نقدی بر آزمون‌های حرفه‌ای بازار سرمایه چرا به یک‌باره حد نصاب بالایی برای آزمونها در نظر گرفته شد؟ اخیرا برای قبولی در آزمونِ گواهی‌نامه‌های حرفه‌ای بازار سرمایه ایران، «حدنصاب» تعیین شده است که مقدار آن نسبت به میانگین قبولی در آزمون‌های گذشته بسیار بالاتر است. مسؤولان امر علت انتخاب این حد نصاب را الکترونیک شدن […]
نقدی بر آزمون‌های حرفه‌ای بازار سرمایه
چرا به یک‌باره حد نصاب بالایی برای آزمونها در نظر گرفته شد؟
اخیرا برای قبولی در آزمونِ گواهی‌نامه‌های حرفه‌ای بازار سرمایه ایران، «حدنصاب» تعیین شده است که مقدار آن نسبت به میانگین قبولی در آزمون‌های گذشته بسیار بالاتر است. مسؤولان امر علت انتخاب این حد نصاب را الکترونیک شدن آزمونها، بیان می‌کنند این در حالی است که به گفته آنها تعداد ایستگاه‌های اخذ آزمون فعلاً کم است و نمی‌توان آزمون اصول بازار سرمایه را به صورت الکترونیک برگزار کرد.
خبرنگار ایسنا در این مورد با بهروزخدارحمی، دبیر کل نهادهای سرمایه‌گذاری ایران و حیدرفروغ‌نژاد رییس اداره آموزش و گواهی‌نامه‌های بورس، گفت‌وگویی کرده تا شاید صحبت‌‌ها و پاسخ‌های آنها بتواند ابهامات داوطلبان آزمون‌های حرفه‌ای بازار سرمایه ایران را رفع کند، مشروح این گفت‌وگو‌ها در ادامه آمده است.
بهروزخدارحمی از احتمال حذف آزمون بازار سرمایه در آینده و جایگزینی آزمون CFA به جای آن خبر می‌دهد و همچنین می‌گوید این افزایش ۱۵ درصدی پله اول افزایش حد نصاب قبولی در آزمون گواهینامه حرفه‌ای بازارسرمایه ایران است. آن‌چه در ادامه می‌آید شرح کامل گفت‌وگوی ایسنا با دبیر کل کانون نهادهای سرمایه‌گذاری است:
* علت افزایش یک‌باره حداقل نمره قبولی در آزمون‌های گواهینامه حرفه‌ای بازار سرمایه از دیدگاه شما چیست؟
در چند سال اولی که مدارک حرفه‌ای بازار سرمایه راه افتاد فشاری بر بازار سرمایه وجود داشت که بنا بر آن نهادهای مختلف باید افرادی را به‌کار می‌گرفتند که مدارک حرفه‌ای داشتند. هر چه این آزمون در سطوح ابتدایی‌تر بود، این محدودیت طیف گسترده‌تری از نهاد‌ها را در بر می‌گرفت. به ناچار برای آن‌که به عطشی که در بازار است جواب داده شود میانگین نمره قبولی پایین آورده شد تا افراد بیش‌تری بتوانند زودتر به بخش‌های مختلف بازار سرمایه تزریق شوند. آن کار به این علت انجام شد که وقتی به نهاد‌ها الزام می‌کنیم که حتماً شما باید یک شخصی را داشته باشید که فلان گواهی را داشته باشد، نگویند که ما چنین شخصی می‌خواهیم استخدام کنیم، ولی فردی که دارای این گواهی باشد پیدا نمی‌کنیم. هدف این بود که عملاً یک عرضه قابل توجهی از متخصصان مختلف برای نهاد‌ها داشته باشیم، ولی می‌دانستیم که وقتی این عطش به صورت نسبی سیرآب شود باید استانداردهای کیفی آن را بالا ببریم و غربالگری سختگیرانه‌تری داشته باشیم تا این‌که از نظر کیفی دارندگان مدارک حایز توانمندی قوی‌تری باشند. بنابراین، بالا رفتن حداقل نمره قبولی در این آزمونها طبیعی است و حتی شاید یکی دو سالی هم دیر رخ داد چرا که در برخی از گواهی‌ها مازاد ظرفیت داریم، یعنی تعداد زیادی افراد هستند که با داشتن گواهی‌ها فرصت پیدا نمی‌کنند که در شرکتی مشغول شوند و هیچ نهادی سراغ آنها نرفته است، بنابراین بالا رفتن حدنصاب قبولی، آسیبی به حوزه تقاضا نخواهد زد.
