مدیریت بحران یا بحران مدیریت؟

سمیه مهدوی- سيل از جمله حوادث مهيبي است كه هراز چندگاهي با كمين كردن در اطراف شهرها و روستاها خسارات جاني و مالي فراواني را به بار مي آورد. هرساله شاهد هستيم اين مهمان ناخوانده با شبيخون زدن به زمين هاي كشاورزي و راه های ارتباطی و خانه ها … ميلياردها تومان ضرر  به  مردم […]

سمیه مهدوی- سيل از جمله حوادث مهيبي است كه هراز چندگاهي با كمين كردن در اطراف شهرها و روستاها خسارات جاني و مالي فراواني را به بار مي آورد. هرساله شاهد هستيم اين مهمان ناخوانده با شبيخون زدن به زمين هاي كشاورزي و راه های ارتباطی و خانه ها … ميلياردها تومان ضرر  به  مردم و دولت مي رساند.

اواخر فروردين ماه  سال با  جاري شدن سيل استان ها و شهرهای  متعددي از جمله  لرستان، كردستان، ایلام، کرمانشاه و خوزستان و…  به شدت دچار آسيب شدند،  به گونه اي كه  هريك از اين شهرها خسارت هاي میلیاردی  را متحمل شدند. 

فاجعه اي كه به مختل شدن راه ها ، از بين رفتن زمين هاي كشاورزي و محصولات، تخريب بافت هاي فرسوده خانه ها قناعت نكرد و  شمار متعددي از مردم را به كام مرگ كشاند. حال  سيل فروكش كرده است بازماندگان حادثه سردرگم بي خانماني خود و در برخي موارد داغدار از دست دادن عزيزانشان اند؛  اما ماجرا تمام نشده است مردم در انتظار  بلند شدن دستي به سوي آن ها براي   امدادرساني هستند درصورتي كه در اين فرآيند  تعللي خواسته يا ناخواسته صورت گيرد چه سرنوشتي را مي توان براي آن ها متصور شد؟

در این میان  آنچه که بیش از پیش،  قبل از حوادث غیر مترقبه   جان و مال جامعه را تهدید می کند بحران مدیریتی است که متاسفانه برخی حوزه ها را در گیر کرده است.

باوجود اينكه بيش از دو هفته از وقوع سيل اخير مي گذرد ولي همچنان  وضعيت برخي از شهرها بحراني گزارش شده است، در خوزستان  بسياري از روستاهايي كه در مسير رودخانه دز قرار داشتند  به زير آب رفتند. به گفته نماينده دزفول  دولت  هنوز نتوانسته  براي اسكان دادن مردم سيل زده اقدامي انجام دهد بنابراين بسياري مجبور به چادر نشيني شده اند اين در شرايطي است كه وضعيت اين شهر سفيد اعلام نشده و  همچنان خطر وقوع حادثه اي ديگر مردم را تهديد مي كند.

اين جريان كه بايد  از سوي سازمان مديريت بحران كنترل شود بعضا با كم كاري و غفلت هاي برخي مسولان به حاشيه مي رود و اين سوال را به ذهن متبادر مي كند كه مديران تاكنون براي كنترل بحران چه اقداماتي انجام داده اند؟

درحال حاضر مسوولان ذي ربط  چه تدابيري براي كمتر كردن ميزان خسارات وارده  به شهرهايي كه به صورت متناوب طعمه اين بلاي طبيعي مي شوند انديشيده اند؟ آيا زيرساخت هاي لازم را براي مواجه شدن با چنين موقعيت خاص و خطرناكي فراهم كرده اند؟

به نظر می رسد علی رغم اقدامات سازنده صورت گرفته از سوی سازمان های مربوط همچنان در دو مرحله  اعم از پیشگیری و  بسترسازی مناسب برای کاهش صدمات و خطرات احتمالی و همچنین  مرحله بعدی یعنی امدادرسانی و رسیدگی به وضعیت مردم حادثه دیده دچار نواقص و کمبودهایی هستیم.

در اين ميان براي كنترل کردن اوضاع  بايد برنامه هايي مدون در نظر گرفت كه هم به لحاظ اقتصادي توجيه پذير باشند و هم از نظر زماني مقرون به صرفه. براي جبران آثار تخريبي و تلفات سيل بايد سالها هزينه زماني صرف كرد تا بتوان آسيب ها و صدمات ايجاد شده بويژه در بخش كشاورزي و تاسیسات آبی، برقی، مخابراتی و … را ترميم كرد  باید علاج واقعه قبل از وقوع كرد. به تاخير انداختن اجراي برنامه ها عواقب سنگيني به دنبال دارد.  تخصيص بودجه هاي هنگفت براي جبران خسارت هاي اينچنيني ديگر رمقي براي اقتصاد دولت نمي گذارد،  بدين ترتيب  هر اقدامي كه پس از وقوع حادثه انجام مي شود   حكم نوشدارويي را پيدا مي كند كه ديگر التيام بخش نخواهد بود. از سوي ديگر بي تدبيري و سوء مديريت برخي مسوولان پشت ميز نشين آتش اين نابساماني را شعله ور تر مي كند،   از همين رو است كه اخيرا معاون سازمان مدیریت بحران با بيان اينكه  «در مديريت بحران با كسي شوخی نداریم و اگر کم کاری صورت بگیرد با آن برخورد خواهد شد»، تاكيد بر جديت موضع دولت  كرده است تا با بی مسوولیتی برخي مديران و سرباززدن ایشان از وظايف خود  ماجراي سيل سيجان را دوباره به تصوير نكشند. ماجرايي كه با پشت هم اندازي و سهل انگاری دو نهاد مسوول « آب منطقه‌ای و منابع طبیعی» منطقه در انجام وظايف پيشگيرانه خود و با عدم نظارت کافی بر امور منجر به تجاوز بیش از حد به  حریم رودخانه و جاری شدن سیل شد.