حمایت از غول‌های اقتصادی در رسته استارت‌آپ‌ها و دانش‌بنیان‌ها!

حمایت از غول‌های اقتصادی در رسته استارت‌آپ‌ها و دانش‌بنیان‌ها! رئیس امور شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان با تشریح دلایل حمایت از شرکت‌های اقتصادی تحت‌عنوان دانش‌بنیان گفت: سیاست‌گذاری حمایت از شرکت‌ها دست دولت است. به گزارش مهر، در روزهای اخیر اعتراضاتی نسبت به عملکرد صندوق نوآوری و شکوفایی برای ارائه تسهیلات مالی به برخی از شرکت‌های بزرگ […]

حمایت از غول‌های اقتصادی در رسته استارت‌آپ‌ها و دانش‌بنیان‌ها!

رئیس امور شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان با تشریح دلایل حمایت از شرکت‌های اقتصادی تحت‌عنوان دانش‌بنیان گفت: سیاست‌گذاری حمایت از شرکت‌ها دست دولت است. به گزارش مهر، در روزهای اخیر اعتراضاتی نسبت به عملکرد صندوق نوآوری و شکوفایی برای ارائه تسهیلات مالی به برخی از شرکت‌های بزرگ مطرح شده بود و منتقدین پس از سخنان علی وحدت؛ رئیس صندوق نوآوری، که گفته بود: «در طول سه سال، نزدیک ۱۳ هزار میلیاردتومان در قالب تسهیلات در اختیار شرکت‌های دانش‌بنیان و شرکت‌های استارت‌آپی بزرگ که مجوز دانش‌بنیانی داشته‌اند قرار گرفته اما این استارت‌آپ‌ها علاقه‌ای به‌عنوان شدن نامشان به‌عنوان تسهیلات‌گیرنده ندارند! »، انتقاداتی در فضای مجازی مطرح کردند. نقطه عطف این اعتراضات، شفاف‌سازی درباره اعلام اسامی‌این شرکت‌ها بود. شرکت‌های بزرگی که اگرچه در بدو تأسیس با عنوان دانش‌بنیان و یا استارت‌آپ فعالیت خود را شروع کرده بودند اما اکنون دیگر از حالت دانش‌بنیانی خارج شده اند و بیشتر به فعالیت‌های اقتصادی می‌پردازند. در پاسخ به این انتقادات و پیگیری این موضوع، سیاوش ملکی‌فر؛ معاون توسعه صندوق نوآوری و شکوفایی، گفت: «تمامی ‌استارت‌آپ‌های بزرگ که تأییدیه دانش‌بنیان را گرفته‌اند، مشمول دریافت تسهیلات از صندوق نوآوری هستند. شرکت‌هایی مانند دیجی‌کالا، اسنپ و تپسی و در کل همه گل درشت‌های استارت‌آپی که حدود ۱۰شرکت در کشور هستند، از ما وام گرفتند. استارت‌آپ‌های بزرگ و شرکت‌های دانش‌بنیان در لیست شش هزارتایی معاونت علمی ‌قرار دارند و می‌توانند تا سقف ۵۰ میلیاردتومان از صندوق نوآوری تسهیلات دریافت کنند.» با این وجود و در پی انتقاداتی که در این خصوص منتشر شده و نیز ادامه مطالبات عمومی ‌برای انتشار لیست دریافتکنندگان وام، مطابق آنچه که در صفحه توئیتر صندوق نوآوری و شکوفایی آمده است، علی وحدت؛ گفته که پس از استعلام از نهادهای نظارتی، اسامی‌شرکت‌های دریافتکننده تسهیلات را اعلام خواهد کرد. در ادامه پیگیری‌ها در این زمینه، برای روشن شدن این موضوع که چرا برخی از شرکت‌های دانش‌بنیان پس از گذشت سال‌ها و با تغییر نحوه فعالیت خود از دانش‌بنیانی به اقتصادی همچنان نام دانش‌بنیان را با خود یدک می‌کشند و با این نام تسهیلات نیز دریافت می‌کنند به سراغ معاونت علمی ‌و فناوری ریاست جمهوری رفتیم.

