متن اصلی
گروه : گزارشات تحلیلی مناقصه مزایده
شناسه : 94506
تاریخ : ۲۸ تیر ۱۴۰۰
ساعت : ۱۱:۴۴
پرینت از صفحه

راهکارهای شش‌گانه بورس کالا برای تسهیل تأمین مالی تولید

گروه بانک، بیمه، بورس- حامد سلطانی‌نژاد در «سلسله نشست‌های الگوی حکمرانی تولید» که با محوریت تأمین مالی تولید برگزار شد، گفت: با توجه به تنگناهای تأمین مالی تولید در کشور، هم‌اکنون شش مسیر هموار برای تسهیل تأمین مالی تولید از طریق ابزارهای بورس کالا وجود دارد که شامل قراردادهای سلف، اوراق سلف موازی استاندارد، اوراق […]

گروه بانک، بیمه، بورس- حامد سلطانی‌نژاد در «سلسله نشست‌های الگوی حکمرانی تولید» که با محوریت تأمین مالی تولید برگزار شد، گفت: با توجه به تنگناهای تأمین مالی تولید در کشور، هم‌اکنون شش مسیر هموار برای تسهیل تأمین مالی تولید از طریق ابزارهای بورس کالا وجود دارد که شامل قراردادهای سلف، اوراق سلف موازی استاندارد، اوراق خرید دین کالایی، گواهی سپرده کالایی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری کالایی و در آخر افزایش نقش بانک‌ها در اتاق پایاپای بورس کالای ایران می‌شود. به گزارش مناقصه‌مزایده به نقل از سنا، سلسله نشست‌های الگوی حکمرانی تولید با موضوع «تأمین مالی تولید؛ چالش‌ها و راهکارها با تأکید بر بورس کالای ایران» امروز در دانشکده و پژوهشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه جامع امام‌حسین(ع) برگزار شد که مدیرعامل بورس کالای ایران در این نشست به تشریح ابزارهای مالی بورس کالا در راستای تأمین مالی تولید پرداخت. حامد سلطانی‌نژاد؛ در بخش نخست سخنرانی خود با بیان اینکه تأمین منابع مالی با هدف پیشبرد اهداف کوتاه‌مدت و بلندمدت یکی از چالش‌های بزرگ کسب‌وکارها و بخش تولید در دنیاست، گفت: بازار پول و سرمایه دو بازوی مهم در فرآیند تأمین مالی شناخته می‌شوند.

تأمین مالی تولید در دنیا

سلطانی‌نژاد؛ افزود: در دنیا بازار پول و سرمایه به صورت مکمل در کنار هم فعالیت می‌کنند. در کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه فرآیند تأمین مالی به‌گونه‌ای است که حدود نیمی از تأمین مالی را سیستم بانکی به دوش می‌کشد و نیم دیگر برعهده بازارسرمایه است. همچنین استفاده از اوراق بدهی در بازارسرمایه سهم عمده‌ای در تأمین مالی دارد. به گفته مدیرعامل بورس کالای ایران، نسبت تأمین مالی از بستر بازارسرمایه ایران به کل تأمین مالی انجام شده طی سال‌های اخیر همواره نزدیک به ۱۳ درصد بوده است؛ به عبارت دیگر در ایران روش‌های تأمین مالی تفاوت‌های بارزی با دنیا دارد و برخلاف سایر کشورها، شبکه بانکی اصلی‌ترین وجه غالب تأمین مالی صنایع و شرکت‌ها بوده هرچند که حجم تأمین مالی از بازارسرمایه در طول چند سال اخیر به صورت متوالی رشد کرده و در سال ۱۳۹۸ به ۱۴۷ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان رسیده است.

تأمین مالی تولید در ایران

وی خاطرنشان کرد: در ایران کفه ترازوی تأمین مالی در سمت بازار پول و شبکه بانکی بسیار سنگین‌تر از کفه بازارسرمایه بوده و بازارسرمایه با وجود ظرفیت‌ها و توان بالای خود و برخورداری از روش‌ها و ابزارهای مالی نوین، سهم اندکی در این رابطه دارد و تأمین مالی بلندمدت در کشور به چند منبع محدود خلاصه می‌شود؛ همین مسأله چالش بخش تولید جهت تأمین منابع مالی مقرون به‌صرفه را نشان داده و بر ضرورت ایجاد تحول در سیاست‌ها و تغییر رویکردهای موجود تأکید دارد.