* این سیاست باعث شده برای ورود به بازار سرمایه ایران به عده‌ای سخت‌گیری مضاعف شود و عده‌ای راحت‌تر وارد بازار شوند. این گپ چگونه توجیه می‌شود؟
گواهی‌نامه‌های حرفه‌ای بازار سرمایه بعد از مدتی منقضی می‌شوند، مگر این‌که دارنده مدرک مقداری از دوره‌های ضمن خدمت را گذرانده باشد. به این ترتیب سعی شده که این موضوع پوشش داده شود.
* گاهی دیده می‌شود کسانی که در آزمون‌های کارشناسی ارشد رتبه‌های خوبی هم می‌گیرند در آزمون‌های گواهی‌نامه‌های حرفه‌ای موفقیتی کسب نمی‌کنند. از دیدگاه شما تا چه حد سؤالات این آزمونها استاندارد است؟
قیاس بین مدارک حرفه‌ای با آزمون‌های آکادمیک اصلاً مقایسه درستی نیست. قرار نیست شخصی که فوق‌لیسانس رشته مالی دارد، اگر آزمون خوب طراحی شود بتواند به راحتی گواهی حرفه‌ای را بگیرد. سؤالاتی که در آزمون CFA مطرح می‌شود هم لزوماً ارتباطی با آزمون‌های آکادمیک دانشگاه ندارد و فرد باید منابع خاصی را بخواند. حتی در حوزه حسابرسی رسمی، موضوع جدی‌تر هم می‌شود، چرا که شخص بدون سوابق حرفه‌ای تجربی اصلاً امکان استفاده از آن مدرک را ندارد بنابراین، آزمون‌های حرفه‌ای و دانشگاهی راه خود را از هم جدا می‌کنند. سابقاً ایراد جدی به این آزمونها این بود که زیاد دانشگاهی بودند، بنابراین شخصی که کارشناسی ارشد یا دکترا داشت به راحتی می‌توانست در این آزمونها قبول شود. در صورتی که شکاف بین آزمون‌های آکادمیک و آزمون‌های حرفه‌ای به درستی در حال ایجاد شدن است. آزمون‌های حرفه‌ای نیز در حال رفتن به سمتی است که مهارت‌ها و توانمندی‌های حرفه‌ای را بسنجد و نه لزوماً توانایی دانش آکادمیک را. این‌ها باید دو مسیر مجزا باشند. باید مانند کشورهای پیشرفته افراد پس از دوره لیسانس انتخاب کنند که برای مدارک حرفه‌ای تلاش کنند یا ادامه تحصیل دهند، نه شبیه آن‌چه که در ایران حاکم است. در ایران افراد به دلیل تب مدرک‌گرایی می‌خواهند همه چیز داشته باشند تا ببینند کدام یک به‌کارشان می‌آید، بنابراین در این حوزه هم، این موضوع مسیر درستی را طی می‌کند.
* فکر نمی‌کنید بهتر این بود که این افزایشِ حداقل نمره قبولی، به صورت پلکانی صورت می‌گرفت تا به یک‌باره بین دو دوره متوالی از آزمون‌های گواهی حرفه‌ای گپ زیادی رخ ندهد؟
الان هم این موضوع به صورت پلکانی اتفاق افتاده و قرار است حدنصاب قبولی بیش از این و سختگیرانه‌تر شود. در پله اول ما ۱۵ نمره جهش داشتیم.
* پس با این حساب احتمال دارد در آزمون‌های بعدی تعداد داوطلبان این گواهی‌ها کم‌تر شود؟
هر چقدر تعداد تقاضا برای این آزمون کم‌تر شود به نوعی جایگاه دارندگان این مدرک بالاتر می‌رود و فیلتر بیش‌تری اتفاق می‌افتد و هر کس به راحتی نمی‌تواند این مدارک را کسب کند. این موضوع برای آزمون‌های بین‌المللی CFA هم دیده می‌شود. ما از آن آزمونها در ایران الگوبرداری کرده‌ایم سرفصل مطالب آزمون‌های حرفه‌ای بازار سرمایه همان سرفصل‌های آزمون CFA است، تنها فرق‌مان قیاس حداقل نمره قبولی است. امروز شاید تعداد دارندگان مدارک CFA به انگشتان دو دست نمی‌رسد به رغم این‌که خیلی‌‌ها در این آزمون شرکت کرده‌اند.
