بررسی سازمان‌های تخصصی اتحادیه جهانی پست و اتحادیه بین‌المللی مخابرات

بررسی سازمان‌های تخصصی اتحادیه جهانی پست و اتحادیه بین‌المللی مخابرات

شهربانو خداپناه

منبع: http: //hasanilaw.blogfa.com

چکیده

UPU و ITU جز سازمان‌های تخصصی سازمان ملل متحد هستند نه تنها این دو سازمان بلکه همه سازمان‌های تخصصی از نظر فعالیت‌های جهانی وابسته به سازمان ملل متحد می‌باشد ولی از طرف دیگر خارج از محدوده آن قرار دارند.

۱- UPU (Universal Postal Union)

اتحادیه جهانی پست (UPU) نهادی تخصصی برای تنظیم خدمات پستی بین‌المللی است این اتحادیه براساس معاهده۱۸۷۴ برن تشکیل و در سال۱۹۴۸ کارگزاری تخصصی سازمان ملل شد. هدف اتحادیه: کمک به سازمان‌دهی و بهبود بخشیدن خدمات پستی در سطح بین‌المللی است. و همینطور رشد حجم مراسلات پستی از طریق ارایه خدمات و با انجام این کار مأموریت اصلی خود را در زمینه ترویج و توسعه ارتباطات بین همه مردم جهان انجام می‌دهد.

۲- ITU (International Telecommunication Union)

اتحادیه بین‌المللی مخابرات دور (ITU) که در قرن اخیر به‌عنوان یک سازمان بی‌طرف و بین‌المللی با هدف هماهنگی فعالیت‌های سازمان در زمینه خدمات و شبکه‌های مخابراتی و توسعه فناوری، مسؤولیت تدوین مقررات، استانداردسازی، هماهنگی و توسعه مخابرات در سطح بین‌المللی را بر عهده دارد. این اتحادیه در ۱۷می‌۱۸۶۵ تأسیس و در سال ۱۹۴۷ کارگزاری تخصصی سازمان ملل شد.

اتحادیه بین‌المللی ارتباطات دوربرد به منظور ارتقای سطح همکاری‌های بین‌المللی در کلیه زمینه‌های ارتباط دوربرد تأسیس شد. مثل ارایه استانداردهای فنی و عملیاتی ارتباطی، مشخص کردن فرکانس‌های رادیویی. برگزاری همایش‌های مختلف.

مقدمه

ناتوانی جامعه ملل در جلوگیری از بروز جنگ جهانی دوم موجب گردید تا کشورهای بزرگ قبل از خاتمه جنگ طرح تأسیس سازمان جهانی جدیدی را پی ریزی نمایند که جهت حفظ حراست از صلح و امنیت بین‌المللی قدرت و توان کافی داشته باشد.

پیدایش سازمان ملل متحد را می‌توان مرهون اقدامات متعددی دانست که هر یک به نحوی از انحاء در شکل‌گیری سازمان مؤثر بوده‌اند. از جمله این اقدامات با رعایت ترتیب زمانی می‌توان به «صدور اعلامیه بین‌المتحدین»، «منشور آتلانتیک»، «اعلامیه ملل متحد»، «کنفرانس‌‌های مسکو و تهران»، «کنفرانس‌های دامبادتن اوکس ویالتا» و سرانجام «کنفرانس سانفرانسیسکو» اشاره کرد.

تدوین منشور ملل متحد در ۲۵ آوریل ۱۹۴۵ در کنفرانس سانفرانسیسکو انجام شد. در حقیقت آنچه که در ابتدای منشور ملل متحد آمده است که: «ما مردم ملل متحد…» تا سال‌ها تحقق نیافت و این دولت‌ها بودند که در سازمان ملل نقش ایفا می‌کردند به همین سبب در سال‌های اخیر «به خصوص اوایل قرن۲۱» سعی شده است که سازمان ملل به هدف خود بازگردد و تعالی واقعی را میان ملل جهان برقرار نماید. تحقق اهداف مختلف سازمان ملل اعم از حمایت از توسعه در زمینه‌های گوناگون در کشورهای جهان سوم، گسترش علم و فناوری، بهداشت و… توسعه جوامع مدنی و همگرایی اجتماعی همه و همه نیازمند ارتباط گسترده میان ملت‌هاست. چرا که جز با نزدیکی فرهنگ‌های گوناگون موجود در جهان این اهداف والای بشری تحقق نمی‌یابد.

