پشتیبانی و رفع موانع تولید (قسمت پنجم) آخرین وضعیت طرح‌های نیمه‌تمام کشور گردآوری، تالیف و تنظیم علیرضارضایی مشاور و مدرس حل مسأله و توسعه بازار مقدمه : بدیهی است؛ تا وقتی حال و روز تولید و صنعت در کشوری خوب نباشد و نشاط و توسعه در این بخش مهم اقتصادی وجود نداشته […]
پشتیبانی و رفع موانع تولید (قسمت پنجم)
آخرین وضعیت طرح‌های نیمه‌تمام کشور
گردآوری، تالیف و تنظیم
علیرضارضایی
مشاور و مدرس حل مسأله و توسعه بازار
مقدمه :
بدیهی است؛ تا وقتی حال و روز تولید و صنعت در کشوری خوب نباشد و نشاط و توسعه در این بخش مهم اقتصادی وجود نداشته باشد، عملاً امید بستن به رشد و شکوفایی آن کشور غیرواقعی و کاملاً دور از ذهن می‌باشد، واقعیت این است که رکود یا رونق تولید در یک کشور به عوامل بسیار زیادی مرتبط است که تصمیم داریم با توجه به نام‌گذاری سال‌جاری به نام تولید، پشتیبانی‌ها و مانع‌زدایی‌ها، سلسله مقالاتی را در این خصوص ارائه نماییم و ضمن برشمردن مهم‌‌ترین موانع و دست‌اندازهای پیش‌روی تولید، اقدامات و برنامه‌های رفع این موانع و همچنین برنامه‌ها و سازوکارهای حمایتی را مطرح نموده و موفقیت هریک از اقدامات را بررسی و در حد بضاعت و با استفاده از نظر متخصصین و صاحبه‌نظران راهکارهای علمی و عملی مربوطه را ارائه نماییم.
در قسمت اول این مقاله مروری کوتاه و گزینشی بر مقررات، قوانین و ستاد‌ها و کارگروه‌های مختلف حمایت از تولید داخلی داشتیم، در قسمت دوم به احصاء محورهای پشتیبانی از تولید و همچنین مهم‌‌ترین موانع تولید پرداختیم و پیشنهادات مهم برای تحقق حمایت واقعی از تولید و مانع‌زدایی از آن که توسط ستاد تسهیل و رفع موانع تولید اعلام شده است را مرور نمودیم. در قسمت سوم به بررسی و تحلیل مصوبات و اقدامات ستاد تسهیل و رفع موانع تولید در اردیبهشت و خرداد ۱۴۰۰ پرداختیم. در قسمت چهارم به بررسی و تحلیل میزان تولید، همچنین اعطای تسهیلات به این بخش در سه ماهه ابتدایی سال‌جاری و مقایسه آن با دوره مشابه سال گذشته و همچنین مقررات حمایتی اجراء شده در این دوره پرداختیم.
در این قسمت آمار طرح‌های نیمه‌تمام کل کشور را به تفکیک درصد پیشرفت، میزان سرمایه‌گذاری مورد نیاز و همچنین اشتغال پیش‌بینی شده و سهم هریک از رشته‌های تولیدی در این آمار و دلائل توقف و یا کُندی پیشرفت طرح‌ها و اولویت‌بندی آن‌ها جهت پشتیبانی و مانع‌زدایی، مورد بررسی و تحلیل قرار می‌دهیم.