در آزمون CFA سؤال‌ها ۳ گزینه‌ای است حال که آزمون‌های گواهی نامه حرفه‌ای را با آزمون CFA مقایسه می‌کنیم و گفته می‌شود این آزمون از CFA الگوبرداری شده چرا آزمون‌های گواهی حرفه‌ای بازار سرمایه ایران ۴ گزینه‌ای است؟
این موضوع به نظام آموزش عالی ما برمی‌گردد و به یک فرهنگ در آزمون‌های ما تبدیل شده است. همیشه قیاس‌های ما، با ۴ گزینه صورت می‌گیرد. مثلاً می‌گوییم هر ۳ تست غلط، یک پاسخ صحیح را حذف می‌کند، اگر قرار باشد که این ۴ گزینه به ۳ یا ۵ گزینه تبدیل شود مبنای محاسباتی کاملاً به هم می‌ریزد، اما در آزمون‌های بین‌المللی ۳ یا ۵ گزینه‌ای این قاعده حاکم نیست، بنابراین برای این‌که نظیر به نظیر چیزی تغییر نکند از همان الگوی ۴ گزینه‌ای در آزمون‌های اصول حرفه‌ای استفاده کردیم.
حیدرفروغ‌نژاد، رییس اداره آموزش وگواهی نامه‌های بورس، که دشوار شدن این آزمونها را تأیید می‌کند معتقد است یکی از عوامل مهم تعیین حد نصاب برای آزمونها، «الکترونیکی شدن آنها» است، ولی در عین حال او برنامه‌ای مدون و مشخص برای الکترونیکی شدن آزمون اصول بازار سرمایه بیان نمی‌کند و می‌گوید به علت تعداد زیاد داوطلبان و تعداد کم ایستگاه‌های گرفتن آزمون، فعلاً این آزمون برای عامه داوطلبان به صورت قلم و کاغذی برگزار خواهد شد او حتی امیدوار نیست که تا دوره بعدی آزمونها که تقریباً ۶ ماه پس از ۵ شهریور ۱۳۹۵ برگزار خواهد شد، آزمون الکترونیکی اصول بازار سرمایه برگزار شود. این موضوع خود می‌تواند برای مخاطبان بازار سرمایه ایران، پارادوکسی ایجاد کند که امیدواریم رفع این تناقض در دستور کار مسؤولان امر قرار گیرد. آن‌چه در ادامه می‌آید گفت‌وگو با حیدر فروغ‌نژاد است:
* علت افزایش حدنصاب نمره قبولی برای هر ماده از مواد آزمون‌های اصول بازار سرمایه و تحلیلگری چیست؟
حدنصاب هر دوره اعداد ثابتی نبوده که ما در این دوره آن را افزایش دهیم. قبلاً ما در هر دوره که داوطلبان در آزمون شرکت می‌کردند با استفاده از میانگین و انحراف معیار عددی را به دست می‌آوردیم و براساس آن فرمول، قابلیت برگزاری آزمون الکترونیک نبود. اولین کاری که کردیم این بود که تعداد سؤال هر یک از موارد را به ۲۰ سؤال کاهش دادیم، چرا که در بعضی از درس‌‌ها ۲۵ یا ۳۵ سؤال طرح می‌شد. سابقاً امکان داشت شرکت‌کننده‌ها مطالعه نکنند و میانگین به عدد ۲۵ برسد. در حال حاضر همه آزمون‌های ما حدنصابی و همه حدنصاب‌ها در حد ۴۰ یا ۵۰ درصد است. برای آزمون اصول بازار سرمایه و تحلیلگری چاره‌ای جز این نداشتیم که آزمون را حدنصابی کنیم. در حال حاضر حجم سؤالات کم‌تر شده و از طرفی، موارد درسی مقررات و زبان انگیسی هم تک‌درس شده‌اند و تعداد دفعات آزمون بیش‌تر خواهد شد، البته تعداد شرکت‌کنندگان آزمون اصول سرمایه زیاد است، ولی آزمون تحلیلگری به صورت الکترونیکی هم برگزار و دفعاتش بیش‌تر خواهد شد. وقتی تعداد آزمون بیش‌تر می‌شود قاعدتاً حدنصاب هم تغییر می‌کند از طرفی سؤالات، چارتی برای طراحی دارد و با توجه به حدنصاب‌ها مشخص می‌کنیم که میزان سختی و آسانی سؤالات چقدر باشد. وقتی آزمون حدنصابی می‌شود کمی دشوارتر خواهد شد، چرا در دوره‌های گذشته اگر شرکت‌کنندگان ضعیف بودند نمره قبولی به یک نسبت پایین می‌آمد، ولی در حال حاضر قبولی وابسته به افراد نیست و نسبت به یک نمره ثابت سنجیده می‌شود.
