فروشگاه‌های زنجیره‌ای خارجی؛ تهدیدی مخرب‌تر از واردات

در سایه غفلت از نظام توزیع داخلی فروشگاه‌های زنجیره‌ای خارجی؛ تهدیدی مخرب‌تر از واردات تاکنون صرفاً موضوع «تولید داخلی» نقطه کانونی مباحث اقتصادی بوده و از موضوع بسیار مهم «توزیع داخلی» غفلت شده است؛ چرا که با نفوذ رسمی فروشگاه‌های زنجیره‌ای خارجی به کشور ضمن در دست گرفتن نظام توزیع، با عرضه کالاهای خارجی نیز […]

در سایه غفلت از نظام توزیع داخلی

فروشگاه‌های زنجیره‌ای خارجی؛ تهدیدی مخرب‌تر از واردات

تاکنون صرفاً موضوع «تولید داخلی» نقطه کانونی مباحث اقتصادی بوده و از موضوع بسیار مهم «توزیع داخلی» غفلت شده است؛ چرا که با نفوذ رسمی فروشگاه‌های زنجیره‌ای خارجی به کشور ضمن در دست گرفتن نظام توزیع، با عرضه کالاهای خارجی نیز عملاً تأثیری مخرب‌تر از واردات را بر اقتصاد کشور خواهند داشت.

به گزارش عیارآنلاین، موضوع «حمایت از تولید داخلی» مدت‌هاست مطرح شده و برنامه‌های مختلفی برای آن ارایه و اجرا شده است. صرفنظر از میزان موفقیت این طرح‌ها، نکته مغفول در تقریباً تمامی این مباحث، موضوع «حمایت از توزیع داخلی» بوده است. توجه به این نکته که «توزیع» حلقه واصل تولید و مصرف و یک گلوگاه مهم اقتصادی است، می‌توان دریافت در شرایطی که توزیع مختل شود، تولید هم آسیب خواهد دید. در این رابطه آنچه امروز علاوه بر «لزوم تحول در نظام توزیع کشور» مطرح است، چالش «واگذاری نظام توزیع به فروشگاه‌های زنجیره‌ای خارجی» است.

طی سال‌های گذشته و به خصوص پس از اجرای برجام، موضوع ورود فروشگاه‌های زنجیره‌ای به داخل کشور به‌طور جدی مطرح شد. در همین رابطه و به عنوان یکی از جدید‌ترین نمونه‌های آن، افروزبهرامی، مدیرکل دفتر سرمایه‌گذاری خارجی وزارت صنعت از رایزنی با کشورهای مختلف برای حضور در ایران خبر داده و ضمن اعلام ثبت قطعی قرارداد با فروشگاه «دکتلون» فرانسه (decathlon) برای حضور در ایران، گفت: ‌این فروشگاه فرانسوی سرمایه‌گذاری ۳۰۰ میلیون دلاری در ایران انجام داده و اجناس را با برند دکتلون وارد بازار ایران می‌کند‌.

به گفته بهرامی قرار است فعلاً اجناس فرانسوی در این فروشگاه عرضه شود و در بازه زمانی دو یا ۳ ساله اجناس ایرانی هم در این فروشگاه عرضه خواهد شد. با این وجود این سؤال مطرح می‌شود که چرا باید به مدت ۳ سال کالاهای خارجی عرضه شود؟ با این شرایط ورود فروشگاه‌های زنجیره‌ای خارجی به روشنی هدف اصلی توسعه فروشگاه‌های زنجیره‌ای را نقض می‌کند؛ زیرا هدف از توسعه فروشگاه‌های زنجیره‌ای، حمایت همزمان از تولیدکننده داخلی و مصرف‌کننده با حذف واسطه، مدیریت یکپارچه، شفاف شدن بازار و… است. در حالی‌که با ورود فروشگاه‌های زنجیره‌ای خارجی و خصوصاً عرضه کالاهای خارجی، عملاً ضربه سنگینی نه تنها به تولید که به نظام عرضه کشور هم وارد می‌شود.

افزون بر این پس از گذشت ۳ سال چه سهمی از کالاهای این فروشگاه از محصولات ایرانی خواهد بود؟ علاوه بر این آیا پس از گذشت ۳ سال از عرضه مطلق محصولات فرانسوی، توانی برای تولید‌کننده داخلی در رقابت با این محصولات باقی خواهد ماند؟

یکی از مواردی که حضور فروشگاه‌های زنجیره‌ای خارجی در بازار توزیع کشور را زیر سؤال می‌برد، عدم نیاز این فروشگاه‌ها به دانش و تکنولوژی ویژه است. اگر تا پیش از این و در موارد دیگر همچون صنعت نفت، خودرو و… استفاده از دانش و تکنولوژی بهانه بود، در این مورد دیگر چنین بهانه‌ای وجود ندارد. شاید تنها بهانه برای در اختیار قراردادن بازار مصرف به فروشگاه‌های خارجی، توان تأمین سرمایه باشد که شواهد از نادرستی این موضوع حکایت می‌کند. در همین رابطه با توجه به وجود فروشگاه‌های متعدد داخلی و رشد قابل توجه آنها، بحث ناتوانی در سرمایه‌گذاری و تأمین نیاز مردم هم منتفی است. با در نظر گرفتن این شرایط، هنوز منطق ورود فروشگاه‌های خارجی به کشور مشخص نیست.

سپردن تأمین بازار مصرف به دست فروشگاه‌های خارجی در حالی صورت می‌گیرد که در شرایط فعلی کشور با بحران بیکاری خصوصاً در قشر جوان مواجه بوده و اهمیت توجه به ظرفیت‌های داخلی دوچندان شده است. ضربه همزمان به تولید و عرضه با ورود فروشگاه‌های خارجی عرضه‌کننده محصولات خارجی تأثیری به مراتب عمیق‌تر از ورود صرف محصولات خارجی به اقتصاد کشور وارد می‌کند. چنانچه با ورود محصولات خارجی، تنها تولید ضربه خواهد خورد اما ورود فروشگاه‌های خارجی، نه تنها با عرضه محصولات خارجی و ذائقه‌سازی، تولید را به خطر می‌اندازد که به نظام عرضه کشور هم ضربه خواهد زد.