گسترش ارتباطات سبب هم سویی فرهنگی و اتحاد تمدن‌ها و در نتیجه جلوگیری از جنگ‌ها و شکاف فرهنگ‌ها خواهد شد. چنان که کوفی عنان دبیر کل سابق ملل در ۱۴ ژوئیه۲۰۰۵ ابتکار «اتحاد تمدن‌ها» را در واکنش به نگرانی‌ها در خصوص زیاده‌روی‌ها و بهره‌برداری آنها از احساس شکاف رو به گسترش، بین جوامع اسلامی و غربی اعلام نمود.

دلیل اصلی ایجاد این اتحاد و یا هم سو شدن برای رسیدن به احترام متقابل و اعتقادات دینی و سنت‌ها است و برای تقویت آنها شکل گرفته است این متحد شدن بیانگر کوشش متعهدان بین‌الملل برای از بین بردن اختلاف‌ها و غلبه بر تعصبات و پیش‌داوری‌ها، سوءتفاهم‌ها، و تفرقه‌افکنی‌ها است که صلح جهانی و یا همان بین‌المللی را تهدید می‌کند.

با این اوصاف سازمان ملل متحد به عنوان مهم‌ترین سازمان بین‌المللی امروزه نقش مهمی در ارتباطات بین‌المللی ایفا می‌کند از ابعاد گوناگون قابل بررسی است. سازمان ملل برای ایفای نقش خود در این راستا اقدام به تأسیس سازمان‌های گوناگونی نموده است که مهم‌ترین آنها: اتحادیه جهانی پست (UPU) و اتحادیه بین‌الملل مخابرات دور (ITU) یا همان «اتحادیه بین‌المللی ارتباطات» که من در مقاله خود به بحث به این دو اتحادیه می‌پردازم.

مواد منشور سازمان ملل متحد در خصوص مؤسسات تخصصی

۱- ماده ۵۷ منشور سازمان ملل

• مؤسسات تخصصی مختلف که به موجب موافقتنامه میان کشور‌ها تأسیس و بر طبق اساسنامه‌های خود در زمینه‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، آموزشی و سایر رشته‌های مرتبط دارای مسؤولیت‌های وسیع بین‌المللی می‌باشند و بر طبق ماده ۶۳ وابسته به سازمان ملل خواهند شد.

•  مؤسساتی که اینگونه وابسته به ملل متحد می‌شوند از این پس به عنوان مؤسسات تخصصی نامیده خواهند شد.

۲- طبق ماده ۵۹ منشور سازمان

 سازمان باعث ایجاد مذاکرات میان کشورهای ذی‌نفع خواهد شد که برای رسیدن به اهدافشان است طبق ماده ۵۵٫

۳- ماده ۶۳ منشور ملل متحد

• شورای اقتصادی و اجتماعی می‌تواند با هر یک از مؤسسات تخصصی منشور ملل مذکور در ماده ۵۷ قراردادهایی منعقد کند و شرایطی را که به موجب آن مؤسسه مربوطه وابسته به ملل متحد خواهد گردید معین نماید. اینگونه موافقتنامه‌ها باید به تصویب مجمع عمومی برسد.

• شورای اقتصادی و اجتماعی می‌تواند از طریق مشاوره با مؤسسات تخصصی را هماهنگ سازد به آنها به مجمع عمومی و اعضای ملل متحد فعالیت‌های مؤسسات تخصصی را هماهنگ سازد.

مؤسسات تخصصی دارای مشخصات کلی هستند:

۱- وجود ارتباط از طریق انعقاد موافقتنامه

۲- داشتن مسؤولیت وسیع بین‌المللی دارای دو وجه

•  وسعت وظایف

•  وسعت جغرافیایی

هر سازمان تخصصی دارای ۳ رکن است:

۱- مجمع (کنفرانس عمومی)

۲- شورا (کمیته اجرایی)

۳- دبیرخانه

بودجه هر سازمان تخصصی در مجمع آن سازمان به تصویب می‌رسد.