آگاه‌سازی سیاست‌گذاران در حوزه رانت قیمت‌گذاری

سلطانی‌نژاد؛ با بیان اینکه میان کشف قیمت و تأمین مالی ارتباط تنگاتنگی وجود دارد، تأکید کرد: اگر خواهان استفاده از ابزارهای تأمین مالی بازارسرمایه در تأمین مالی بنگاه‌ها هستیم باید سیستم را به سمتی سوق دهیم که فعالیت‌های اقتصادی توجیه اقتصادی داشته باشند. در سیستم‌هایی که قیمت‌گذاری دستوری کالاها در آن مطرح است کسی منابع مالی خود را به سمت شرکت‌ها و تأمین مالی آنها نخواهد برد. بنابراین بحث کارکرد بورس کالا از جهت کشف قیمت و ارتباط آن با تأمین مالی از مسیر بازارسرمایه اینجا مشخص می‌شود. او افزود: اگر فعالیت‌های اقتصادی سودآور نباشند و قیمت‌گذاری به صورت قیمت‌گذاری حاکمیتی و دستوری صورت گیرد، فعالیت‌های اقتصادی هیچ محملی برای تأمین منابع مالی نخواهند داشت. لذا اگر بخواهیم یک سازوکار اقتصادی اتوماتیک و بر مبنای مؤلفه‌های بازار داشته باشیم باید سیستم مبتنی بر عرضه و تقاضا را در کشور حاکم کنیم و تبعات آن را نیز بپذیریم؛ به واقع اقتصادهای دستوری تنها منجر به تأمین منافع عده‌ای محدود می‌شوند. وی ادامه داد: سال گذشته حرکت خوبی برای آگاه سازی سیاست‌گذاران در حوزه رانت قیمت‌گذاری انجام شد. البته قیمت‌گذاری دستوری ذی‌نفعان زیادی دارد و این ذی‌نفعان از الفاظ خیلی خوبی هم استفاده می‌کنند مانند «گرانی تا کجا؟» و برخی رسانه‌ها هم متأسفانه ندانسته به آن می‌پردازند. باید توجه شود که همه تجربیات گذشته نشان می‌دهد در کالاهایی که قیمت‌گذاری دستوری حاکم بوده هیچ نتیجه‌ای حاصل نشده است.

نقش بورس کالا در تأمین مالی

مدیرعامل بورس کالای ایران، ادامه داد: همان‌گونه که گفته شد یکی از چالش‌های همیشگی بخش تولید تأمین مالی و مشکلات ناشی از تأمین نقدینگی و سرمایه در گردش است. لذا ارائه ابزارهای مالی از جمله اوراق بهادار مبتنی بر کالا می‌تواند نقش اساسی در رفع موانع پیش‌روی تولیدکنندگان باشد. سلطانی‌نژاد؛ یادآور شد که یکی از کارکردهای بورس‌های کالایی، تسهیل تأمین مالی است و در این مسیر ابزارهای مالی با هدف تأمین مالی در بورس کالای ایران نیز تعریف شده است که از جمله این ابزارها می‌توان به معاملات سلف، سلف‌موازی استاندارد، اوراق خرید دین کالایی، گواهی سپرده کالایی، صندوق کالایی و حتی افزایش نقش بانک‌ها در اتاق پایاپای بورس کالا اشاره کرد.