* آزمون CFA یک استاندارد جهانی دارد این آزمون به زبان انگلیسی است، ۳ گزینه‌ای است و نمره منفی نیز ندارد، از طرفی دیده می‌شود که برخی از سؤالات آزمون اصول بازار سرمایه و تحلیلگری ترجمه ناقصی از CFA است. شما چه‌طور این آزمون را با آزمون‌های گواهینامه بازار سرمایه ایران مقایسه می‌کنید در حالی که آزمون‌های ایران ۴ گزینه‌ای هستند، نمره منفی دارند و در هر حال استاندارد جهانی هم پشت آنها نیست و حالت کنکور مانند دارند؟
ما استاندارد آزمونها را براساس کشورهای خودمان لحاظ می‌کنیم. CFA در سال دو بار برگزار می‌شود. ما می‌خواهیم تعداد دفعات آزمون گواهی‌نامه‌های حرفه‌ای بازار سرمایه را بالا ببریم، در نتیجه امکان دارد حدنصاب‌ها را هم بالا ببریم، چون تکرارپذیری سؤالات بیش‌تر خواهد و حدنصاب باید تغییر کند. اعضای کمیته گواهینامه‌ها هم به این موضوع واقف هستند ولی نباید بگوییم که آزمون خیلی سخت است. قبلاً حدنصاب براساس فرمول محاسبه می‌شد که باید میانگین کل و انحراف معیار را محاسبه می‌کردیم و چون در آزمون الکترونیکی تعداد زیادی داوطلب وجود دارد اصلاً این موضوع قابل اجرا نبود این موضوع در کمیته‌ای مطرح شد و هیأت مدیره آن را قبول کرده و این حدنصاب براساس نظر جمع بیرون آمده، میانگین کل در زمان قدیم تا نزدیک ۵۰ درصد هم رسیده بود ولی از سال ۱۳۹۵ ما این آزمون را حدنصابی کردیم.
* آیا بهتر نبود که حد نصاب نمره آزمونها به صورت پلکانی زیاد می‌شد تا به شرکت‌کنندگان نیز شوک آنچنانی وارد نشود؟
سقف آسانی سؤال به خود سؤال مربوط نمی‌شود، بلکه به شرکت‌کنندگان مربوط است، ما در یک دوره ۲۰ سؤال به ۲۰ نفر می‌دهیم و آنها می‌گویند خیلی آسان است و در عین حال ۲۰ نفر دیگر می‌گویند که آن سؤال سخت است. ما تغییر این پلتفرم را روی سؤالات لحاظ خواهیم کرد ولی نمی‌دانیم که شرکت‌کنندگان در این دوره چقدر قوی و ضعیف هستند.
* آزمون اصول بازار سرمایه و تحلیلگری بعد از شهریورماه چه زمانی به صورت الکترونیکی برگزار خواهند شد؟
در مورد آزمون اصول بازار سرمایه نمی‌دانم ولی آزمون تحلیلگری دو تا ۳ ماه دیگر به صورت الکترونیکی برگزار می‌شود، ولی درمورد آزمون اصول بازار سرمایه باید بگویم از آن‌جایی که تعداد شرکت‌کنندگان آن زیاد است و حجم ایستگاه‌های ما در تهران کم است، دنبال این هستیم که حجم این ایستگاه‌ها را بالا ببریم که اگر این موضوع حل شود بستر برای آزمون الکترونیکی اصول بازار سرمایه مهیاست.
* احتمال دارد در ۶ ماه آینده حدنصاب نمره آزمونها بالاتر یا پایین رود یا به صورت پلکانی افزایش یابد؟
خیر ما فعلاً این حدنصاب را افزایش نخواهیم داد، البته هیأت مدیره سازمان افزایش حدنصاب را به کمیته گواهینامه تفیض کرده است.
* می‌دانید که آزمون CFA چه زمانی در ایران برگزار خواهد شد؟
خیر، اما صحبت‌هایی صورت گرفته و ما آنها را اپلای کرده‌ایم. آنها مورد تأیید ما هستند. آنها فکر می‌کردند که رویه‌ما تغییر کرده ولی این‌طور نیست، چرا که ما آنها را تحریم نکرده بودیم.
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.