اتحادیه جهانی پست UPU))

اولین انجمن در جهت همکاری بین کارکنان بخش پست و از مؤسسات تخصصی وابسته به سازمان ملل متحد است. اتحادیه جهانی پست با تصویب معاهده برن در سال۱۸۷۴ تأسیس شد. اتحادیه جهانی پست از نظر قدمت و سابقه دومین سازمان بین‌المللی جهانی محسوب می‌شود.

در سال ۱۸۷۸ عنوان اتحادیه عمومی پست‌ها GPU2 تبدیل به اتحادیه جهانی پست شد. UPU

هدف این اتحادیه کمک به سازماندهی و بهبود بخشیدن خدمات پستی در سطح بین‌المللی است در حال حاضر ۱۹۲ کشور عضو این سازمان هستند.

تاکنون سند تأسیس اتحادیه در سال‌های:۱۹۶۹ در کنگره پستی جهانی توکیو- ۱۹۴۷ کنگره پستی جهانی لوزان، ۱۹۸۴ کنگره پستی جهانی هامبورگ، ۱۹۸۹ واشنگتن،۱۹۹۴ کنگره پستی جهانی سئول، ۱۹۹۹ کنگره پستی جهانی پکن،۲۰۰۴ بخارست، به دلیل تطابق با تحولات فنی، مورد بازنگری قرار گرفته است. مقر اصلی اتحادیه در برن سوئیس است.

تاریخچه UPU

سابقه مبادلات پستی را می‌توان در قرن هفدهم میلادی جستجو کرد ولی این مبادلات در قالب یک سازمان منسجم خدمات پستی صورت نمی‌گرفت. ایجاد روابط پستی منظم بین کشور‌ها به دنبال ایجاد راه‌ها و وسایل ارتباطی در قرن۱۹ آغاز شد و معاهداتی نیز در این زمینه بین کشور‌ها منعقد شد.

برای نخستین بار انگلستان در سال ۱۸۴۰ از «تمبر» پستی استفاده کرد و به دنبال آن سایر کشور‌ها (فرانسه ۱۸۴۸) به استفاده از آن مبادرت نمودند.

با جود این در قرن ۱۹ میلادی به علت روند رو به توسعه تجارت و بازرگانی بین‌المللی چندان کارآمد نبود و نیاز به تأسیس یک سرویس خدمات پستی جهان به شدت احساس می‌شد از سوی دیگر اصلاحات ملی و داخلی کشور‌ها بر عملیاتی شدن تأسیس این اتحادیه تأثیر فراوانی گذاشت. در سال ۱۸۶۳ در ادامه روند اصلاحات مونتگمی بلیر مدیرکل پست ایالت متحده آمریکا نخستین کنفرانس بین‌المللی پست با شرکت نمایندگان پانزده کشور در پاریس تشکیل شد. این کنفرانس موفق شد اصولی کلی «برای تسهیل روابط مردم با مردم از طریق پست» را بنیاد نهد. این اصول می‌بایست مبنای معاهداتی گردد که از این پس برای تنظیم این قبیل روابط انعقاد می‌یافت. رعایت این اصول به هیچ روی الزام آور نبود و منظور از وضع آنها ارایه راه‌حل‌هایی کلی برای تنظیم روابط پستی بود و کشورهای شرکت کننده در این کنفرانس حیطه اختیاراتشان بسیار محدود بود و به دلیل عدم وجود یک سازمان بین‌المللی پستی صرفاً توانسته چند اصول کلی و عمومی راجع به موافقتنامه‌های دو جانبه سرویس‌های پستی وضع شود.