تأمین مالی ۱۳۷۵ میلیاردریالی در معاملات سلف

وی در ادامه، اظهار داشت: اوراق سلف که در واقع تأمین مالی عرضه‌کننده یا تولیدکننده است، در واقع پرداخت وجه پس از انجام معامله و تحویل کالا در سررسید مشخصی در آینده را تضمین می‌کند. مدیرعامل بورس کالای ایران گفت: براساس آمار معاملات ثبت شده در سال ۱۳۹۹ حدود ۳۸ درصد از حجم و ۴۴ درصد از ارزش معاملات بازار فیزیکی بورس کالای ایران در قالب قرارداد سلف انجام شده است. به طوری که در سال گذشته ارزشی بالغ بر ۱۳۷۵ میلیاردریال بابت فروش نزدیک به ۱۲٫۷میلیون تن کالا در قالب قرارداد سلف، تأمین مالی برای تولیدکنندگان صنایع مختلف صورت گرفته است. سلطانی‌نژاد؛ گفت: برخی محدودیت‌های قراردادهای سلف نظیر عدم وجود بازار ثانویه جهت انتقال موقعیت خریداران و عدم امکان نقدشوندگی و در نتیجه کاهش جذابیت حضور در این فرآیند تأمین مالی و همین‌طور امکان مشارکت تنها برای خریداران واقعی و عدم امکان استفاده از نقدشوندگی‌های سرگردان جامعه برای تأمین مالی فعالان بازار سبب طراحی اوراق سلف استاندارد شد؛ اوراق سلف موازی استاندارد که در آن پرداخت وجه در مهلت تسویه انجام و تحویل کالا در سررسید مشخصی در آینده صورت می‌گیرد نیز تأمین مالی سهل و هموار برای عرضه‌کننده است. این ابزار بلندمدت‌تر و استانداردتر بوده و ابزار مالی مهمی‌ به شمار می‌رود.

خرید دین کالایی، تأمین مالی صنایع پایین‌دستی

وی اوراق خرید دین کالایی را دیگر ابزار تأمین مالی عنوان کرد و گفت: این ابزار با هدف تأمین مالی عرضه کننده و خریداران نسیه و به‌عنوان یک ابزار مالی، مختص خرید دین ایجاد شده ناشی از فروش نسیه در بورس‌های کالایی طراحی شده است. این ابزار برای تأمین مالی صنایع پایین‌دستی کاربرد دارد و نیاز محدودیت معاملات نسیه را برای صنایع بالادست رفع و آنها را برای فروش نسیه ترغیب می‌کند.

۳ مسیر هموار دیگر در بورس کالا

وی اظهار داشت: همچنین بورس کالا با هدف تأمین مالی دارندگان گواهی سپرده کالایی، تأمین مالی از طریق توثیق اوراق بهادار به پشتوانه کالا را طراحی کرده است این ابزار که بر مبنای دارایی استاندارد شده طراحی شده، سرعت گردش مالی و مبادلات کالاها را افزایش می‌دهد. از سوی دیگر صندوق‌های سرمایه‌گذاری کالایی با هدف جذب سرمایه برای تأمین مالی و رونق بخشی به بازارهای کالایی تعریف شد و در آخر افزایش نقش بانک‌ها در اتاق پایاپای بورس کالای ایران از طریق اعطای تسهیلات توسط شبکه بانکی برای خریداران قراردادهای سلف، تنزیل دین ناشی از معاملات نسیه توسط شبکه بانکی، تسهیل در شرایط اعطای اعتبارات و تأمین اعتبار خریداران بورس کالا از دیگر ابزارهای تأمین مالی طراحی و ارائه شده از سوی بورس کالاست.

جمع‌بندی

سلطانی‌نژاد؛ در جمع‌بندی سخنرانی خود، اظهار داشت: بازار تأمین مالی کشور نیازمند رسیدن به بلوغ بحث تأمین مالی در بازارسرمایه و استفاده از ابزارهای مالی مبتنی بر کالا در بورس‌های کالایی است. چراکه بازارسرمایه در سال‌های گذشته به طور کلی نقش روبه رشدی در اقتصاد کشور داشته و می‌توان در راستای رفع چالش‌های بخش تولید در فرآیند تأمین مالی ضمن تأکید بر لزوم تغییر در رویکردهای فعلی و بازنگری در سیاست‌های موجود، فرآیند تأمین مالی واحدهای تولیدی را به سمت بازارسرمایه و بورس‌های کالایی هدایت کرد؛ در واقع با استفاده از انواع ابزارهای مالی و اوراق بدهی قابل انتشار در بازارسرمایه براساس رتبه‌بندی اعتباری شرکت‌های تولیدکننده و نیز به پشتوانه ابزارهای مالی مبتنی بر کالا می‌توان تحول لازم را در این مسیر ایجاد کرد. بورس کالا همواره تلاش کرده در کالاهایی که قیمت‌گذاری دستوری در آنها حاکم نبوده یا کالاهایی که به صورت سینوسی قیمت‌گذاری در آنها و در برهه ای اعمال یا حذف شده است، رسالت خود را در تأمین مالی انجام دهد و در تلاش برای توسعه این ابزارها بوده است تا به اقتصاد و تولید کشور کمک کند.