از مشتری اصرار از فروشنده انکار!

بررسی بازار ارز در نخستین روز بعد از تعطیلات

از مشتری اصرار از فروشنده انکار!

در شرایطی که بازار ارز در وضعیت نیمه‌تعطیل قرار دارد، بار دیگر دلار و یورو با دو نرخ بانکی و آزاد مشاهده می‌شود که متقاضیان عمدتاً برای تهیه این دو ارز به دستفروشان مراجعه می‌کنند.

براساس گزارش ایسنا، در نخستین روز پس از تعطیلات نوروز، بازار ارز در شرایط ساکن و آرامی قرار دارد و بازار در وضعیت نیمه‌تعطیل قرار دارد.

بخشی از صرافی‌‌ها باز هستند و بخشی دیگر از صرافی‌‌ها تعطیل هستند. بعضی از صرافی‌‌ها به دلیل آنچه «تسویه حساب مالی پایان سال» عنوان کرده‌اند، کرکره‌هایشان را پایین کشیده‌اند.

براساس مشاهدات از قیمت‌ها بار دیگر دلار و یورو با دو نرخ در بازار عرضه می‌شود. دلار و یورو بانکی و دلار و یور آزاد یا غیررسمی که بین این دو نرخ حدود ۲۰۰ تومان تفاوت قیمت وجود دارد.

این دو نرخی شدن ارز در بازار آزاد از پیش از عید و در اسفند ماه شروع شده بود که دلال بازی و سودجویی در بازار دامن زد که در روزهای پایانی سال این روند متوقف شد اما در حال حاضر بار دیگر این اتفاق افتاده است و بررسی‌ها از بازار ارز پایتخت و میدان فرودوسی و چهارراه استانبول به عنوان یکی از مراکز اصلی خرید و فروش ارز، نشان می‌دهد که بیش‌تر صرافی‌‌ها دلار و یورو نمی‌فروشند و اظهار می‌کنند که این دو ارز را ندارند.

از سوی دیگر خبری هم از صف‌های طولانی و جمعیت‌های انبوه مقابل صرافی‌‌ها نیست و بازار خلوت است.

نکته بارز دیگر حضور نسبتاً گسترده دستفروشان و دلالان است که دلار و یورو را با قیمت غیررسمی عرضه می‌کنند. هر دلار حدود ۵۱۰۰ تومان و هر یورو حدود ۶۲۰۰ تومان بین دستفروشان و دلالان به فروش می‌رسد و متقاضیان این ارز‌ها مجبور هستند که ارز مورد نیازشان را از دستفروشان تهیه کنند.

حضور دستفروشان در چند هفته پایان سال گذشته کمرنگ شده بود اما بار دیگر تعدادشان زیاد شده است که به نظر می‌رسد دلیل عمده آن نفروختن دلار و یورو توسط صرافی‌هاست که دلیل آن چندان روشن نیست.

تا حدود ساعت ۱۳ براساس آنچه روی تابلو اعلان قیمت صرافی‌‌ها مشاهده شد دلار ۴۸۷۹ تومان خریده و ۴۸۸۹ تومان فروخته می‌شود. همچنین یورو ۶۰۷۶ تومان خریداری و ۶۰۹۱ تومان به فروش می‌رسد که همان طوری که اشاره شد با قیمتی که دستفروشان عرضه می‌کنند حدود ۲۰۰ تومان تفاوت قیمت وجود دارد و قیمت‌ها عمدتاً فقط روی تابلوی اعلان صرافی‌هاست و خرید و فروش چندانی از سوی آنها صورت نمی‌گیرد.

شکاف قیمتی دلار رکورد شکست

همچنین با وجود رشد قیمت دلار در دو بازار رسمی و غیررسمی طی ماه‌های اخیر، سرعت بالای رشد در دلار بازار آزاد موجب شده تا اختلاف بین دو نرخ بیش از گذشته افزایش یابد. در حال حاضر شکاف قیمتی نرخ ارز به بیش از ۱۳۰۰ تومان رسیده که طی حداقل ۵سال گذشته بی‌سابقه است، این اختلاف یکسان‌سازی نرخ ارز را زیر سؤال برده است.

