آمار اسقاط خودروهای فرسوده در ۲ دهه اخیر چگونه بوده است؟

آمار اسقاط خودروهای فرسوده از سال ۱۳۸۶ تاکنون حاکی از آن است که بیش‌‌ترین آمار اسقاط خودروهای فرسوده مربوط به سال ۱۳۹۳ با ۳۳۷ هزار و ۶۷ خودرو است. خودروهای فرسوده تأثیرات مختلفی ازجمله آلودگی هوای کلانشهر‌‌ها و افزایش مصرف سوخت دارد. علاوه بر این، با از رده خارج شدن آن‌‌ها بازار صنایع خودروسازی نیز توسعه یافته و امکان فروش بیشتر خودرو برای آن‌‌ها فراهم می‌شود. به گزارش فارس، اولین آیین‌نامه حمایتی دولت از اسقاط خودروهای فرسوده در ایران، در سال۱۳۸۲ به تصویب رسید. در این آیین‌نامه دولت برای اولین‌بار به منظور از رده خارج کردن خودروهای فرسوده تسهیلاتی را از دو مسیر در نظر گرفت. براساس ماده (۴) این آیین‌نامه به واردکنندگانی که گواهی اسقاط خودروهای فرسوده ارائه دهند، تخفیفات را در سود بازرگانی آن‌‌ها در نظر گرفت. البته به دلیل ناکارآمد بودن این ماده و عدم اجرا شدن آن به صورت کامل و همچنین کاهش درآمد دولت، آیین‌نامه در سال ۱۳۸۵ لغو شد. علاوه بر این، دولت براساس ماده (۵) آیین‌نامه تسهیلاتی را برای صاحبان خودروهای فرسوده در نظر گرفت که از میان آن‌‌ها می‌توان به اعطای وام‌های کم بهره و کمک بلاعوض اشاره کرد. این ماده هرچند خونی تازه در رگ‌های اسقاط خودروهای فرسوده بود، اما به دلیل کسری بودجه دولت و کمبود منابع دولتی دایم با سکته مواجه و متوقف می‌شد. دومین آیین‌نامه حمایتی از اسقاط خودروهای فرسوده در سال ۸۸ به تصویب وزیران عضو کارگروه توسعه حمل‌ونقل عمومی و مدیریت مصرف سوخت رساندند. در این آیین‌نامه نیز مشابه آیین‌نامه قبلی، دولت تسهیلاتی را به منظور حمایت از خروج خودروهای فرسوده در نظر گرفت، علاوه بر آن در آیین‌نامه دولت خودروسازان را مکلف به ارائه گواهی اسقاط به میزان ۳۰ درصد تولید کرد، اما این بخشنامه هیچگاه اجرایی نشد. علاوه بر آن، فرایند اسقاط خودرو فرسوده در آیین‌نامه شکل جدیدی به خود گرفت و فرایند خروج خودرو‌‌ها نظام‌مند شد. دولت در سال۱۳۹۰ با اصلاح آیین‌نامه‌های قبلی، به این جمع‌بندی رسید که برای اسقاط خودروهای فرسوده باید پای خود را به‌عنوان حامی مالی بیرون بکشد و برای گواهی اسقاط مشتریانی ایجاد کند. به این ترتیب دولت در این سال واردکنندگان خودرو را موظف به ارائه گواهی اسقاط کرد. بنابر مصوبه دولت واردکنندگان خودروهای سواری از سال‌های۱۳۹۰ تا خرداد ۱۳۹۳ برای شماره‌گذاری خودروهای وارداتی که مصرف سوخت آن‌‌ها زیر شش لیتر بود باید هزینه اسقاط یک دستگاه خودرو فرسوده، برای خودروهایی که مصرف سوخت ۶ تا ۱۰ لیتر داشتند هزینه دو دستگاه خودرو و واردات خودروهای بالای ۱۰ لیتر هزینه اسقاط سه دستگاه خودرو فرسوده را به حساب ستاد مصرف سوخت واریز می‌کردند. براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، پس از آن در سال۱۳۹۳، الزامات واردکنندگان خودرو دوبرابر شد، به نحوی که واردکنندگان خودروهای سواری برای شماره‌گذاری خودروهای وارداتی که مصرف سوخت آن‌‌ها زیرشش لیتر بود باید دو گواهی اسقاط خودرو فرسوده، برای خودروهایی‌که مصرف سوخت ۶ تا ۱۰ لیتر داشتند چهار گواهی اسقاط و برای مصرف سوخت بالاتر شش گواهی اسقاط ارائه کند. دولت با ادامه روند فوق در سال ۱۳۹۶ نیز مجدداً الزامات واردکنندگان را افزایش داد و واردکنندگان خودرو را براساس پلکان موجود در بخشنامه ذیل مکلف به ارائه گواهی اسقاط کرد. همچنین در این سال دولت برای اولین بار تولیدکنندگان خودرو را نیز موظف به ارائه گواهی اسقاط برای خودروهای پرمصرف کرد، اما این بخش از مصوبه در مهرماه سال‌جاری با درخواست وزیر صمت لغو شد. روند طی شده و نوسانات در تصمیم‌گیری‌‌‌ها در دوره‌های مختلف، روند اسقاط خودرو به صورت نوسانی پی‌گرفته شده است. طبق آمار، بیش از سه میلیون دستگاه خودرو فرسوده در کشور وجود دارد، همچنین هر ساله به تعداد این‌خودرو‌‌ها افزوده می‌شود. تقاضای گواهی اسقاط باید به میزان سالیانه ۱٫۴ میلیون برسد تا تمامی خودروهایی که سالیانه‌ وارد سن فرسودگی می‌شوند و تمامی خودروهای فرسوده موجود، اسقاط شوند. اما در سال‌های ممنوعیت واردات خودرو اسقاط خودروهای فرسوده با کاهش جدی مواجه بود به نحوی که مجموع خودروهای اسقاط شده در سه سال ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۱ کمتر از ۵۰ هزار دستگاه بود. به گفته مهران سالاریه؛ رئیس ستاد نوسازی ناوگان حمل‌ونقل، در سال ۱۴۰۲ در مجموع ۷۸هزار دستگاه خودرو اسقاط شد.