چرا شرکت‌های بزرگ اقتصادی هنوز دانش‌بنیان هستند

محمدصادق خیاطیانیزدی؛ رئیس مرکز امور شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان معاونت علمی‌و فناوری، در این خصوص توضیح داد و گفت: اوایل شروع کار دانش‌بنیانی وقتی صحبت از دانش‌بنیانی می‌شد کسی باور نداشت و کمتر کسی به این موضوع توجه می‌کرد. رئیس مرکز امور شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان معاونت علمی‌و فناوری با بیان اینکه اکنون این شرکت‌ها بسیار توسعه و جایگاه پیدا کرده اند، گفت: در برنامه‌ریزی و اجراء هم شاهد حمایت از این شرکت‌ها هستیم. خیاطیان؛ با اشاره به ارزیابی شرکت‌های دانش‌بنیان گفت: از لحاظ فرایند ارزیابی، شرکت‌ها در پنج دسته مشغول فعالیت هستند که هر کدام از آنها در یک سطح قرار می‌گیرند. وی ادامه داد: قانون حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان تعریفی از دانش‌بنیان‌ها دارد که به محصولات با فناوری برتر (های‌تک) اشاره می‌کند. رئیس مرکز شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان با بیان اینکه در این مرکز لیستی از ‌های‌تک بودن احصا شده که شرکت‌ها براساس آن مورد ارزیابی قرار می‌گیرند تا از انتخاب و ارزیابی سلیقه‌ای جلوگیری شود، گفت: این لیست از یکسو مبتنی بر تجربیات و گزارشات بین‌المللی و از سوی دیگر براساس گزارش‌های داخلی و هم‌فکری با اساتید و نخبگان کشور احصا شده است. به گفته رئیس مرکز امور شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان، براساس این لیست این شرکت‌ها در پنج سطح دسته‌بندی می‌شوند؛ شرکت‌هایی که محصولات سطح یک تا سه را دارند در رده‌بندی نوع یک و شرکت‌های سطح ۴ و ۵ در رده‌بندی نوع دو قرار می‌گیرند. وی گفت: یکی از معیارهای اصلی ما برای ارزیایی، ‌های‌تک بودن است که مبتنی بر آن تأییدیه دانش‌بنیان ارائه می‌شود. به گفته خیاطیان؛ لیستی که براساس آن شرکت‌های دانش‌بنیان ارزیابی می‌شوند هر چند وقت یکبار به‌روز می‌شود و لیست ما پویا است‌. وی با بیان اینکه معیار دوم ما برای ارزیابی شرکت‌ها دانش‌بنیان تسلط بر دانش فنی است، گفت: ما به دنبال این هستیم که موضوع ‌های‌تک موجود در شرکت‌های دانش‌بنیان با اخذ دانش فنی باشد؛ بنابراین اگر شرکت صاحب دانش فنی آن محصول فناورانه باشد در دسته‌بندی شرکت‌های دانش‌بنیان قرار می‌گیرد. وی گفت: داشتن تسلط کافی بر دانش فنی معیار دوم ما محسوب می‌شود که کارشناسان مرکز شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان معاونت علمی‌آنها را مورد بررسی قرار می‌دهند. خیاطیان؛ با اشاره به نکته سوم که در اخذ تأییدیه دانش‌بنیانی مطرح است گفت: داشتن یک نمونه آزمایشگاهی نیز از معیارهای ارزیابی ما برای تأییدیه دانش‌بنیانی است؛ در این مرکز مبتنی بر مستندات و ایده نمی‌توانیم شرکت‌ها را مورد بررسی قرار دهیم. رئیس مرکز امور شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان عنوان کرد: اگر شرکت دانش‌بنیانی براساس معیارهای ذکر شده پیش نرود بعد از اتمام دوره دانش‌بنیانی از گردونه خارج می‌شوند.

