گل ختمی ؛ دارویی شفابخش

 گروه محیط‌زیست-ختمی گیاهی علفی و یکساله و بومی آفریقاست. ساقه‌های این گیاه که در پاییز از بین می‌رود یک تا ۱٫۵ متر دارند .

از ختمی به صورت سنتی برای درمان زخم‌های غشای مخاطی و زخم‌های ناحیه گلو استفاده می‌شد. مطالعات بر روی موش‌ها نشان داده است که عصاره گل‌های ختمی تأثیرات مثبتی بر چربی خون، زخم معده و تجمع پلاکت‌ها دارد. خاصیت نرم‌کنندگی آن سبب می‌شود برای درمان التهابات و سوزش کانال‌های غذایی و همچنین اندام‌های تنفسی و ادراری مورد استفاده قرار گیرد. جوشانده این گیاه به خصوص ریشه‌ها در زمانی‌که مخاط غشای روده‌ای از بین رفته، بسیار مفید است. این جوشانده برای درمان کبودی‌ها، رگ به رگ‌شدگی و هر نوع درد عضلانی دیگر هم مفید است. جوشانده این گیاه در شیر داروی خوبی برای درمان بیماری‌های سینه مانند سرفه، برونشیت، سیاه سرفه و … است.

جوشانده ریشه ختمی هم تأثیر دارویی دارد. خواص دیگر این گیاه عبارتند از: ضد اسهال، ضد سرفه، تسکین‌دهنده، مدر، نرم‌کننده، ملین، دندان درد. ریشه این گیاه برای درمان ترش کردن معده، زخم و التهاب معده مؤثر است. جوشانده برگ‌ها برای درمان التهاب مثانه و تکرر ادرار مفید است. بهترین زمان برداشت ریشه در پاییز و از گیاهان دوساله است. از ریشه ختمی نوعی چسب هم ساخته می‌شود. روغن به دست آمده از بذر‌ها برای نقاشی و تهیه جلا استفاده می‌شود.

عصاره ختمی دارای فعالیت آنتی‌اکسیدانی شدیدی است.

ختمی گیاهی خوراکی در بین رومیان و مصریان باستان بود. در مناطق فقیرنشین روسیه به عنوان یک سبزی رایج مصرف می‌شود. گفته می‌شود پختن ریشه‌ها و سرخ کردن آنها با پیاز و کره غذای مطبوعی را موجب می‌شود که در زمان نبود سبزیجات دیگر می‌تواند جایگزین مناسبی باشد.

این گیاه به نور کامل آفتاب نیاز دارد. به میزان کمی به خشکی مقاوم است ولی بهترین رشد را در خاک‌های حاصلخیز و مرطوب دارد. چینه سرمایی می‌تواند جوانه‌زنی بذر را افزایش دهد.

تکثیر این گیاه با کشت بذر در بهار انجام می‌شود.

منابع:

سایت نارگیل

http: //en.wikipedia.org

http: //www.botanical.com

http: //www.pfaf.org

مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان – امید بیگی، رضا. رهیافت‌های تولید و فرآوری گیاهان دارویی- دپارتمنت محیط‌زیست