورو۵ کنند همچنین براساس یکی از مواد آیین‌نامه اجرایی این قانون که در سال ۹۷ توسط هیأت وزیران تصویب شد، شماره‌گذاری هر سه دستگاه خودرو دیزلی نو با استاندارد آلایندگی یورو۵ منوط به اسقاط یک یا چند دستگاه خودرو دیزلی با مجموع ظرفیت گواهی اسقاط مشابه است اما نه‌تنها این مواد از قانون هوای پاک به‌درستی اجراء نشد بلکه به‌دلیل مانع‌تراشی‌های خودروسازان اجرای ماده۴ از قانون هوای پاک به‌تعویق افتاد و تا سال ۹۹ نیز تعدادی از خودروها براساس مجوز سازمان حفاظت محیط‌زیست و موافقت هیأت دولت، برخلاف قانون هوای پاک با استاندارد یورو۴ شماره‌گذاری شدند. ناگفته نماند که تمامی‌خودروهای در حال تردد در شهرها از استاندارد یورو۴ برخوردار نیستند بلکه آلاینده‌هایی که در حال‌حاضر در هوا منتشر می‌شود مربوط به خودروهایی است که بیش از پنج سال پیش تولید شده‌اند و استاندارد آن‌ها یورو۲ است و برخی نیز فرسوده هستند. قانون هوای پاک یک راهکار دیگر نیز برای کنترل آلودگی هوای ناشی از خودروها و موتورسیکلت‌های فرسوده مشخص کرده و آن اسقاط و از رده خارج کردن آن‌ها پس از رسیدن به «سن فرسودگی» است اما آیین‌نامه اجرایی این ماده مهم که درباره سن فرسودگی انواع وسایل‌نقلیه بود در تیرماه سال ۹۹ براساس استعلام دیوان‌عدالت اداری از شورای‌نگهبان ابطال شد. پس از آن سازمان حفاظت محیط‌زیست پیشنهاد داد که ملاک اسقاط خودروهای فرسوده، معاینه فنی باشد و در آیین‌نامه جدید این ماده از قانون هوای پاک – ملاک اسقاط انواع خودروها «معاینه فنی» است. با این حال بر تقویت اهرم نظارتی بر مسأله معاینه فنی تأکید شد چراکه «هرچند براساس قانون هوای پاک معاینه فنی اجباری است اما گاهی تخلفاتی در آن صورت می‌گیرد و در بسیاری از شهرها نیز معاینه فنی خودروها چک نمی‌شود».
طرح ترخیص خودروهای رسوبی بدون لزوم انجام معاینه فنی
حال نیروی انتظامی‌که خود یکی از مسؤولان اجرای قانون هوای پاک است، از اجرای طرحی جدید برای ترخیص خودروهای توقیفی رسوبی در پارکینگ‌های پلیس بدون نیاز به «معاینه فنی» خبر داده است. این نخستین باری نیست که نیروی انتظامی‌چنین طرحی را اجراء کرده است، سال گذشته نیز طرح ترخیص موتورسیکلت‌های رسوبی از پارکینگ‌ها و توقفگاه‌ها را اجرایی کرد که همچنان نیز ادامه دارد و تاکنون بیش از ۲۸۰ هزار دستگاه موتورسیکلت به مالکان تحویل داده شده است. لازم به ذکر است که براساس اطلاعات آخرین سیاهه انتشار شهر تهران سهم موتورسیکلت‌ها در تولید آلاینده‌های گازی حدود ۲۱درصد و در تولید ذرات معلق ۱۰درصد و سهم خودروهای سواری تولید آلاینده‌های گازی حدود ۳۸ درصد و در تولید ذرات معلق ۱۴درصد است. به گفته سردار سیدکمال هادیان‌فر؛ رئیس پلیس راهور ناجا، اجرای طرح ترخیص خودروهای رسوبی شامل ۲۲۶ هزار خودروی توقیفی در پارکینگ‌های سراسر کشور می‌شود که متوسط زمان توقیف آن‌ها در پارکینگ‌ها دوونیم سال است. خودروهای فرسوده و خودروهایی که هیچ‌گونه سابقه‌ای در سامانه شماره‌گذاری پلیس ندارند از این خدمات مستثنی هستند. اجرای چنین طرح‌هایی از سوی نیروی انتظامی‌آن هم همزمان با اوج گرفتن آلودگی هوا در بسیاری از شهرهای کشور همیشه با انتقادات و پیشنهاداتی همراه بوده است. سال گذشته در پی ترخیص موتورسیکلت‌های رسوبی برخی کارشناسان آلودگی هوا، مسؤولان شرکت کنترل کیفیت هوای تهران همچنین مسؤولان سازمان حفاظت محیط‌زیست بر ضرورت اجباری شدن معاینه فنی برای موتورسیکلت‌های ترخیص شده تأکید کردند. این در حالیست که امسال و در پی اجرای طرح ترخیص خودروهای رسوبی، رئیس پلیس راهور ناجا اعلام کرده «ما هیچ الزامی برای پرداخت عوارض شهرداری برای خودروهای ترخیصی نگذاشته‌ایم و همچنین نیاز به معاینه فنی وجود ندارد و مالکان یا متصرفان بعد از ترخیص می‌بایست دنبال این کارها باشند.» این در شرایطی است که عبدا… متولی؛ مدیریت امور اجرایی معاینه فنی خودروهای کشور، خواستار اخذ گواهی معاینه فنی برای ترخیص خودروهای توقیفی شده است. گرچه موتورسیکلت‌ها و خودروه‌های توقیف شده جزء اموال مردم است و نمی‌توان از ترخیص آن‌ها صرف‌نظر کرد اما به‌نظر می‌رسد که پیش از اجرای چنین طرح‌هایی لازم باشد برای ترخیص این وسایل‌نقلیه تمهیداتی از جمله تعویض کاتالیست و اجباری کردن معاینه فنی اتخاذ شود. از آنجایی که خودروها و موتورسیکلت‌های فاقد معاینه فنی توسط سیستم‌های LEZ که برای کنترل آلودگی هوا در کلانشهرها روی دوربین‌های ثبت تخلفات نصب شده، جریمه می‌شوند به‌نظر می‌رسد نیروی انتظامی‌می‌تواند زمان ترخیص این وسایل‌نقلیه پلاک‌های موقتی را در اختیار مالکان قرار دهد تا پس از مهلتی دو هفته‌ای برگه معاینه فنی خود را تحویل دهند و پلاک دایمی‌دریافت کنند همچنین به‌منظور کاهش انتشار آلاینده‌ها و بروز تصادفات ناشی از این وسایل‌نقلیه رسوبی که بعضا سال‌ها در پارکینگ نگهداری می‌شوند، می‌توان با استقرار کارشناسان معاینه فنی در این پارکینگ‌ها بررسی‌های اولیه مانند آلایندگی، سیستم ترمزها و ایمنی این وسایل‌نقلیه را پیش از ترخیص انجام داد.
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.