سیاست‌گذاری حمایت از شرکت‌ها دست دولت است

خیاطیان؛ در پاسخ به این سؤال که بسیاری از شرکت‌های دانش‌بنیان یا استارت‌آپ‌ها اکنون به غول‌های اقتصادی تبدیل شده اند و از حالت دانش‌بنیانی خارج شده‌اند چرا این شرکت‌ها همچنان باید با نام دانش‌بنیان تسهیلات دریافت کنند، گفت: شرکت‌های دانش‌بنیان طبق قانون حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند تا ۱۵ سال از مشوق‌ها و ابزارهای حمایتی مختلف بهره ببرند. بالاخره سیاست‌گذاری دست دولت است که چه شرکت‌هایی از چه مزیت‌هایی استفاده کنند. خیاطیان؛ تأکید کرد: شرکت‌های نوع یک تا دو سال و شرکت‌های نوع دوم یا تولیدی تا سه سال با تأییدیه دانش‌بنیان می‌توانند فعالیت کنند و در صورت تمدید تا ۱۵سال از تسهیلات مختلف بهره‌مند شوند. مگر اینکه تخلفی صورت بگیرد تا مجوز دانش‌بنیانی آنها لغو شود. وی ادامه داد: خیلی از شرکت‌ها شاید از دید جامعه فناوری خود را توسعه ندهند اما از فناوری‌ های‌تک و نوظهور استفاده می‌کنند؛ به‌عنوان مثال شرکت‌های فعال در بستر پلتفرم‌های خرید و فروش مجازی از فناوری هوش‌مصنوعی استفاده می‌کند پس جزء فناوری های‌تک و نوظهور محسوب می‌شوند. وی گفت: برخی از شرکت‌ها از فناوری هوش‌مصنوعی، داده‌کاوی، بیگ‌دیتا، پردازش ابری بهره‌مند می‌شوند و این خدمات را ارائه می‌کنند؛ ما شاید در ظاهر نبینیم اما این شرکت‌ها این فناوری‌ها را همچنان توسعه می‌دهند. این مقام مسؤول در معاونت علمی، ‌افزود: اگر ببینیم شرکتی از فناوری نوظهوری استفاده نکند و حرف جدیدی نداشته باشد از گردونه دانش‌بنیانی حذف می‌شود. وی با بیان مثالی گفت: اکنون شرکت آمازون کار روتین خود را انجام می‌دهد اما یکی از شرکت‌های مبتنی بر فناوری است و با این عنوان شناخته شده است. وی با اشاره به برخی از شرکت‌های ایرانی که پیش از این استارت‌آپ بوده‌اند و اکنون به کار اقتصادی مشغول هستند، گفت: شرکت‌هایی مانند اسنپ، تپسی، دیجی‌کالا و… استارت‌آپ‌هایی بودند که دانش‌بنیان شده‌اند و از نوع تولیدی هستند. به گفته خیاطیان؛ هر چند سال یک بار این شرکت‌ها مورد ارزیابی قرار می‌گیرند و تأییدیه دانش‌بنیانی اخذ می‌کنند. وی در پاسخ به اینکه چنین شرکت‌هایی اکنون به یک غول‌های اقتصادی تبدیل شده‌اند و نیازی به حمایت و دریافت تسهیلاتی که می‌تواند به سایر استارت‌آپ‌ها تعلق بگیرند ندارند، گفت: مسأله اینها بازار و رقابت است؛ در تجربیات دنیا این بحث وجود دارد که از شرکت‌های کوچک حمایت شود یا شرکت‌های بزرگ؛ سیاست ما در معاونت علمی‌و فناوری این است که از هر دو حمایت کنیم. شرکت‌های بزرگ می‌توانند در اقتصاد کشور تأثیرگذار باشند. این مقام مسؤول در معاونت علمی‌با بیان اینکه این شرکت‌های بزرگ نوآوری خود را برون‌سپاری می‌کنند، افزود: استارت‌آپ‌های کوچک می‌توانند به این شرکت‌های بزرگ کمک کنند، بنابراین حمایت از هر دو را در معاونت علمی ‌در پیش گرفته‌ایم. رئیس مرکز امور شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان تأکید کرد: مادامی ‌که این شرکت‌ها در لیست ما قرار دارند می‌توانند از تسهیلات بهره ببرند.

لزوم بازنگری یا شفاف‌سازی اطلاق دانش‌بنیانی به شرکت‌ها

معاونت علمی‌و فناوری ریاست جمهوری، در حالی بر حمایت همواره از شرکت‌های بزرگ اقتصادی تأکید می‌کند که به نظر می‌رسد ساختار نحوه حمایت و به عبارت دقیقتر دانش‌بنیان شدن و ادامه اطلاق این عنوان به شرکت‌ها نیاز به بازنگری‌هایی دارد یا دستکم باید بیش از پیش در این زمینه شفاف‌سازی صورت بگیرد.