نوسان بازار ارز در حدود ۷ماه گذشته و رشد قیمت دلار در بازار آزاد که از حدود ۳۸۰۰ تا ۵۱۰۰ تومان پیش رفته، در کنار مسایلی که با خود به همراه داشت، فاصله بین دو نرخ موجود یعنی بازار رسمی و غیررسمی را نیز افزایش داده است. در سوی دیگر در مرکز مبادلات ارزی یعنی جایی که بانک مرکزی به‌طور مستقیم قیمت‌گذاری را انجام داده و به گروه‌های خاص تعلق می‌گیرد، نیز افزایش قیمت وجود داشت و حتی با سرعت کم‌سابقه‌ای در نیمه دوم سال گذشته رشد کرد ولی باز هم نتوانست در رقابت با جهش‌های دلاری در بازار آزاد حرکت کرده و اختلاف نرخ را کم کند.

نرخ‌های ثبت شده در دو بازار از این حکایت دارد که دلار در بازار آزاد از شهریورماه تاکنون حدود ۱۳۰۰ تومان افزایش قیمت داشته در حالی که در مرکز مبادلات ارزی در این فاصله کم‌تر از ۵۰۰ تومان رشد قیمت دارد. در حال حاضر فاصله بین دو نرخ آزاد که حدود ۵۱۰۰ تومان و دلار مبادله‌ای که تا ۳۷۷۷ تومان قیمت خورده حدود ۱۳۲۰ تومان است، این شکاف در چند سال گذشته رکوردی جدید و قابل توجه به شمار می‌رود، چرا که از سال ۱۳۹۲ با کنترلی که بر بازار ارز انجام شد و قیمت‌ها تا حدی به ثبات نسبی رسید، اختلاف دو نرخ به مرور کم‌تر شد و حتی به زیر ۲۰۰ تومان هم در مقاطعی رسید، ولی از یکی دو سال گذشته با نوسانی که در قیمت بازار آزاد اتفاق افتاد و به ویژه در نیمه دوم سال گذشته این دستاورد زیر سؤال رفت و شکاف قیمتی تا چند برابر بیش‌تر شده است.

کاهش فاصله بین دو نرخ بازار آزاد و بازار رسمی یکی از عوامل مؤثر در سیاست یکسان‌سازی نرخ ارز است و مسؤولان بانک مرکزی بار‌ها بر این تأکید کرده‌اند که کاهش شکاف قیمتی را به‌طور جدی دنبال می‌کنند و برای یکسان‌سازی نرخ ارز مدنظر دارند، ولی اکنون به نظر می‌رسد با این اختلاف ایجاد شده حداقل یکی از زمینه‌های ضروری تک‌نرخی شدن دلار محو شده است.

برنامه تک‌نرخی شدن ارز که از خواسته‌های فعالان اقتصادی و در مجموع مسؤولان و مدیران اقتصاد ایران است، با وجود این‌که بار‌ها از سوی بانک مرکزی بر آن تأکید شده و از برنامه‌های اصلی به شمار می‌رود، اما تقریباً در چند ماه گذشته دیگر سخنی از آن در میان نیست. آن هم در شرایطی که بانک مرکزی در دولت یازدهم معتقد بود با اجرایی شدن برجام و رفع تحریم‌ها با توجه به تسهیلی که در روابط بانکی و کارگزاری ایجاد می‌شود، در این شرایط با مبادلات آسان‌تر ارز امکان یکسان‌سازی نیز فراهم خواهد شد. ولی‌ا…‌سیف، رییس کل بانک مرکزی اعلام کرده بود که حداکثر ۶ ماه پس از اجرایی شدن برجام بانک مرکزی سیاست‌های تک‌نرخی شدن را اجرایی خواهد کرد. این وعده در حالی بود که در پایان سال ۱۳۹۴ برجام به مرحله اجرا رسید، اما اکنون با گذشت دو سال از اجرایی شدن برجام ظاهراً فاصله برای دستیابی به سیاست تک‌نرخی شدن ارز بیش‌تر می‌شود. این در حالی است که در اواخر سال گذشته حتی بازار در مقاطعی با توجه به سیاست‌هایی که بانک مرکزی برای کنترل آن به اجرا درآورد به ۳ تا ۴ نرخ هم رسید.

گر چه به تازگی اظهارنظری در مورد یکسان‌سازی نرخ ارز از سوی مدیران بانک مرکزی اعلام نشده، اما گفته‌های پیشین آنها بر ورود به این برنامه در صورت اطمینان به یکسان‌سازی پایدار مشروط خواهد بود. با این وجود فعلاً زمان مشخصی برای تک‌نرخی شدن ارز وجود ندارد چرا که از سویی روابط بین‌الملل بانکی هنوز طبق انتظارات نیست و در سویی دیگر وضعیت بازار ارز و نرخ‌‌ها ثباتی به دنبال ندارد.