اولین کنگره پست در سال ۱۸۷۴ تشکیل شد. این کنگره به دعوت کشور سوئیس و براساس کنفدراسیون آلمان شمالی بود. توسط نمایندگان ۲۲کشور برگزار شد در ۹اکتبر ۱۸۷۴ براساس معاهده برن اتحادیه عمومی پست‌ها تأسیس شد. اعضای این اتحادیه در طول ۳ سال به شدت افزایش یافت و به همین دلیل در ۱۸۷۸ به عنوان اتحادیه عمومی پست‌ها (GPU) به اتحادیه جهانی پست (UPU) تغییر نام یافت. پس از تأسیس سازمان ملل متحد در ۱۹۴۸ به عنوان یکی از مؤسسات تخصصی وابسته به سازمان ملل مطرح شد. و در اول ژوئیه ۱۹۴۸ قراردادی بین این اتحادیه و سازمان ملل متحد منعقد شد که به موجب آن اتحادیه مزبور رسماً در زمره سازمان‌های تخصصی درآمد.

۹ اکتبر ۱۸۷۸ سال روز تأسیس اتحادیه جهانی پست هر سال گرامی داشته می‌شود. این روز به‌طور رسمی توسط قطعنامه مصوب کنگره توکیو، ۱۹۶۹ به عنوان روز جهانی پست نامگذاری شد.

عضویت

هر یک از دولت‌های عضو سازمان ملل متحد می‌توانند عضو اتحادیه جهانی پست شوند. هر کشوری که در سازمان ملل متحد عضویت ندارد می‌تواند درخواست عضویت دهد و در صورتیکه حداقل سه‌چهارم اعضای اتحادیه موافق باشند به عضویت پذیرفته می‌شود.

اهداف

هدف اتحادیه جهانی پست (UPU) کمک به سازمان دهی، تقویت و بهبود بخشیدن خدمات پستی در سطح بین‌المللی است. به‌طور مثال اتحادیه از طریق موافقتنامه‌های بین‌المللی، هزینه ارسال یک نامه را از کشوری به کشور دیگر تثبیت می‌کند و با داشتن ۱۹۲ کشور عضو ابزار اصلی همکاری بین خدمات پستی است.

از جمله هدف‌های اصلی آن حمایت از خدمات جهانی پست، رشد حجم مراسلات پستی از طریق ارایه خدمات و محصولات به روز پستی، و اصلاح کیفیت خدمات پستی برای مشتریان است.

UPU با انجام این کار، مأموریت اصلی خود را در زمینه ترویج و توسعه ارتباطات بین همه مردم جهان انجام می‌دهد.

اهداف UPU

•  سازمان دهی و کامل نمودن خدمات پستی

•  ارتقای توسعه همکاری‌های بین‌المللی

•  ارایه کمک‌های فنی و نظرهای مشورتی به کشورهای نیازمند عضو اتحادیه

•  ایفا کردن نقش رابطه و میانجی‌گر بین اعضا

•  تنظیم و تصویب قوانین برای تبادلات پستی بین‌المللی

•  ارایه توصیه‌هایی در جهت برانگیختن سطح رشد در مراسلات و امانات پستی و بهبود کیفیت این خدمات برای مشتریان

ساختار

اتحادیه پستی جهانی دارای ارکان زیر است:

۱- کنگره پستی جهانی

کنگره به عنوان عالی‌‌ترین رکن سازمان دارای دو نوع اجلاس است: اجلاس عادی و فوق‌العاده. تمامی دولت‌های عضو اتحادیه در کنگره جمع می‌شوند تا در خصوص برنامه‌های آینده اتحادیه جهانی پست و تجدید نظر در اسناد آن که شامل: سند مؤسس، کنوانسیون‌ها و قرارداد‌ها مراسلات پستی است. تصمیمات جدیدی اخذ نمایند. اجلاس عادی کنگره هر۴ یا ۵ سال یک‌بار، تشکیل می‌شود. در فاصله این سال‌ها چنانچه دولت‌های عضو تقاضای تشکیل کنگره را بنمایند اجلاس فوق‌العاده آن تشکیل خواهد شد.

