بازارهای نوظهور: از بازارهای تکامل‌یافته چه آموخته‌ایم و کدام کارها را بهتر می‌توان انجام داد؟- قسمت آخر

  نویسنده: سیمونا سیمون   بین بورس‌های منطقه اروپای مرکزی و شرقی برنامه های همکاری و مشارکت‌های متعددی وجود دارد. برای مثال بورس سهام وین که وینربورس نام دارد، با بورس بوداپست و سازمان‌هایی در منطقه اروپای جنوب شرقی پیوندهای نزدیکی را ایجاد کرده است. این گونه پیوندها، مشارکت‌ها و همکاری‌ها در زمینه معاملات بورس، […]

 

نویسنده: سیمونا سیمون

 

بین بورس‌های منطقه اروپای مرکزی و شرقی برنامه های همکاری و مشارکت‌های متعددی وجود دارد. برای مثال بورس سهام وین که وینربورس نام دارد، با بورس بوداپست و سازمان‌هایی در منطقه اروپای جنوب شرقی پیوندهای نزدیکی را ایجاد کرده است. این گونه پیوندها، مشارکت‌ها و همکاری‌ها در زمینه معاملات بورس، از پیش‌نیازهای مهم موفقیت بازارهای سرمایه در بورس اروپای مرکزی و شرقی است. ولی این تنها بخشی از ماجرا است.

در زمینه عملیات پایاپای چه می‌توان گفت؟ کلام یکی از همکاران عزیزم در خاطرم نقش بسته که در نخستین روزهای فعالیتم در این حرفه به من گفت: «می‌دانی، معامله کردن بسیار خوب و ایده‌آل است، ولی بدون پایاپای کردن امکان‌پذیر نیست». بنابراين تسويه و پاياپاي چه جايگاهي دارد ؟

بازارهای نوظهور در این زمینه می‌توانند از تجربیات بورس‌های کشورهای توسعه‌یافته بهره‌مند شوند و با اجرای امور به شیوه‌ای سازمان‌یافته‌تر از بازارهای اروپای غربی،گام مهمی به پیش بردارند. با ایجاد اتاق پایاپای مرکزی مشترک منطقه‌ای که توانایی پایاپای کردن معاملات کلیه بورس‌هاي منطقه اروپای مرکزی و شرقی را داشته باشد، انواع ابزارهای مالی، محصولات و قراردادها می‌توانند توسط بورس‌هاي اروپای مرکزی و شرقی به‌طور مشترک پذیرش شوند. بدین ترتیب می‌توان با سپرده گذاری مشترک و متمرکز و یکپارچه ساختن فرایند پایاپای،کارایی سرمایه و فرآیندهای تجاری را به میزان چشمگیری افزایش داد.

این مسأله به بازارهای منطقه کمک بزرگی نموده و چشم‌انداز بورس و بازار را در منطقه‌ایهم‌چون اروپای مرکزی و شرقی به شدت تقویت می کند. فرایند پایاپای برای پردازش کلیه معاملاتی که از تقابل سفارشات خرید و فروش موجود در بازار حاصل می‌شوند، ضروری است. خدمات پایاپای کارا و سازمان‌یافته، منجر به روان‌تر شدن و افزایش کارایی بازارها می‌شود، زیرا دست‌اندرکاران بازار برای تسویه معاملات خود، به جای مواجهه با شرکای تجاری متعدد تنها با یک نهاد، یعنی اتاق پایاپای سروکار دارند. خدمات پایاپای مناسب می تواند فرایندهایی هم‌چون تسویه روزانه موقعیت‌های معاملاتی فعالان بازار را به صورت خودکار انجام دهد. علاوه بر این، اتاق پایاپای مسؤولیت ایفای کلیه تعهدات مربوط به موقعیت‌های معاملاتی شرکت‌کنندگان در بازار را بر عهده می‌گیرد و این امر ریسک نکول را برای آن دسته از خریدارانی که در موقعیت خرید قرار دارند، کاهش می دهد. در اصل، هر چه این وظایف در مقیاس گسترده‌تری انجام شوند، کل فرایند معاملاتی کاراتر می‌شود. تعیین یک اتاق پایاپای مرکزی برای منطقه‌ای هم‌چون

اروپای مرکزی و شرقی می‌تواند برای بازارهای آن منطقه بسیار سودمند باشد.

