اکتشافات معدنی با بخش خصوصی جان می گیرد

محمد قره‌داغلی-اکتشاف یکی از پایه‌های اصلی فعالیت‌های معدنکاری به شمار می‌آید و نیازمند سرمایه‌گذاری و در اختیار داشتن دانش و فن‌آوری‌های نوین است. این در حالی است که طبق اعلام ایمیدرو میزان حفاری‌های اکتشافی ایمیدرو تا پایان سال جاری به مرز ۱۲۰هزار متر می‌رسد. طبق برنامه پیش‌بینی شده میزان حفاری شرکت‌های تحت پوشش ایمیدرو، به […]

محمد قره‌داغلی-اکتشاف یکی از پایه‌های اصلی فعالیت‌های معدنکاری به شمار می‌آید و نیازمند سرمایه‌گذاری و در اختیار داشتن دانش و فن‌آوری‌های نوین است. این در حالی است که طبق اعلام ایمیدرو میزان حفاری‌های اکتشافی ایمیدرو تا پایان سال جاری به مرز ۱۲۰هزار متر می‌رسد.

طبق برنامه پیش‌بینی شده میزان حفاری شرکت‌های تحت پوشش ایمیدرو، به ۱۱۹هزار و ۵۰۰ متر می‌رسد. در حالی که حفاری‌های اکتشافی سال ۹۴ به ۱۱۱٫۹ هزار متر رسیده بود.

 در سال ۹۵ شرکت‌های تهیه و تولید مواد‌معدنی ایران، زرشوران، سنگان و آلومینای جاجرم و همچنین طرح توانمندسازی اکتشاف، این برنامه را اجرا می‌کنند.

سال گذشته در حالی که برنامه پیش‌بینی شده، حفاری اکتشافی ۱۰۶٫۵ متر را هدفگذاری کرده بود اما میزان عملکرد به ۱۱۱هزار و ۵۰۰ متر افزایش پیدا کرد.

در سال ۹۳ نیز میزان حفاری اکتشافی ایمیدرو و شرکت‌های زیرمجموعه، به ۱۲۰هزار متر رسید در حالی که طبق برنامه، حفاری ۱۰۰هزار متر پیش‌بینی شده بود.

انجام حفاری‌های اکتشافی بخشی از برنامه کلان سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی است که در دولت یازدهم و از ابتدای سال ۹۳ برای بالا بردن میزان ذخایر مواد معدنی در کشور آغاز شده است. این برنامه درصدد دستیابی به ذخایر معدنی قابل اتکا، برای تحقق اهداف کلان بخش معدن و صنایع معدنی است.

واگذاری سهم ایمیدرو به بخش خصوصی در طرح‌های توسعه‌ای، اکتشافی

در این زمینه مهدی کرباسیان، رییس هیأت عامل ایمیدرو با بیان این‌که چنان‌چه فعالان بخش خصوصی آماده حضور در طرح‌های توسعه بخش معدن و صنایع معدنی باشند، سهم ایمیدرو را در همه مذاکرات کم می‌کنیم و حتی اجازه می‌دهیم، این شرکت‌ها در مذاکرات جایگزین شوند.