۲- شورای اجرای (CA)

شورای اجرایی (CA) مرکب از ۴۰ کشور عضو است و سالی یک‌بار در مقر اتحادیه «برن» تشکیل جلسه می‌دهد. نظارت بر فعالیت‌های اتحادیه و هماهنگی ساختن آنها در فواصل میان کنگره‌ها، انجام اقدامات مقتضی برای بهبود کیفیت خدمات پستی بین‌المللی، بررسی و تصویب بودجه سالانه اتحادیه، انتصاب کارمندان و ترفیع آنها، بررسی و تأیید گزارش کار سالانه اتحادیه که به وسیله دفتر بین‌الملل تنظیم و ارایه می‌شود و نیز بررسی گزارش‌های سالانه شورای مشورتی مطالعات پستی از جمله وظایف شورای اجرایی است هم چنین شورای اجرایی مسؤول ارتقا و تعدیل تمامی جنبه‌های کمک‌های فنی و پستی مابین تمامی دولت‌های عضو اتحادیه است.

۳- شورای مشورتی یا بهره‌برداری (POC)

این شورا فعالیت خود را از سال ۱۹۵۷ آغاز کرده.۴۰ عضو دارد و سالی یک‌بار در برن تشکیل جلسه می‌دهد. شورای بهره‌برداری پستی، رکن فنی و عملیاتی اتحادیه است. این شورا هم چنین مسائل فنی، اقتصادی و تجاری مربوط به امور پستی را بررسی می‌کند.

۴- دفتر بین‌المللی (IB)

دفتر بین‌المللی (IB) اتحادیه در برن سوئیس واقع است. نزدیک به ۲۵۰ کارمند از ۵۰ کشور در دفتر بین‌المللی اتحادیه کار می‌کنند. دفتر بین‌المللی به عنوان یک نهاد ارتباطی. اطلاعاتی مشورتی و ارتقادهنده همکاری‌های فنی بین ادارات پستی در اتحادیه عمل می‌کند. این رکن نقش دبیرخانه اتحادیه را هم بر عهده دارد.۱۰ اتحادیه جهانی پست علاوه بر این دفتر بین‌المللی دفترهای مرکزی دیگری هم در نقاط مختلف جهان تأسیس کرده است تا بتواند هماهنگی‌های بین‌المللی بیش تری را در زمینه خدمات جهانی ارایه نماید. خدمات آپ و انتشار را هم بر عهده دارد.

زبان‌ها

زبان رسمی اتحادیه جهانی پست زبان فرانسه است. زبان انگلیسی به عنوان زبان کاری اتحادیه در سال۱۹۹۴ پذیرفته شد. اکثر اسناد و موارد انتشاراتی اتحادیه، نظیر محصولات پستی بین‌المللی به زبان‌های رسمی سازمان ملل متحد، چینی، انگلیسی، عربی، فرانسوی، اسپانیایی و پرتغالی هم ارایه می‌شود.

بودجه

از ۱۹۹۲ تاکنون اتحادیه جهانی پست رویه رشد صفر درصدی را اتخاذ کرده است. اتحادیه بودجه سالانه خود را در سطح یا زیر سطح تورم نگاه داشته است. این سازمان یا بودجه‌ای در حدود ۳۷میلیون فرانک سوئیس (حدود ۳۰٫۴میلیون دلار) کم‌ترین میزان بودجه را در بین مؤسسات تخصصی وابسته به ملل متحد داراست.

ایران و اتحادیه پستی جهانی

دولت ایران در دوم آوریل ۱۹۷۳ (۱۳ فروردین ۱۳۴۸) به اساسنامه این اتحادیه پیوست و اساسنامه اصلاحی اتحادیه را نیز در ۳۱ اوت ۱۹۷۷ مورد پذیرش قرارداد.

 با صنعتی شدن کشورهای در حال توسعه و رشد و رونق تجارت و لزوم ارتباطات سریع و منسجم، برآوردن نیاز جامعه در امر ارتباطات الزامی است که اهمیت آن روز به روز بیش‌تر احساس می‌شود. براین اساس متولیان پست کشور نیز با یکسری مطالعات و برنامه‌ریزی، سرویس سریع پستی را برای تأمین نیازهای ضروری ارتباطی جامعه در داخل و خارج کشور ایجاد کردند.