بودجه ناتراز هم به معظلات دولت اضافه شد

آوار کسری بودجه بر سر دولت

هانیه قنادزاده- کسری بودجه میراثی برای تمامی دولت‌ها بوده است! میراثی شوم که دست و پای دولت‌ها را برای اداره بهتر می‌بندد. در اینکه هر دولتی هر سال چقدر باید هزینه کند، مباحث و ملاحظاتی است و از زوایای مختلف می‌توان درخصوص پاسخ به آن، طرح سؤال کرد. به‌عنوان مثال جمعیت کشور، تراکم جمعیت و […]

هانیه قنادزاده- کسری بودجه میراثی برای تمامی دولت‌ها بوده است! میراثی شوم که دست و پای دولت‌ها را برای اداره بهتر می‌بندد. در اینکه هر دولتی هر سال چقدر باید هزینه کند، مباحث و ملاحظاتی است و از زوایای مختلف می‌توان درخصوص پاسخ به آن، طرح سؤال کرد. به‌عنوان مثال جمعیت کشور، تراکم جمعیت و گستردگی خاک، وظایف ذاتی و قانونی برعهده دولت، ملاحظات توسعه اقتصادی، وضعیت فقر در جامعه، رسالت‌‌ها و آرمان‌های پیش‌روی و… همه و همه در تعیین ابعاد هزینه‌های جاری و عمرانی دولت‌‌ها مؤثر هستند. بدیهی است؛ یکی از محدودیت‌های بسیار تعیین‌کننده در این ارتباط، اندازه و میزان درآمدی است که دولت در آن سال به دست می‌آورد. تنظیم بودجه دولت به نحوی که کسری نداشته باشد، مستلزم آن است که هزینه‌ها را بیش از درآمد‌ها مصوب نکنیم. البته می‌توان مواردی را در نظر گرفت که بودجه دولت، ناگزیر از اندکی کسری باشد و یا زمانی باشد که دولت با وجود داشتن درآمد، لازم بداند که کمتر از آن هزینه کند. این انعطاف، وامدار حرکت متغیرهای اقتصادی و از ویژگی‌های انضباط مالی در دولت‌هاست. حال در شرایطی که وضعیت اقتصادی در کشور به شدت نگران‌کننده است و دولت نیز بار‌ها اعلام کرده که منابع مالی محدودی در اختیار دارد، سؤال این است که دولت چقدر کسری بودجه دارد و چه راهکاری برای تأمین آن وجود دارد؟

نگاهی به کسری بودجه دولت

برای پاسخ به این سؤالات باید با سازوکار قانون بودجه بیشتر آشنا شد. بودجه یک سند مالی است که مربوط به درآمد‌ها و هزینه‌های دولت می‌شود؛ به عبارت دیگر بودجه دخل و خرج دولت است. اخیراً مرکز پژوهش‌های مجلس در همین رابطه گزارشی را منتشر کرد که براساس آن این کسری به ارقامی رسیده است که نگرانی‌هایی بیشتر از کسری منابع عمومی ایجاد می‌کند. درحالی برخی مراجع مدعی کسری بودجه ۸۷۵ همتی هستند که این رقم شامل۳۳۵همت کسری منابع، ۱۲۰ همت کم‌برآوردی و۴۲۰همت کسری هدفمندی است در حالی که معمولاً ارقام مربوط به کم‌برآوردی و کسری یارانه در سرجمع بودجه عمومی در نظر گرفته نمی‌شود.

ادعای دولت برای کسری چقدر است؟

در همین رابطه، تاجگردون؛ رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس، با تأکید بر اینکه کسری شدید و ناترازی بسیار بالا در ارقام بودجه، امکان کاهش فاصله بین تورم و دریافتی حقوق‌بگیران در سال آینده را بسیار دشوار می‌کند به دیده‌بان ایران، گفت: دولت می‌گوید ۷۵۰ هزار تا ۱۰۰۰ هزار میلیارد تومان کسری بودجه داریم. اما فرض کنیم این ارقام صحیح نباشد و کسری بودجه امسال حدود ۶۰۰ هزار میلیارد میلیارد تومان باشد که بازهم حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد بودجه سالانه کل کشور را شامل می‌شود. طبیعی است که در چنین شرایطی، امکان کاهش فاصله بین تورم و دریافتی حقوق‌بگیران در سال آینده بسیار دشوار است. دولت باید همزمان سیاست مدیریت عرضه و تقاضا را در پیش بگیرد تا بتواند اندکی از شکاف بین تورم و حقوق کارمندان و کارگران را کم کند. در حال‌حاضر یک ناترازی واقعی در موضوع عملکردی بودجه وجود دارد.