کرباسیان در مورد عقب مانندگی حوزه اکتشاف گفت، شروع مراحل اکتشافی معادن، به تاریخ ۷۰ تا ۸۰ سال گذشته بازمی‌گردد و این موضوع از حوزه زغال‌سنگ آغاز شده و به مرور گسترده‌تر شده است. ما در حوزه اکتشاف به چند دلیل نتوانستیم به خوبی موفق شویم. اصلی‌‌ترین دلیل این است که ریسک در اکتشاف بالا است، زیرا شما خیلی جا‌ها هزینه و حتی معدنی را کشف می‌کنید، ولی ممکن است معدن اقتصادی نباشد. از همین رو، تمامی هزینه‌ها سوخت می‌شود. به همین دلیل بخش خصوصی خیلی در حوزه اکتشاف سرمایه‌گذاری نکرده است. بر این اساس، حوزه اکتشاف بیش‌تر دولتی بوده و متصدی آن سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی و وزارت صنعت و معدن دوره‌های گذشته بوده است و همان‌طور که می‌دانید بودجه دولت بسیار محدود است، همین موضوع باعث می‌شود که اکتشاف نتواند در جهت وسیعی حرکت کند. شاید اگر نیاز باشد، باید قوانینی را تنظیم کنیم که بخش خصوصی علاقه‌مند شود تا سرمایه‌گذاری کند. در حال حاضر، تنها عملیات اکتشاف ۱۰۰ هزار کیلومتر از کشور تقریباً به اتمام رسیده است و هنوز می‌توانیم در اماکنی که فکر می‌کنیم ظرفیت دارد، با سیستم ماهواره منابع جدید به دست بیاوریم. در همین راستا، در ایمیدرو یک کار اساسی را شروع کردیم و ۲۵۰ هزار کیلومتر مربع کار اکتشافی را آغاز کردیم و خوشبختانه طی یک و نیم سال گذشته بسیار موفق بودیم. در مجموع، اکنون در ۲۱ استان کشور به صورت فعال حضورداریم. بدیهی است برخی از استان‌های مرکزی یا شرقی کشور پتانسیل بیش‌تری برای معادن بزرگ دارند و در نقاط غرب و شمال کشور، با توجه به امکانات، فعالیت را آغاز کردیم. امیدوار هستیم که تا پایان سال بتوانیم خبرهای خوشی برای مردم به همراه داشته باشیم. آن‌چه می‌توان گفت، از شهریورماه تلاشمان این است تا معادنی که از قسمت اکتشاف به نقاط امیدبخش رسیده‌ایم، بتوانیم به بخش خصوصی داخلی و خارجی ارایه دهیم که اگر مایل باشند برای ادامه اکتشاف و سرمایه‌گذاری وارد عمل شوند.

کرباسیان در مورد توانایی اکتشافات جدید گفت: خوشبختانه پس از برجام به سمت فن‌آوری‌های جدید اکتشافی پیش می‌رویم و بحث ژئوفیزیک هوایی در حال انجام است اما از اطلاعات ماهواره‌ای باید بیش‌تر استفاده کنیم زیرا جزو محدودیت‌هایی بود که ما در حوزه معدن نمی‌توانستیم به آن دسترسی داشته باشیم که خوشبختانه اخیراً توانستیم استفاده کنیم. همچنین ماشین‌های جدید استخراجی را توانستیم استفاده کنیم، ولی در حوزه اکتشاف و استخراج باید دولت سرمایه‌گذاری لازم را انجام دهد. پیشنهاد ما در برنامه ششم این است که وامی در حد ۳ میلیارد دلار به ایمیدرو پرداخت شود تا پس از ۵ سال این پول به دولت بازگردد. همین موضوع به ما اجازه می‌دهد که ما بتوانیم یک کار اکتشافی وسیع را انجام دهیم.

استقبال ایمیدرو از واگذاری پروژه‌های اکتشافی به سرمایه‌گذاران

این در حالی است که مدیر اکتشاف ایمیدرو گفت: این سازمان، از واگذاری پروژه‌های اکتشاف معادن به سرمایه‌گذاران بخش خصوصی داخلی و طرف‌های خارجی استقبال می‌کند.

علی اصغرزاده در جمع فعالان بخش خصوصی در حوزه معدن و صنایع معدنی گفت: تهیه مواد معدنی مورد نیاز کشور و اجرای فعالیت‌های اکتشافی و نیز تهیه طرح‌های اکتشافی برای ارایه به سرمایه‌گذاران، جزو سیاست‌های ایمیدرو است.

 وی اضافه کرد: جمهوری اسلامی ایران بر روی کمربند کوه‌زایی آلپ- هیمالیا واقع شده و این مسیر، به عنوان بهترین پهنه کانی‌زایی در سطح جهان شناخته می‌شود.

مدیر اکتشاف سازمان ایمیدرو گفت: این سازمان روی ۸۰ پروژه اکتشافی درحال فعالیت است که آن‌ها بیش‌تر در مناطق مرزی شرق کشور واقع شده و ساکنان آن به عنوان مناطق محروم محسوب می‌شوند.

وی یادآور شد: ایمیدرو با فعال‌سازی بخش معدن و صنایع معدنی، درصدد رفع محرومیت از مناطق دور افتاده کشور و نیز فراهم آوردن زمینه اشتغال بومی در مناطق یاد شده است.

