اتهام؛ افزایش قیمت ارز!

نعیمه افشاری- شمارش معکوس نخستین استیضاح در دولت چهاردهم آغاز شده و اگر تا ساعات آینده اتفاقی نیفتد، فردا (یکشنبه) عبدالناصر همتی؛ وزیر اقتصاد، در مجلس برای بقا در سمتش تلاش خواهد کرد. معمولاً استیضاح به دلیل ناکارآمدی برگزار و رأی می‌آورد اما سؤالی که مطرح است این است که آیا همتی فرمول بهتری برای اداره اقتصاد کشور در آستین خود داشت و رو نکرد؟ برای پاسخ به این سؤال باید نگاهی کلی به وضعیت اقتصادی این روزهای کشور داشته باشیم. تنها شش ماه از آغاز به کار دولت چهاردهم گذشته است و طی این مدت مهم‌ترین اتفاقی که در عرصه بین‌الملل رخ داده، بازگشت دونالد ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهوری آمریکا به مسند قدرت بوده است. قاتل سردار سلیمانی و وضع‌کننده شدید‌ترین تحریم‌ها بر علیه نظام جمهوری اسلامی. به خودی‌خود خبر بازگشت ترامپ پرقدرت‌‌ترین سیگنال برای افزایش قیمت‌ها است. کسی که قبل از روی کار آمدنش به صراحت از بازگشت تحریم‌های فلج‌کننده بر علیه کشورمان خبر داده بود و خیلی زود به وعده‌‌اش عمل کرد! از سوی دیگر دولت در حالی اوضاع را به دست گرفته که بار‌ها از کسری بودجه ۸۵۰ هزار میلیارد تومانی‌‌اش گلایه کرده است. مسعود پزشکیان؛ در ابتدای کارش به‌عنوان رئیس‌جمهور، بار‌ها اعلام کرد که ناچار به ایجاد تغییرات مالی برای ادامه حیات دولت و نظام است و در این بین افزایش قیمت بنزین می‌تواند به‌عنوان راهکار اصلی مدنظر قرار گیرد. بعد‌ها اما پزشکیان؛ به خوبی متوجه شد که ساختار فعلی اقتصاد و قیمت‌ها تقریباً غیرقابل تغییر است و به همین دلیل وی در مراسم روز دانشجو در دانشگاه شریف، گفت: به هرچه می‌خواهیم دست بزنیم می‌گویند به این دست نزن و به هر جا دست بزنیم یک جا دردش می‌آید! در این بین قیمت ارز و طلا به شکل فزاینده‌ای افزایش یافت تا جایی که صدای نمایندگان مجلس به شدت بلند شد و آنان خواستار پاسخگویی دولت شدند. صورت‌مسئله برای دولت ساده است اما راهکار حل آن به شدت مشکل! صورت‌مسئله این است که دولت باید کسری بودجه ۸۵۰ هزار میلیارد تومانی سال آینده را با توجه به ظرفیت‌های موجود پُر کند. اما راه‌حل این چالش، محل اختلاف بین دولت و مجلس شده است. مجلس معتقد است دولت با افزایش قیمت ارز، به دنبال پایان کسری بودجه خود است و این افزایش قیمت ارز عمدی است و بر همین اساس همتی؛ وزیر اقتصاد را به‌عنوان اولین سرتیم اقتصادی دولت مقصر شرایط موجود اعلام کرد و خواستار استیضاح وی شد. رئیس‌جمهور در واکنش به طرح استیضاح وزیر اقتصاد، گفت: اقتصاد و تلاطم‌های اقتصادی تأثیر زیادی از اخبار و اتفاقات می‌گیرد و در این اوضاع که گاهی یک تصمیم حتی در کشورهای دیگر بازار را دچار نوسان می‌کند؛ خبر استیضاح وزیر اقتصاد هم به بی‌ثباتی بازار دامن زده است. گفتنی است؛ ۳۰ بهمن‌ماهی که گذشت جلسه‌ای غیرعلنی در مجلس با حضور مسوولان ارشد دولت رئیس سازمان برنامه و بودجه، وزیر اقتصاد، رئیس کل بانک‌مرکزی و البته با حضور شخص رئیس‌جمهور برگزار شد. جلسه‌ای که در آن دولت با تشریح وضعیت اقتصادی، افزایش قیمت ارز را توجیه کرده اما در نهایت نمایندگان مجلس از آن راضی نشده تا طرح استیضاح عبدالناصر همتی؛ وزیر اقتصاد کلید بخورد.

موافقان و مخالفان استیضاح

موافقان استیضاح می‌گویند که وزیر اقتصاد هم در اجرای سیاست‌های ارزی بانک‌مرکزی نقش داشته است و در این باره مسئول است. یکی از کسانی که در دولت بیش‌ترین اظهارنظر را درباره نرخ ارز و تغییر آن داشته است نیز وزیر اقتصاد بود. او در ابتدای دولت گفته بود که حتماً ارز را با همکاری بانک‌مرکزی تک‌نرخی می‌کنیم. وقتی نرخ نیما را به نرخ بازار نزدیک کنیم، دلار بازار آزاد ارزان‌تر می‌شود. برخی از موافقان استیضاح نیز وضعیت نرخ ارز را نتیجه مستقیم مدیریت تیم اقتصادی دولت و وزیر اقتصاد می‌دانند. مخالفان استیضاح می‌گویند؛ افزایش نرخ ارز به دلیل به‌هم خوردن عرضه و تقاضاست و ربطی به وزیر اقتصاد ندارد. این افراد معتقدند مشکلات ارزی ساختاری است و تا ریشه‌ای به مسئله پرداخته نشود، افزایش نرخ ارز طبیعی و پابرجاست است.