فضای مجازی، فرصتی برای آگاهی زیست‌محیطی

فضای مجازی، فرصتی برای آگاهی زیست‌محیطی گسترش استفاده از شبکه‌های اجتماعی، سالی متفاوت‌تر از سال‌های گذشته را برای محیط‌زیست ایران و دوستداران آن رقم زد که از افزایش آگاهی‌های زیست‌محیطی شهروندان در سایه فضای مجازی نشان دارد. به گزارش ایرنا، طبیعت‌گردی و سفر به مناطق طبیعی پای ثابت برنامه خانواده‌های ایرانی در نوروز و پس […]

فضای مجازی، فرصتی برای آگاهی زیست‌محیطی

گسترش استفاده از شبکه‌های اجتماعی، سالی متفاوت‌تر از سال‌های گذشته را برای محیط‌زیست ایران و دوستداران آن رقم زد که از افزایش آگاهی‌های زیست‌محیطی شهروندان در سایه فضای مجازی نشان دارد.

به گزارش ایرنا، طبیعت‌گردی و سفر به مناطق طبیعی پای ثابت برنامه خانواده‌های ایرانی در نوروز و پس از آن، در ادامه فصل‌های بهار و تابستان است. گسترش تبلیغات آژانس‌های مسافرتی و معرفی ظرفیت‌های گردشگری ایران در فضای مجازی علاقه‌مندی به سفر و گذران اوقات فراغت در طبیعت بکر و آرام را افزایش داده است. غافل از این‌که اغلب این سفر‌ها به دلیل ناآگاهی، با تخریب و آسیب رساندن به محیط‌زیست همراه است.

پررنگ شدن حضور مردم در مناطق طبیعی به واسطه توسعه حمل و نقل جاده‌ای تبعات زیستی جبران‌ناپذیری را به محیط طبیعی وارد ساخته است که بازسازی و برطرف ساختن آنها تنها در سایه آموزش و فرهنگسازی امکان‌پذیر خواهد بود. شکستن شاخه‌ها، آتش‌افروزی، آلوده ساختن آب رودخانه‌ها، لگدمال کردن سبزه‌های تازه روییده و رهاساختن زباله هدیه برخی به طبیعت است، هنگامی که به طبیعت‌گردی و سفر می‌روند هر چند که اغلب از روی ناآگاهی و بی‌توجهی است.

جای خالی آگاهی نسبت به مسایل زیست‌محیطی اما با گسترش فضای مجازی و رواج استفاده از شبکه‌های اجتماعی میان مردم تا اندازه‌ای پر و جبران شده است. اکنون فضای مجازی دیگر تنها محلی برای به اشتراک گذاشتن تصاویر و مطالب شخصی نیست، بلکه فرهنگسازی در مسایل گوناگون یکی از اصلی‌‌ترین محورهای گفت‌وگو و تبادل اطلاعات را در این فضا تشکیل می‌دهد.

راه‌اندازی کمپین‌های گوناگون با اهدافی چون حفظ طبیعت، تولید زباله کم‌تر، آلوده نساختن آب و خاک، نگهداری از جنگل و درخت، حفظ گونه‌های جانوری و نه به شکار غیرقانونی در یکی دو سال اخیر حساسیت‌های عمومی به محیط‌زیست و مقابله با چالش‌های آن را افزایش داده است.

در تازه‌‌ترین این حرکت‌ها شاهد فعالیت کمپین «طبیعت پاک» در روزهای تعطیل نوروز به ویژه هنگام نزدیک شدن به روز طبیعت بودیم که علاوه بر اجرا شدن در بیش از ۲۰ استان کشور، بسیاری از کاربران فضای مجازی را نیز به سوی خود جذب کرد. این کمپین برای دومین سال پی‌درپی در سیزدهم فروردین‌ماه در خروجی‌‌ها و بوستان‌های تهران و بسیاری از استان‌های دیگر، کیسه زباله برای جمع‌آوری زباله‌ها توزیع کرد. در این میان بسیاری از چهره‌ها و شخصیت‌های فرهنگی، هنری و حتی سیاسی در کنار حمایت از این کمپین، در پست‌ها و مطالب خود به مخاطبان توصیه‌های زیست‌محیطی کردند.

کمپین نه به تولید زباله که حتی بسیاری از شخصیت‌های مذهبی و هنرمندان را نیز با خود همراه ساخت، از دیگر اقدامات زیست‌محیطی در فضای مجازی برای حفظ هر چه بیش‌تر محیط‌زیست بود. چندی پیش نیز انتشار فیلمی کوتاه از یک جوان در حال آزار یک سگ، خشم بسیاری از کاربران اینستاگرام را برانگیخت. برخی بازیگران سینما و تلویزیون نیز در پست‌های خود پیگیری موضوع و مجازات با این حیوان‌آزار را خواستار شدند. سرانجام این موج اعتراضی، دستگیری فرد توسط پلیس فتا را در پی داشت.

وجود چنین جریان‌هایی به‌طور حتم پیامدهای مثبتی برای محیط‌زیست ایران به همراه خواهد داشت. نگاه نخست از دریچه جامعه‌شناختی نشان از رشد جامعه مدنی در ایران دارد که بخشی از آن از مشارکت توده‌های مردم در فضای مجازی حاصل شده است. تبادل آرا و اطلاعات در این فضا به آموزش و آگاهی در زمینه‌های گوناگون اجتماعی، فرهنگی و حتی سیاسی کمک کرده است. ایجاد همگرایی، وحدت و تقویت روحیه جمعی نیز از پس چنین فعالیت‌هایی برمی‌آید.

رشد سمن‌ها در فضای مجازی و دنبال کردن فعالان محیط‌‌زیستی مطرح و مشهور که آنان نیز به فرهنگسازی در این حوزه مشغول بوده و حل چالش‌های زیست‌محیطی از عمده‌‌ترین دغدغه‌های آنان است؛ از دیگر ره‌آوردهای شبکه‌های اجتماعی برای محیط‌زیست ایران است. در این فضا افراد با دنباله‌روی از کسانی که به دنبال رفع چالش‌های زیست‌محیطی هستند، به اصلاح رفتارهای تخریبگر خود در محیط‌زیست خواهند پرداخت. در یکی دو سال اخیر به‌طور چشمگیری حساسیت‌های عمومی به مسایلی مانند آلودگی هوا یا ریزگرد‌ها در جامعه افزایش یافته است.

وجود شبکه‌های مجازی به مثابه کاتالیزوری است که اهداف زیست‌محیطی را پیش برده و مردم را به عنوان متولیان اصلی حفظ محیط‌زیست وارد چرخه سازد. جنبش‌های اجتماعی در قالب گروه‌ها و کمپین‌هایی که به برخی از آنها اشاره شد، به‌طور مؤثری به حفظ، بهبود چالش‌ها و اجرای راه‌حل‌های کارآمد و کوتاه‌مدتِ محیط‌زیست منجر خواهد شد.

این در حالی است که روند افزایشی نگرانی‌های زیست‌محیطی میان مردم و مسؤولان و حمایت گسترده نخبگان و فرهیختگان در شبکه‌های اجتماعی از این دست مسایل، ساماندهی موضوعات زیست‌محیطی در شبکه‌ها را در پی خواهد داشت.