آمار طرح‌های نیمه‌تمام کشور:
براساس گزارش منتشر شده در یکصدوبیستمین جلسه ستاد تسهیل و رفع موانع تولید در رابطه با آخرین وضعیت طرح‌های نیمه‌تمام در کل کشور، خلاصه وضعیت درصد پیشرفت فیزیکی و میزان سرمایه‌گذاری مورد نیاز این طرح‌ها به شرح زیر می‌باشد. (میزان سرمایه‌گذاری به روز شده است)
عنوان
از ۰ الی ۲۰
بیش از ۲۰ تا۴۰
بیش از ۴۰ تا۶۰
بیش از ۶۰ تا ۸۰
بیش از ۸۰ تا ۹۹
جمع
تعداد(فقره)
۵۸۲۵۰
۲۹۲۰
۳۱۱۰
۹۱۹۵
۳۳۶۰
۷۶۸۳۵
پیش‌بینی سرمایه‌گذاری (هزارم.ت)
۷۴۴۰
۱۲۷۰
۸۶۰
۱۱۵۵
۱۴۰۰
۱۲۱۲۵
برآورد اشتغال (هزارنفر)
۱۵۷۰
۱۴۶
۱۳۴
۳۰۷
۱۵۱
۲۳۱۴
– همانگونه که مشاهده می‌گردد بالغ بر ۷۵ درصد از طرح‌های نیمه‌تمام، در مراحل اولیه خود می‌باشند که در صورت تأمین کل سرمایه‌گذاری مورد نیاز برای طرح‌ها، عملاً بیش از ۶۰ درصد از آن باید به این طرح‌ها اختصاص داده شود و این درحالی است که ۷۰ درصد (یک میلیون و پانصد و هفتاد هزار نفر) از اشتغال پیش‌بینی شده در کل طرح‌های نیمه‌تمام به این بخش اختصاص دارد.
– باتوجه به گزارشات آماری و بررسی‌های انجام گرفته در حدود ۹۰۰۰ فقره از طرح‌های نیمه‌تمام در صنعت تولید مواد غذایی و آشامیدنی‌ها می‌باشد و نزدیک به همین عدد نیز مربوط به صنایع تولید مواد و محصولات شیمیایی می‌باشد.
– به‌طور کلی صنایع غذایی، شیمیایی، پلیمری، فلزی و همچنین ساخت ماشین‌آلات و تجهیزات در حدود ۵۰ درصد از کل طرح‌های نیمه‌تمام کشور را به خود اختصاص داده‌اند!
– درصورت تخصیص سرمایه در قالب اعطای تسهیلات و یا مشوق‌های مختلف، جهت جذب سرمایه‌گذاری می‌توان انتظار داشت در یک برنامه زمان‌بندی مشخص به مرور اینگونه طرح‌ها به بهره‌برداری رسیده و اشتغال بیش از دومیلیون و ۳۰۰ هزار نفری در طی سال‌های آینده و صرفاً از محل این طرح‌ها، محقق شود.
– باید توجه داشت که برخی از این طرح به دلیل عدم تحقیقات اولیه و نیازسنجی، خارج از اولویت‌های سرمایه‌گذاری منطقه و یا کشور می‌باشند که یکی از دلائل متوقف شدن و یا کُند شدن اتمام اینگونه طرح‌ها همین موضوع می‌باشد.
افزایش قیمت دلار و توقف پیشرفت طرح‌ها:
سرمایه‌گذاری اصلی و قابل‌توجه در صنعت و تولید، به تجهیزات و ماشین‌آلات خط تولید مربوط می‌گردد. به‌طور معمول، بیش از ۵۰ درصد سرمایه‌گذاری در همین بخش اتفاق می‌افتد که باتوجه به نوع تولید این رقم تا ۸۰ درصد از سرمایه‌گذاری ثابت طرح را نیز پوشش می‌دهد.
باتوجه به اینکه بخش قابل‌توجهی از ماشین‌آلات مورد نیاز در صنایع کشور تولید خارج از کشور می‌باشند و یا حداقل بخش‌های مختلف آن، از خارج از کشور وارد می‌گردد (تجهیزات الکترونیکی، قطعات، برخی فلزات و…) بنابراین افزایش قیمت دلار را می‌توان یکی از مهم‌‌ترین دلائل توقف روند تکمیل این طرح‌ها عنوان نمود، بسیاری از طرح‌ها پیش‌بینی افزایش بیش از ۱۰۰درصدی دلار را طی یکسال اخیر و بیش از ۳۰۰ درصدی را طی سه سال گذشته نکرده بودند و همین امر باعث گردیده میزان سرمایه‌گذاری مورد نیاز طرح‌ها در بخش‌هایی که می‌بایست از خارج تهیه گردد و یا قیمت آن‌ها رابطه مستقیمی با نرخ ارز دارد، به شدت افزایش یافته و از توان مالی و حتی اعتباری صاحبان طرح‌ها خارج گردد.
