نقش مناطق آزاد در حمایت از کالا‌ی ایرانی

نقش مناطق آزاد در حمایت از کالا‌ی ایرانی در صورت اتخاذ تدابیر هوشمندانه و عملیاتی کردن راهکارهای مقتضی در راستای تقویت تولید داخلی و حمایت ازکالای ایرانی، مناطق آزاد نیز می‌تواند به سکوی پرتابی در جهت شکوفایی اقتصادی مبدل شود. به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، موضوع حمایت از کالای ایرانی به عنوان شعار برگزیده شده […]

نقش مناطق آزاد در حمایت از کالا‌ی ایرانی

در صورت اتخاذ تدابیر هوشمندانه و عملیاتی کردن راهکارهای مقتضی در راستای تقویت تولید داخلی و حمایت ازکالای ایرانی، مناطق آزاد نیز می‌تواند به سکوی پرتابی در جهت شکوفایی اقتصادی مبدل شود.

به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، موضوع حمایت از کالای ایرانی به عنوان شعار برگزیده شده برای سال ۹۷ از مؤلفه‌های بسیار مهم و تعیین کننده در شکوفایی اقتصادی کشور به شمار می‌رود.

به واقع، با تحقق واقعی این شعار، توفیقات بسیاری در سِپِهر اقتصادی و اجتماعی کشور حاصل خواهد شد که حل معضل بیکاری، تقویت و توسعه صادرات، رونق اقتصادی و کاهش ناهنجاری‌های متعدد اجتماعی از نمونه‌های آن به شمار می‌رود.

بدون تردید دستیابی به حمایت از تولید ملی و کالای ایرانی تا رسیدن به نقطه مطلوب و تأمین اهداف از پیش تعیین شده، بدون در نظر گرفتن پیش نیازهای آن، مُیَسَر نخواهد بود و بالعکس در صورت ایجاد الزامات مقتضی، شاهد دستاوردهای خیره کننده بسیاری در حوزه اشاره شده (اقتصادی و اجتماعی) خواهیم بود.

تحقق چنین موضوع خطیری، به مجرد یک عامل خاص، امکان‌پذیر نیست و اگرچه حمایت از کالای ایرانی که مقام‌معظم‌رهبری به آن تأکید فرمودند و پیش از این نیز در سنوات گذشته به انحای گوناگون مورد تأکید معظم‌له قرار گرفته است، بنابراین عملیاتی شدن این امر نیازمند مجموعه‌ای از اقدامات هوشمندانه و به هم پیوسته است و با قرار گرفتن جمیع مؤلفه‌های لازم، قاعدتاً شعار سال به معنای واقعی کلمه، به ثمر خواهد نشست.

یکی از موارد برجسته برای نیل به مقاصد از پیش تعیین شده در زمینه اقتصادی به استفاده و بهره‌وری حداکثری از ظرفیت‌های موجود، باز می‌گردد.

مناطق آزاد را می‌توان نمونه‌ای از این ظرفیت‌ها قلمداد کرد که در صورت ایفای نقش سازنده مدیران و عوامل فعال در این مناطق، جهش قابل توجهی در دستیابی به هدف مذکور(حمایت از کالای ایرانی) حاصل خواهد شد.

در این میان، گسترش و توسعه تولید، یکی از الزامات حمایت از کالای ایرانی به شمار می‌رود و هر آنچه شاهد وفور و تکثر تعداد واحدهای تولیدی باشیم به همان میزان بستر و روند برای تحقق شعار سال به نحو شایسته‌تری هموار و تسریع خواهد شد که البته به موازات این امر باید در رفع رکود و بهبود فضای کسب و کار نیز تمهیدات لازم اندیشیده و اجرایی شود که این موضوع در قالب گزارش‌هایی مفصل و مستقل، مورد تبیین و واکاوی قرار گرفته است؛ اگرچه توسعه تولید در مناطق آزاد نیز مستثنی از این امر نخواهد بود.

یکی از ویژگی‌های مناطق آزاد که به عنوان یکی از اهداف مورد نظر در راه‌اندازی چنین مناطقی تعریف شده به این امر معطوف می‌شود که با واردات نهاده‌های اولیه تولید با قیمت ارزان تری محقق شود تا این امر با هزینه تمام شده مناسب‌تری انجام پذیرد و در نتیجه اهداف مرتبط با صادرات به‌صورت شایسته‌تری محقق شود زیرا در شرایطی که نهاده‌های اولیه با قیمت مناسب‌تری به دست مراکز تولیدی برسد، هزینه تمام شده کالا به عنوان یکی از مؤلفه‌های اثرگذار در تسخیر بازارهای خارجی؛ کاهش می‌یابد و حتی می‌توان چنین محصولاتی را در صورت لزوم در بازارهای داخلی نیز با قیمت معقولانه و مناسب‌تری به دست متقاضیان رساند، اما بنابر اظهارات برخی مسؤولان در سالیان گذشته، مناطق آزاد به بستری برای واردات کالاهای مصرفی و حتی قاچاق مبدل شده‌اند که این عارضه در نقطه مقابل سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، تقویت تولید ملی و حمایت از کالای ایرانی قرار دارد.

