نجات جان آب در گروی بازنگری روش‌های مدیریتی

گروه انرژی – کشور عزیزمان ایران چند سالی است که آرام‌آرام به سمت خشکسالی رفته و گواه این موضوع را می‌توان در کاهش ۲۹ درصدی میزان ذخایر آبی سدهای کشور در سال‌جاری نسبت به پارسال دید، با توجه به اینکه ۹۲درصد آب کشور در بخش کشاورزی مصرف می‌شود و فقط شش درصد آب در بخش […]

گروه انرژی – کشور عزیزمان ایران چند سالی است که آرام‌آرام به سمت خشکسالی رفته و گواه این موضوع را می‌توان در کاهش ۲۹ درصدی میزان ذخایر آبی سدهای کشور در سال‌جاری نسبت به پارسال دید، با توجه به اینکه ۹۲درصد آب کشور در بخش کشاورزی مصرف می‌شود و فقط شش درصد آب در بخش شهری استفاده می‌شود باید فکری به حال صنعت کشاورزی کرد، این درحالی است که طی سال‌های گذشته فرهنگ‌سازی خاصی در باره بهینه‌سازی مصرف آب در کشور نشد علاوه بر این ضعف مدیریت دولت در این حوزه باعث ایجاد بحران‌های مختلفی در کشور شده در چنین شرایطی بازنگری روش‌های مدیریت آب یکی از الزامات اساسی است که باید انجام شود. در این‌باره رضا حاجی‌کریم؛ عضو هیأت‌مدیره فدراسیون صنعت آب، گفت: ما تصمیم‌گیری درخصوص کل ماجرای آب را به وزارت نیرو واگذار کردیم و آن را به وزارتخانه توزیع‌محور تبدیل کرده‌ایم، یعنی هم تولید و هم توزیع را به‌عهده این وزارتخانه قرار دادیم، در حالی که بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان وزارت کشاورزی و صمت هستند. وی خاطرنشان کرد: در الگوی حاکمیتی آب ذی‌نفعان حوزه را به مشارکت نگرفتیم مثلاً در الگوی کشاورزی سنتی ایران کشاورزان مأمور بودند و قنات را نگهداری و حقابه‌ها را تعیین می‌کردند و خود تصمیم می‌گرفتند، ما در الگوی مدیریتی مدرن کل تصمیم‌گیران را حذف کردیم، بنابراین کشاورز نگاهی به این ماجرا ندارد که چقدر آب پشت سد قرار دارد و یا دامدار درگیر این موضوع نمی‌شود که وضعیت بارش‌ها چگونه است، زیرا یک متولی بنام وزارت نیرو وجود دارد که مأموریت دارد آب را به هر قیمتی تأمین کند، بنابراین مصرف‌کنندگان خود را با واقعیت‌های موجود از جمله خشکسالی مطابقت نمی‌دهند، وقتی تنش و خشکسالی رخ می‌دهد دولت است که در یک طرف ماجرا تنها می‌ماند و بقیه به‌عنوان مطالبه‌گر آب می‌خواهند، نظیر آن را در مسائل دیگر کشور داریم که باب گفت‌وگو و مشارکت را بسته‌ایم و دولت را به‌عنوان فعال مایشاء در نظر گرفتیم و در چنین فضایی طبیعی است که چنین اعتراضاتی هم شکل بگیرد. حاجی‌کریم؛ گفت: به نظر بنده علی‌رغم اینکه خیلی دیر شده اما اکنون در زمانی هستیم که دولت جدید در حال تشکیل است شاید هنوز هم بشود با اصلاح الگوی حکمرانی آب و اصلاحات اساسی در نظام حاکمیت بخش آب تمام ذی‌نفعان مشارکت کنند، اگر کشاورز را در مدیریت منابع آبی مشارکت دهیم، مطمئن باشیم با الگوهایی که از هزاران سال قبل در دسترس داشته خود مشکلات را رفع می‌کند، این تصمیمی ‌است که باید دیر یا زود گرفته شود. همچنین عبدالمجید شیخی؛ کارشناس ارشد مسائل آب و انرژی، گفت: با این وجود در زمانی که کشور با خشکسالی درگیر است شاهد هدر رفت آب هستیم به طوری که این هدر رفت اماکن و سازه‌های مختلف عمومی‌ را نیز تخریب می‌کند. این موضوع ناشی از سوءمدیریت متولیان کشور است که نتوانستند به خوبی از آب بهره‌برداری کرده و آن را ذخیره و مهار کرده و حتی آن را منظم توزیع کنند. شیخی؛ اضافه می‌کند: سال‌ها است در مدیریت مصرف آب در بخش کشاورزی از پیاده‌سازی الگوی کشت صحبت می‌شود این در حالی است که مقدمه پیاده‌سازی الگوی کشت، پیاده‌سازی الگویی برای آب است، به این معنا که سامانه‌ای طراحی و پیاده‌سازی شود که بتواند ورودی و خروجی آب و یا عرضه، تولید و تقاضای آب را تنظیم کند. این کارشناس اقتصادی، می‌گوید: با وضعیت موجود که بیشتر زمین‌های کشاورزی به صورت غرق آبی آبیاری می‌شود، باید در تأمین و تجهیز زمین‌های کشاورزی به تجهیزات آبیاری نوین نیز تجدیدنظر شود؛ مصوبه‌ای در دولت تصویب شده که دولت ۸۵درصد هزینه تجهیزات آبیاری نوین را تأمین می‌کند، با توجه به اینکه کشاورزان معمولاً توانایی تأمین چنین آورده‌ای را ندارند دولت می‌تواند در این طرح تجدیدنظر کرده و ۱۵درصد آورده کشاورزان را در آینده از محل افزایش درآمد به صورت اقساطی از آنها دریافت کند این کار مصرف آب در کشاورزی را کاهش می‌دهد. شیخی؛ تأکید می‌کند: لازم است دولت برای توسعه کشت گلخانه‌ای نیز مجوز بیشتری صادر کند زیرا این کشت ۴۰۰ درصد بیشتر از روش‌های سنتی بهره‌وری دارد، در مدیریت آب با مصرف آن را نیز مدیریت کرد و در تولید انرژی نیز سرمایه‌گذاری کرد، همچنین می‌توان آب‌های موجود را بازیافت کرده و از طرح‌های آب‌شیرین‌کن نیز استفاده کرد تا دغدغه تأمین آب در کشور برطرف شود.