لزوم خروج از تهران فروشی

لزوم خروج از تهران فروشی

رامین شاهی – حدود ۲۲۲ سال از انتخاب «طهران» به عنوان پایتخت ایران می‌گذرد و این ابرشهر با انبوهی از جمعیت، همچنان دغدغه‌های بزرگی در زمینه‌های مختلفی همچون آلودگی هوا، ترافیک و بودجه دارد.

چند وقتی است که مدیریت شهری تغییر کرده و هم‌اکنون شاهدیم بعد از ۱۲ سال، شهردار پیشین، جای خود را به شهردار جدید که مطابق همیشه، با یک واسطه از سوی مردم انتخاب شده است، داده است. شاید بتواند مشکلات کلان این شهر را تعدیل و سنگ بنای صحیحی را برای اصلاح زیرساخت‌های آن بنیان‌گذاری کند.

شهرداری تهران، علاوه بر مشکلاتی چون ازدحام بالای جمعیتی، مشکلات ترافیکی و هیولایی به نام آلودگی هوا تهران با مشکل ساختاری بزرگی به نام «تراکم‌فروشی» برای تأمین بودجه خود مواجه است. امری که از وابستگی به درآمد نفت نیز خطرناک‌تر است.

تراکم‌فروشی به این معناست که هرچه بیش‌تر تهران را بفروشیم و به جمعیت آن را زیاد کنیم تا بتوانیم با پول آن، مترو، آزادراه و خیابان جدید احداث کنیم؛ حال آن‌که فروش تراکم و افزایش جمعیت، نیازمند افزایش امکانات و خدمات است و این دورباطلی است که «تهران» امروز در آن غرق شده است.

در همین راستا، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام با اشاره به این‌که ساختار شهرداری‌ها می‌بایست مبتنی بر اقتصاد مقاومتی تغییر کند، گفته است: «در خصوص دولت، اتکا به درآمدهای نفتی موجبات ناپایداری را پدید می‌آورد و در مدیریت شهری نیز اتکا به فروش تراکم و عوارض این نقص را رقم می‌زند.»

براساس آمار‌، در حالی ۸۰درصد درآمد شهرداری پایتخت، وابسته به فروش تراکم است که در شهرهای توسعه‌یافته، بیش از ۶۰ درصد از درآمدهای مدیریت شهری، ماهیت پایدار دارد و مابقی درآمد‌ها نیز غالباً نیمه‌پایدار است. نکته قابل توجه دیگر این که هم‌اکنون اغلب شهرهای کشور به دلیل رکود در بازار مسکن با چالش جدی روبه‌رو شده‌اند و در معرض ورشکستگی قرار گرفته‌اند و حتی برخی توان پرداخت هزینه‌های جاری خود را نیز ندارند.

بر همین اساس، باید در تهران ضمن کاهش فروش تراکم به سوی درآمدهای پایدار رفت. دریافت عوارض بر خدمات شهری، بسترسازی برای ورود بخش خصوصی، مشارکت مردمی و فعال‌سازی نهادهای پولی و بانکی می‌توانند باعث نجات یافتن تهران از انفجاری قریب‌الوقوع باشند.

در این خصوص، محمدعلی‌نجفی، شهردار جدید تهران، روز گذشته، اظهار کرد که دارایی‌ها و منابع شهری تا حد نهایت، مورد بهره‌برداری قرار گرفته و فضاهای شهری، فروخته شده‌اند؛ منابع آب شهر برای رشد آتی شهر کفایت ندارد و در کنار آن، نابرابری فضایی و اجتماعی در حال گسترش است و شهر در برابر حوادث طبیعی آسیب‌پذیر شده‌است.

این در حالی است که ازدحام بالای جمعیتی تهران موجب شده است تا بیش‌تر فشار بر محیط‌زیست و منابع آب منطقه وارد شود و بهای تأمین آب ابرشهری این چنین، خشک شدن دشت‌های پیرامونی استان‌های همجوار است! امری که می‌تواند با گسترش سیستم آب و فاضلاب شهری و تصفیه مجدد آب مصرفی به صورت معکوس درآمده و حتی ضمن درآمدزایی برای شهرداری از قبال فروش این آب، دشت‌های منطقه از ورامین و شهریار گرفته تا نزدیک قزوین را احیا کند.

در عین حال، محصور شدن تهران میان کوه‌های البرز و البته ساخت‌وسازهای بی‌رویه شهری، موجب شده که جریان آزاد هوا به خوبی در شهر نچرخد و آلودگی‌های هوای شهر که ناشی از تردد چند میلیون خودرو و موتورسیکلت است، بر فراز آسمان تهران باقی‌ بماند و  در فصل سرما، مشکل وارونگی هوا را ایجاد کند.

 

همه اینها، به انضمام مشکلات خروج از وابستگی به تهران‌فروشی تنها بخشی از مشکلات پایتخت است. امیدواریم در آینده، اصلاح مشکلات تهران در مسیر واقعی و با ثبات خود قرار بگیرد؛ این امر با ورود بخش خصوصی واقعی، قابل حل شدن است. در این صورت می‌توانیم شاهد اداره شهری باشیم که به درآمدهای پایدار خود وابسته است و از دایره بسته تراکم‌فروشی، خارج شده است.