برای اثبات این ادعا، بهترین سند، بازبینی میدانی از پاساژ‌ها و مراکز خرید موجود در مناطق آزاد است و به سهولت با نیم نگاهی به ویترین فروشگاه‌های عرضه کالا، با انبوهی از محصولات متنوع و پر زرق و برق خارجی مواجه می‌شویم که قطعاً این اقلام نه از دل زمین روییده‌اند و نه از آسمان باریده‌اند، بلکه از مبادی ورودی وارد سرزمین ایران شده‌اند و به تبع این عارضه نامیمون، اقتصاد کشور را به چالش می‌کشد، آنچنان که در سالیان گذشته از این وَجه کم آسیب و خسارت ندیده‌ایم.

نسبت تأمل‌برانگیز میزان صادرات و واردات در مناطق آزاد

یکی از اهداف اصلی در مناطق آزاد، به توسعه و بهبود صادرات معطوف می‌شود. با حصول این امر در حمایت از تولید ملی و کالای ایرانی موفق تر خواهیم بود، اما بنابر اظهارات برخی مسؤولان، این هدف به نحو شایسته‌ای محقق نشده است.

چندی پیش، حسینعلی‌حاجی‌دلیگانی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگویی با رسانه‌ها در خصوص وضعیت و شرایط نامطلوب میزان صادرات و واردات در مناطق آزاد اظهارکرد: یکی از مقاصد اصلی در راه‌اندازی مناطق آزاد، به بهبود معیشت و اشتغال بومیان منطقه معطوف می‌شد که این امر محقق نشده و به واقع مناطق مذکور به کانالی برای واردات کالا، همچون واردات کالای مسافر یا تَه لِنجی مُبَدَل شده‌اند.

وی می‌گوید: استمرار این وضعیت، تولید داخلی را به تعطیلی می‌کِشاند و این نارسایی به دو صورت ضربه به کشور وارد می‌کند؛ به این صورت که در ازای وارداتی که در این مناطق انجام می‌پذیرد حقوق گمرکی اخذ نمی‌شود و از سوی دیگر نوع کالاهای وارداتی گاهی مشمول اقلام و محصولاتی می‌شود که نمونه داخلی و مشابه آن موجود است و به واقع محصولات وارداتی در قالب کالاهای نهایی و مصرفی قابل تعریف است که در داخل کشور فناوری جدیدی بر روی آن اِعمال نمی‌شود که ارزش افزوده خاصی را برای اقتصاد ایران در پی داشته باشد.

حاجی‌دلیگانی در ادامه می‌افزاید: بنا بر بررسی‌های انجام شده، واردات کالا از مناطق آزاد دو تا ۶ برابر میزان صادرات، از این مناطق برآورد می‌شود و به نوعی ۶ تا ۱۰ درصد واردات کل کشور از این مناطق انجام می‌پذیرد و متأسفانه مجموع ۷ منطقه آزاد فعال در کشور، تنها یک درصد از صادرات را به خود اختصاص داده‌اند که به واقع آمار اشاره شده، مؤید این واقعیت تلخ است که مناطق آزاد در راستای منافع ملی و تقویت تولید داخلی نقش‌آفرینی کرده‌اند.

گفتنی است؛ اظهارات این عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس مربوط به ۵ ماه پیش است و بنا برگزارش‌هایی که اخیراً از سوی رسانه‌ها منعکس شده، نسبت واردات به صادرات ۵ به ۱ است که این آمار نیز به هیچ عنوان مقبول و رضایت بخش به نظر نمی‌رسد.

ناصرموسوی‌لارگانی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار صنعت، تجارت و کشاورزی، با اشاره به موضوع قاچاق کالا در مناطق مذکور، اظهارکرد: بخشی از مشکلات موجود در محدوده‌های اشاره شده به این موضوع معطوف می‌شود که مناطق مذکور از فلسفه تأسیس خود که توسعه صادرات غیرنفتی است، فاصله گرفته‌اند.

نماینده مردم فلاورجان معتقد است؛ مناطق آزاد که قرار بود به دلیل معافیت‌های مالیاتی، محلی برای جذب سرمایه‌های داخلی و خارجی باشد به دروازه واردات کالا و حتی قاچاق تبدیل شده‌اند.

البته در این میان هستند مسؤولانی که معتقدند مناطق آزاد به‌صورت صِرف، فعالیت و خروجی مخربی نداشته‌اند.

محمدحسن‌نژاد، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با صنعت، تجارت و کشاورزی، در این خصوص بیان کرد: نگاه به مناطق آزاد باید واقعی باشد و این‌که عنوان شود، مناطق مذکور تنها محلی برای واردات و قاچاق بوده، صحیح نیست.

حسن نژاد با اشاره به ظرفیت‌های مناطق آزاد برای رشد اقتصادی گفت: بسیاری از کشورهای همسایه، بازار خوبی برای محصولات و کالاهای ایرانی دارند که در صورت رونق گرفتن تولید در مناطق آزاد و ترانزیت می‌توانند در راستای توسعه صادرات تأثیرگذار باشند.

وی معتقد است؛ مسؤولیت مناطق آزاد باید برعهده افرادی باشد که نگاه صادرات‌محور به تولید دارند.

به هر ترتیب امید آن می‌رود با نظارت هر چه دقیق‌تر به مناطق این‌چنینی، شرایط برای حمایت شایسته‌تر از کالای ایرانی با ارتقای هر چه بیش‌تر سطح تولید و صادرات فراهم شود که به‌طور قطع حصول این امر راه‌گشای بسیاری از معضلات و نارسایی‌های اقتصادی خواهد بود.