سرمایه در گردش مانع اتمام طرح‌ها:
افزایش قیمت مواداولیه مورد نیاز صنایع به تبع افزایش قیمت ارز و هزینه‌های جاری، از دیگر دلائل توقف برخی از طرح‌ها می‌باشد، علی‌رغم اینکه مواد اولیه (سرمایه در گردش) جزء سرمایه ثابت نمی‌باشد ولی عدم توان صاحبان این طرح‌ها به تأمین ریال و ارز مورد نیاز برای خرید مواداولیه تولید، باعث گردیده است که این افراد، انگیزه لازم جهت اتمام و تکمیل طرح‌ها را نداشته باشند.
باتوجه به موضوع فوق، به‌نظر می‌رسد تحلیل آمار طرح‌های نیمه‌تمام و هرگونه تلاش جهت رفع موانع موجود بر سر اتمام و تکمیل این طرح‌ها، مطمئناً با در نظر گرفتن حجم ریالی (ارزی) سرمایه در گردش مورد نیاز آن‌ها و تلاش جهت تأمین آن، می‌تواند به سرانجام واقعی و بهره‌برداری و اشتغال نیروی کار بینجامد.
مدیریت بر صدور مجوزات جدید تأسیس:
باتوجه به حجم بسیار بالای سرمایه مسکوت مانده در بیش از ۷۶ هزار طرح نیمه‌تمام در کشور، به‌نظر می‌رسد وزارت صمت به‌عنوان متولی اصلی صدور جواز تأسیس و همچنین وزارت جهادکشاورزی به‌عنوان دستگاه مکمل، می‌بایست در رابطه با فرآیند صدور اینگونه جوازات دستورالعمل‌های جدیدی طراحی نمایند که براساس آن، میزان سرمایه‌گذاری واقعی ثابت و در گردش، توان مالی و اعتباری مؤسسان و زمان‌بندی مشخص و الزام قانونی برای اتمام پروژه در مدت زمان مشخص در قالب آن تضمین شده باشد و عملاً سرمایه‌گذار (مؤسس) ملتزم و متضمن تأمین سرمایه مورد نیاز (نقدی، اعتباری و مشارکتی) و پیش‌بینی دقیق مراحل مختلف ساخت و تکمیل طرح‌ها در مدت زمان مشخص و با امکان تمدید بسیار محدود، گردد.
اولویت‌های پیش‌بینی شده جهت اقدامات حمایتی تکمیل طرح‌ها:
براساس مصوبات ستاد تسهیل و رفع موانع تولید مقرر گردیده است؛ طرح‌هایی که بیش از ۸۰ درصد پیشرفت داشته‌اند و با حجم سرمایه‌گذاری آن‌ها بیش یک‌هزار میلیارد تومان می‌باشد از بین مجموع طرح‌های نیمه‌تمام شناسایی گردیده و اینگونه که به‌نظر می‌رسد این ستاد تصمیم دارد این طرح‌ها را در اولویت پشتیبانی قرار دهد.
البته این اقدام به‌صورت مستمر انجام خواهد پذیرفت و هر ماه طرح‌هایی که از مرز ۸۰ درصد پیشرفت عبور می‌نمایند و دارای حجم سرمایه‌گذاری بیش از هزار میلیارد تومان می‌باشند در لیست اولویت قرار خواهند گرفت.
البته باید در نظر گرفت اگرچه اولویت‌گذاری برای حمایت از طرح‌ها، امری بدیهی و منطقی است ولی اگر این اقدام به‌نحوی باشد که بقیه طرح‌ها هیچگاه در اولویت قرار نگیرند، عملاً اقدام به حمایت گزینشی نموده‌ایم و طرح‌های باقدرت مالی بالاتر را زیر پوشش قرار داده و طرح‌های کوچک‌تر و ضعیف‌تر که چه بسا طرح‌های مهم و دارای دانش فنی و نوآوری بسیار خوبی باشند و یا تأثیرگذاری بالایی در منطقه و کشور از نظر بی‌نیازی از واردات، اشتغال بیشتر، ایجاد و توسعه صنایع پایین‌دستی و یا گسترش کسب‌وکارهای دیگر، باشند را حمایت ننموده و در نتیجه این طرح‌ها ممکن است تا سال‌ها همچنان به بهره‌برداری نرسند و یا حتی هیچگاه تکمیل نگردند.
