بازار لاستیک غرق در باتلاق وعده‌ها

مهدی قره‌داغلی – بازار لاستیک خودرو این روز‌ها به محلی برای سودجویی و دلال‌بازی عده‌ای تبدیل شده، به نحوی که طی چند ماه گذشته با توجه به کاهش تولید تایرسازان داخلی، این محصول در بازار کمیاب شد و با توجه به دستور وزارت صمت به واحد‌های تولید تایر مبنی بر فروش تایر به نرخ دولتی (فروش دستوری) باعث شد که عده‌ای که معلوم نیست از کجا دستور می‌گیرند و کارشان خراب کردن بازار‌های گوناگون است، در این حوزه نیز ورود کنند و این ولع را بین کسانی که حتی نیازی به خرید تایر هم نداشتند رواج دهند تا جایی که با گذشت روز‌ها، اختلاف قیمت این محصول با بازار به دو میلیون و بیشتر رسیده است و همین امر سبب ایجاد صف‌های طولانی برای خرید لاستیک با نرخ دولتی شده و از طرف دیگر هم تولیدکنندگان روزانه در حال کاهش عرضه محصولات هستند تا آن‌ها هم در شعله‌ور شدن هرچه بیشتر این آتش نیز سهیم باشند. به گزارش مناقصه‌مزایده، در همین خصوص، مصطفی تنها؛ سخنگوی انجمن صنفی صنعت تایر، بیان داشت: عدم تخصیص به‌ موقع ارز از بهمن ماه سال ۱۴۰۱ به‌بعد، سبب شد تا علی‌رغم اینکه در سه ماهه ابتدایی سال‌جاری، تولید افزایشی می‌رفت، در مجموع شش ماهه سال، هشت درصد کاهش تولید تایر نسبت به نیمه نخست سال گذشته رقم بخورد. کاهش تولید، کاهش عرضه را نیز به‌ دنبال داشت که آن نیز خود مشکلاتی را در بازار ایجاد کرد. سخنگوی انجمن صنفی صنعت تایر، ادامه داد: علاوه بر این، کارخانه‌ها سرمایه‌گذاری‌هایی انجام داده و مقدار قابل‌توجهی ظرفیت‌های جدیدی ایجاد کرده بودند که می‌بایست در سال‌جاری مورد بهره‌برداری قرار می‌گرفت؛ اما متأسفانه به دلیل عدم تخصیص به‌‌موقع ارز، این مهم هم تحقق نیافت. از سوی دیگر، کارخانه‌ها برای آنکه در مصرف مواد صرفه‌جویی کنند، ترکیب محصولات تولیدی خود را بیشتر براساس میزان ارزبری انتخاب کردند؛ یعنی محصولاتی را برای تولید انتخاب کردند که مواد اولیه خارجی کمتری نیاز داشت؛ در نتیجه در ترکیب سبد محصولات شرکت‌ها، تغییر حاصل و همه این موارد سبب شد شکافی بین تولید و مصرف تایر در کشور به وجود آید. وی خاطرنشان کرد: زمانی که کاهش تولید پدید می‌آید، به‌گونه‌ای که در بازار هم محسوس باشد که تولید در حال کاهش است، طبیعی است که به لحاظ روانی، بازار تعادل خود را از دست بدهد و احساس کاهش عرضه، باعث افزایش قیمت شود. روند افزایشی قیمت در کف بازار سبب خواهد شد که مردم نیز از یکسو به تایر به صورت کالای سرمایه‌ای نگاه کنند و متصور شوند که در شرایط تورمی، ارزش سرمایه خود را با خرید تایر حفظ کنند. این مقام صنفی، تصریح کرد: از سوی دیگر، افرادی که تایر برای مصرف می‌خواهند، مصرف خود را جلو می‌اندازند. به‌طور مثال اگر قرار بود، به‌طور طبیعی شش ماه دیگر خرید تایر داشته باشند، از ترس گران نخریدن، اکنون خرید می‌کنند یا به‌ جای یک حلقه، دو حلقه خریداری و انبار می‌کنند؛ بر این اساس مصرف افزایش پیدا می‌کند و این تقاضای کاذب سبب می‌شود که کمبود در بازار بیشتر احساس شود و روند رشد قیمت در کف بازار، سرعت بیشتری پیدا کند. تنها؛ با بیان اینکه، موارد فوق سبب شد که ظرف یکماه، یک جفت تایر تا دو میلیون تومان هم در بازار نسبت به قیمتی که کارخانه‌ها در اختیار توزیع‌کنندگان قرار می‌دادند، اختلاف پیدا کند، گفت: این عدم توازن که در بازار ایجاد شد؛ مسئولان به فکر چاره‌اندیشی افتادند؛ برای این منظور، روبه سوی واردات آوردند و برای آنکه در کوتاه‌مدت بتوانند بازار را کنترل کنند، تعرفه را کاهش دادند تا واردات افزایش پیدا کند و از کانال افزایش واردات بتوانند، تناسبی میان عرضه و تقاضا ایجاد کنند. سخنگوی