به اعتقاد اصغرزاده، زنجیره اکتشاف به خوبی هدایت نمی‌شود و دلیل اصلی آن، فقر دانش است و این ضعف در بخش سخت‌افزاری هم وجود دارد و فن‌آوری معدنی در ایران چندان کارآمد و به روز نیست.

وی نبود امکانات پیشرفته و ضعف همکاری سازمان‌های مرتبط با حوزه اکتشاف معدنی را خاطرنشان ساخت و گفت: فعالیت در حوزه معدن با فن‌آوری‌های جدید در ایران هزینه‌بر و دشوار است.

اصغرزاده لزوم بهره‌گیری از شرکت‌های خارجی توانمند در بخش معدن و صنایع معدنی را ضروری دانست و اضافه‌کرد: چنان‌چه این فن‌آوری‌ها در داخل بدون حضور این شرکت‌ها برای پیشبرد پروژه‌ها مورد بهره‌برداری قرار گیرند، با مانع روبه‌رو می‌شوند.

وی ادامه داد: از جمله چالش‌های بخش معدن و صنایع معدنی«رعایت نکردن استانداردهای جهانی»، «نبود شرکت‌های تخصصی» و «مشخص نبودن فهرست بهای اکتشافی» است. نبود فهرست بها موجب شده شرکت‌های تخصصی قوی در این بخش شکل نگیرد و علاوه برآن، این بخش از مانع تراشی سازمان‌های معارض دچار آسیب است.

وی همچنین افزود: امروز بخش معدن و صنایع معدنی با دشواری‌های خاصی روبه‌رو است و گاهی مشاهده می‌شود که با وجود صدور پروانه بهره‌برداری، برخی نهاد‌ها با اجرای عملیات اکتشاف مخالفت می‌کنند.

عرضه مزایده‌ای پهنه‌های بزرگ اکتشافی

حسام مقدم‌علی، مدیر اکتشاف شرکت تهیه و تولید موادمعدنی ایران (وابسته به ایمیدرو) اظهارداشت: حوزه اکتشاف نیازمند فعالیت‌های توسعه‌ای و تزریق منابع است.

به اعتقاد وی، سیاست کلان دولت این است که دیگر بنگاه‌داری نکند و بخش خصوصی وارد میدان شود.

این متخصص بخش معدن یادآور شد: برای توسعه اکتشاف موانعی وجود دارد و هزینه استفاده از فن‌آوری‌های روز در این بخش بالاست.

وی گفت: دانشگاه‌ها به ارتقای دانش خود در عرصه معادن بی‌توجهی کرده‌اند، درحالی که می‌توان از این بستر برای توسعه همکاری‌ها بهره گرفت .

مقدم‌علی افزود: اکنون محدوده‌های بزرگی در قالب پهنه‌های اکتشافی شناسایی شده که اکتشاف عمومی آن تا حدودی پیش رفته است.

مدیر اکتشاف شرکت تهیه و تولید موادمعدنی ایران خاطرنشان‌کرد: قرار است این پروژه‌ها از راه مزایده عرضه شود و در نتیجه مشارکت فعال بخش خصوصی در این زمینه ضروری است.

به گزارش مناقصه‌مزایده براساس تفاهم‌نامه امضا شده بین سازمان‌های ایمیدرو و زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور و معاونت امور معادن و صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت در اواخر آذرماه ۱۳۹۳، قرار است در چندین مرحله ۲۵۰ هزار کیلومتر مربع از مساحت کشور تحت اکتشافات معدنی قرار گیرد.

پیش از آغاز به‌کار دولت یازدهم میزان ذخایر معدنی شناسایی شده کشور بالغ بر ۵۷ میلیارد تن اعلام شد که از این رقم حدود ۳۷ میلیارد تن ذخیره قطعی و بقیه احتمالی است .

ارزش ذخایر قطعی معدنی حدود ۷۷۰ میلیارد دلار برآورد شده بود، اما توسعه فعالیت‌های اکتشافی در این بخش ضمن افزایش ذخایر، ارزش معدنی آن نیز بسیار فراتر از این رقم است.