یکی دیگر از عواملی که می‌بایست در اولویت‌بندی طرح‌ها مورد توجه قرار بگیرد، میزان اشتغال ایجاد شده توسط طرح می‌باشد.
همچنین اولویت و نیاز منطقه به تولیدات آن واحد و وضعیت منطقه از نظر میزان توسعه‌یافتگی و اثراتی که بهره‌برداری از آن واحد تولیدی، در رشد و توسعه منطقه و دیگر کسب‌وکار‌ها برجا می‌گذارد، از دیگر مواردی است که می‌بایست در اولویت‌بندی طرح‌ها در نظر گرفته شود.
هرچند به هرحال باید دستورالعملی تهیه شود که انگیزه‌های لازم را برای صاحبان طرح‌ها ایجاد نماید که بتوانند با انجام تغییرات و یا اقداماتی بتوانند به‌گونه‌ای در اولویت‌ها قرار بگیرند. به‌طور مثال این موضوع که اگر در بازه‌زمانی مشخصی طرح‌ها بتوانند رشد معینی (باتوجه به حجم سرمایه‌گذاری طرح و درصد پیشرفت آن) را به دست بیاورند، مراتبی از اولویت به آن‌ها نیز تعلق بگیرد.
جمع‌بندی:
همانگونه که می‌دانیم، وجود طرح‌های نیمه‌تمام یک موضوع طبیعی است زیرا فرآیندی که از زمان صدور جواز تأسیس شروع می‌گردد و در زمان تکمیل طرح و صدور پروانه بهره‌برداری به پایان می‌رسد، یک دوره زمانی منطقی را باتوجه به حجم و نوع و شرائط طرح، نیاز دارد، اما مشکل وقتی است که طرح‌ها در دوره تعریف شده و پیش‌بینی شده به اتمام نمی‌رسد و حتی با تعدیلات زمانی و فرصت‌های داده شده، همچنان نیمه‌تمام باقی می‌مانند و یا حتی از مقطع زمانی خاصی به بعد، عملاً متوقف شده و اقدامی جهت تکمیل طرح صورت نمی‌پذیرد.
بنابراین به‌نظر می‌رسد؛ اقدامات پیشگیرانه در این زمینه بسیار مفید‌تر خواهد بود تا اقدامات و حمایت‌هایی که بعد از وقوع تأخیر، رکود و یا توقف پیشرفت طرح، برای واحد‌ها در نظر گرفته می‌شود. به همین منظور پیشنهاد می‌گردد، دستورالعمل‌های صدور جواز تأسیس بازنگری شده و با توجه به تجربیات به دست آمده، دلائل کُند شدن و یا توقف طرح‌ها، احصاء گردیده و بر همان اساس مقررات تبیین گردد و به‌گونه‌ای عمل گردد که لااقل به جز شرایط بسیار خاص و یا فورس‌ماژور، طرح‌ها در شرایط معمول و طبیعی با مشکل مواجه نشده و هزاران میلیارد تومان سرمایه‌گذاری معطل و بلا استفاده نگردد.
بدیهی است که هیچ سرمایه‌گذاری نمی‌خواهد تکمیل طرح‌های تولیدی دچار وقفه بلندمدت و یا حتی توقف کامل گردد و سرمایه‌گذاری انجام شده به نوعی بلوکه شود، اما به دلیل عدم کار کارشناسی دقیق و منطقی در هنگام تدوین طرح توجیهی، عدم بررسی همه‌جانبه و سختگیرانه طرح‌ها در موقع صدور جواز (نبود وقت و یا نیروی کافی در ادارات مربوطه) و بعضاً اصرار غیراصولی و تا حدی احساسی مالکین طرح برای راه‌اندازی واحد تولیدی به هر قیمتی و در نتیجه نادیده گرفتن ضعف‌ها و محدودیت‌های موجود و حتی تهدید‌های بر سر راه، همگی منجر به این می‌گردد که بخش قابل‌توجه‌ای از طرح‌ها با تأخیرات زمانی روبه‌رو شوند.
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.