انجمن صنفی صنعت تایر، تصریح کرد: این در حالیست که چنانچه ارز به ‌موقع تخصیص داده می‌شد، اصلاً نیاز به این اقدامات نبود؛ چرا که ظرفیت تولید تایر سواری ما در کشور، بیش از میزان مصرف است؛ البته مصرف طبیعی و نه تقاضای کاذب که تایر را کالای مصرفی می‌دانند. بازار برای آنکه در تعادل باشد، تمایل به سرمایه‌گذاری بر روی تایر در بازار، از بین خواهد رفت. وی خاطرنشان کرد: در حال‌حاضر نیز علی‌رغم وعده‌هایی که داده شده که مشکلات ارزی تایر برطرف شود، هنوز نوع مقررات و ضوابط به‌گونه‌ای است که کارخانجات نمی‌توانند ارز را دریافت کنند. باید توجه کرد که تخصیص ارز بر روی کاغذ برای ما مشکلی حل نخواهد کرد؛ تخصیص ارز برای ما تأمین ارز و واریز ارز به حساب فروشنده است. تا زمانی که از بانک مرکزی حواله به حساب مشتری نیاید، برای ما ارز تأمین نشده است؛ حال امضاء روی کاغذ شده باشد. تنها؛ افزود: در شرایط موجود، ضوابطی تعریف شده که برای دریافت ارز، سهمیه ارزی برای هر ماده اولیه را همچون سال گذشته در نظر گرفته‌اند؛ به‌طور مثال گفته می‌شود که سال گذشته چه مقدار شتاب‌دهنده وارد کرده‌اید، امسال هم به همان میزان مجاز هستید؛ این در حالیست که ما برخی مواد را که خریداری می‌کنیم برای مدت طولانی‌تر خریداری می‌کنیم و مقدار مصرف آن در فرمولاسیون ما کم باشد و برای مدت طولانی در انبار داشته باشیم و هر سال خرید نکنیم؛ بنابراین چون آمار واردات برخی مواد اولیه در سال گذشته وجود ندارد، امسال هم اجازه واردات نمی‌دهند. سخنگوی انجمن صنفی صنعت تایر، در پایان تصریح کرد: تخصیص ارز برای واردات راحت‌تر است و روند کار سریع‌تر انجام می‌شود، ارز تخصیص داده می‌شود، واردکننده تایر را وارد و از گمرک ترخیص می‌کند. اما اگر این ارز به موقع در اختیار تولیدکننده قرار می‌گرفت و اجرایی‌تر اقدام می‌شد، قادر خواهیم بود که بیش از نیاز کشور، تولید کنیم. در امر تولید این‌گونه نیست که بلافاصله پس از تخصیص ارز، تولید صورت گیرد؛ واردات مواد اولیه و رسیدن آن به دست کارخانجات و انجام فرآیند تولید و توزیع و رسیدن به دست مصرف‌کننده و کاهش التهاب بازار، زمان‌برتر از واردات است؛ اما این‌طور ترجیح داده شد که ارز را ضربتی به واردات تخصیص و تعرفه را کاهش دهند. همچنین میرزایی؛ رئیس انجمن صنفی صنعت تایر ایران نیز، در خصوص مشکلات و مصائب در این حوزه، بیان داشت: فروش اینترنتی لاستیک توسط تایرسازان متوقف نشده است، بخشی از سفارشات این نوع شیوه فروش در انبار تایرسازان در انتظار تحویل به شبکه پست جهت ارسال است. استقبال از خرید اینترنتی لاستیک خودرو‌ها بسیار زیاد است، متأسفانه شبکه پست ظرفیت مناسب جهت حمل را ندارد. بنابراین تولیدکنندگان مجبور هستند که برای پاسخ به درخواست مشتریان و افزایش رضایت‌مندی به صورت مقطعی فروش اینترنتی را متوقف کنند. فروش لاستیک تحت عنوان عرضه دولتی نداریم، تایرسازان و نمایندگان آن‌ها، براساس قیمت مصوب اعلامی اقدام به عرضه محصول می‌کنند. تایرسازان سه شیوه فروش عرضه در نمایندگی، توزیع مستقیم و فروش به خودروسازان را دارند که در هر سه روش نرخ مصوب لاستیک دولتی اجرا می‌شود. تأمین و تهیه ارز برای صنعت تایر نسبت به گذشته بهبود یافته، اما این مورد بیانگر رفع مشکلات در این زمینه نیست. آزادسازی قیمت‌ها می‌تواند تایرسازان را از چالش نقدینگی و مشتریان را از معضل شکاف قیمتی نجات دهد. در حال‌حاضر مطالبات زنجیره تایر به دوهزار و ۲۰۰ میلیارد تومان رسیده است، متأسفانه شیوه پرداخت خودروسازان به این صنعت سه یا چهار ماهه است. اکنون که برنامه تولید خودروسازان افزایش یافته، تولید تایرسازان نیز رشد قابل‌توجهی داشته است.