تقسیم‌بندی ایران از نظر زمین‌شناسی به ۹ محدوده (زون)مهم

همچنین چندی پیش اسدا… کشاورز، مدیر امور اکتشاف وزارت صنعت، معدن و تجارت از برنامه این وزارتخانه برای اکتشاف در پهنه ۲۰۰ هزار کیلومتری خبرداد و گفت: ۴۰ میلیارد تن ذخیره قطعی کشف شده و ۲۰ میلیارد تن ذخیره احتمالی معدنی در کشور داریم. اسدا… کشاورز گفت: ظرف یکسال گذشته، یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون تن به ذخایر معدنی اضافه شد که بخش اعظم آن مربوط به کانی‌های فلزی و بقیه مربوط به معادن غیرفلزی و مصالح ساختمانی است. مدیرکل امور اکتشاف وزارت صنعت، معدن و تجارت افزود: ایران از نظر زمین‌شناسی به ۹ محدوده (زون) مهم و فعال تقسیم می‌شود که با توجه به شرایط قرارگیری زون‌های زمین‌شناسی، پهنه‌های بزرگ معدنی را در آن تعریف کردیم. وی تصریح‌کرد: پهنه‌های اکتشافی حدود ۷۰ مورد با مساحت‌هایی از ۵۰۰ کیلومتر مربع تا ۱۳ هزار کیلومتر مربع است که با توجه به شرایط زمین‌شناسی هر منطقه تعریف می‌شود و تقریباً همه استان‌ها را پوشش می‌دهد.

حوزه اکتشافات هنوز جای کار زیاد دارد

 در همین رابطه مصطفی مؤذن‌زاده، مشاور معاون اول رییس‌جمهور، با بیان این‌که در حوزه اکتشافات هنوز جای کار زیاد است و هیچ کدام از اکتشافات صورت گفته در گذشته، اساس علمی نداشته، عنوان کرد: «البته افت قیمت جهانی مواد معدنی مقداری معدن را از تب و تاب انداخته است به‌طوری که در حال حاضر هر کس که وارد این بخش می‌شود، حرفه‌ای است .به همین دلیل هم دولت باید از معدنکاران حمایت کند.»

وی افزود: «برای اکتشاف یا توسعه هر معدنی اگر به فرض نیاز به ۱۰۰ واحد سرمایه‌گذاری است، حتماً باید ۳۰ واحد را سرمایه‌گذار به عنوان آورده سرمایه‌گذاری کند و ۷۰ واحد دیگر را بانک‌ها سرمایه‌گذاری کنند. برخی می‌گویند مردم منابع برای سرمایه‌گذاری ندارند، درحالی که این میزان سپرده‌ها در بانک‌ها برای کیست؟ معلوم است که وقتی افراد وقتی احساس کنند، درآمدی به اندازه سود سپرده ۲۵ درصد ندارد، پولشان را در بخشی مثل معدن یا صنعت سرمایه‌گذاری نمی‌کنند.»

رییس اسبق ایمیدور با تأکید بر این‌که کار دولت هم اداره کردن معدن نیست، خاطرنشان‌کرد: « دولت در طرح‌های عمرانی خود مانده، پس اکتشاف و معدن‌داری کار مردم است. اما لازمه اجرای توسعه معادن این است که اکتشافات درستی انجام شود. به نظر من عدم توسعه معادن اصلاً ربطی به کمبود منابع ندارد. بلکه هدف و مهم‌تر از آن اهلیت کسانی مهم است که می‌خواهند وارد حوزه اکتشافات شوند. حال آن‌که تصور عمومی این است که متقاضی فقط مجوز معدن را بگیرد ولی همه چیز برعهده دولت باشد. نمونه این موارد زیاد است که با هیچی می‌خواستند صاحب معدن بزرگ شوند. حالا نه به این دلیل که بخواهند در آن کار کنند، بلکه آن‌را بفروشند!

 

به هر حال امید است که با توجه به سیاست‌های کلی ایمیدرو و توجه ویژه به بخش خصوصی شاهد حضور هر چه بیش‌تر یخش خصوصی چه ایرانی و چه خارجی که به تبع آن رونق بخش معدن با توجه به رکود معدنی و افت قیمت‌ها باشیم که این امر اولاً مانع از بین رفتن فرصت‌های شغلی و دوماً ورود تکنولوژی‌های برتر در این حوزه باشیم