اکثر بورس‌هاي منطقه اروپای مرکزی و شرقی هم‌چنان دارای اتاق پایاپای اختصاصی خود هستند. در واقع، کنار گذاردن این ترتیبات و ایجاد و استفاده از یک اتاق پایاپای مرکزی برای کل بورس‌هاي این منطقه تنها در صورتی میسر است که کلیه بورس‌هاي ذی‌ربط در مالکیت اتاق پایاپای مرکزی سهیم باشند. در غیرا ین صورت بعید (و نامعقول) است که بورسی کنترل فعالیت‌های پایاپای بازار خود را به اتاق پایاپایی بسپارد که خود هیچ سهمی در آن ندارد یا در کنترل رقیب اوست. ساختار مالکیت اتاق پایاپای مشترک باید نمایان‌گر منافع و علایق مشترک بورس‌ها و بازارهایی باشد که از خدمات آن بهره‌مند می شوند.

برای منطقه‌ای هم‌چون اروپای مرکزی و شرقی مدلی برای اتاق پایاپای مرکزی منطقه‌ای ایده‌آل است که با چندین بورس ارایه دهنده یک نوع محصول در ارتباط باشد و با ایجاد یک واسطه مرکزی میان فروشنده و خریدار، به نزدیک ساختن آن‌ها به یکدیگر کمک کند. مزیت اصلی این ساختار، نقدشوندگی بیش‌تر و متمرکزتر (و در نتیجه قیمت‌های بهتر برای طرفین بازار) است که این مسأله به نوبه خود تأثیری شتاب‌دهنده بر توسعه بازار دارد، به‌گونه‌ای که اعتقاد بر این است که «افزایش نقدینگی، نقدینگی بیش‌تر را جذب می کند». افزایش یکپارچگی منطقه‌ای در ارایه خدمات اتاق پایاپای، فعالیت‌های تجاری را شکوفا می‌سازد. اتاق پایاپای منطقه‌ای مشترک، تنها سازمانی خواهد بود که اجازه تصمیم‌گیری و اجرا بر مبنای اقدامات جمعی را بر عهده دارد )کمیته‌ای متشکل از نمایندگان بورس های استفاده‌کننده از اتاق پایاپای مشترک این وظیفه را انجام می‌دهد بدین ترتیب کلیه بورس‌هاي عضو متعهد به پذیرش تغییرات موردنظر کمیته‌ اجرایی اتاق پایاپای مشترک هستند.

از دیدگاه فعالان بازار، عضویت در اتاق پایاپای مشترک اهمیت به‌سزایی دارد. وقتی معاملات چند بورس از طریق یک اتاق پایاپای مشترک انجام شود، عضویت در این اتاق پایاپای مشترک دیگر به منزله عضویت در یک بورس مشترک نیست. نقش واسطه‌گری اتاق پایاپای مرکزی ، هماهنگی بورس‌هاي مختلف با یکدیگر را تسهیل خواهد نمود. اتاق پایاپای مشترک منطقه‌ای هم‌چنین می تواند به بازارهای معاملات فرا بورسی نیز خدمات پایاپای مناسبی ارایه دهد و در نتیجه جذب نقدینگی این بازارها به سمت بورس را تسهیل کند.

 

تحولات اخیر بازارهای جهانی که تنها به اروپای مرکزی و شرقی محدود نیست، عمدتاً بر دنیای پرشتاب، پویا و جذاب تجارت جهانی تمرکز داشته است، این در حالی است که فروشندگان فن‌آوری نیز اذعان دارند که فعالیت‌هایی که در پشت صحنه و پس از ساعات اداری در حوزه پایاپای انجام می‌شود، به کندی در پی این تحولات روان است. وفور امکاناتی که انواع مختلف قالب‌های معاملاتی تجارت الکترونیک فراهم می‌آورند با کمیابی قالب‌های معاملاتی که ارايه خدمات پایاپای کارآمد، انعطاف‌پذیر و سریع در معاملات بازارهای جهانی را میسر می‌سازند، در تضادی آشکارا ست.

بازارهای نوظهور آموخته‌های خود را به‌کار بسته‌اند، اما هنوز هم می توانند عملکرد بهتری داشته باشند. ایجاد اتاق پایاپای مشترک منطقه‌ای یکی از گام‌هایی است که برای بازارهای منطقه‌ای هم‌چون اروپای مرکزی و شرقی بسیار سودمند است. این ابتکار الگوی درخشانی برای بازارهای اروپای غربی خواهد بود که تاکنون از اراده سیاسی لازم برای ایجاد خدمات پایاپای مناسب و یکپارچه فرامرزی بی‌بهره بوده‌اند. هنوز تا تحقق این چشم‌انداز که بستن یک موقعیت معاملاتی باز شده در بورس لندن در یکی از بورس‌هاي پاریس، یا تسویه معاملات در یک اتاق پایاپای مشترک در فرانکفورت میسر شود، راهی طولانی در پیش است.

 

ولی می‌توان و باید برای گشایش یک موقعیت معاملاتی در بورسی در بخارست و بستن آن در بوداپست، و تسویه آن در اتاق پایاپای مشترکی در پراگ زیرساخت‌های مورد نیاز را فراهم نمود.