سرپرست معاونت توسعه شرکتهای دانشبنیان معاونت علمی، با تشریح آخرین وضعیت آماری شرکتهای دانشبنیان و میزان رشد آنها، گفت: رویکرد روبه آینده بزرگتر شدن نقش اقتصادی دانشبنیانهاست. مقاممعظمرهبری در پیام نوروزی سالی که در روزهای پایانی خود به سر میبرد، به نکات کلیدی مربوط به موضوع پیشرفت علمی کشور اشاره کردند و با تعیین شعار […]
سرپرست معاونت توسعه شرکتهای دانشبنیان معاونت علمی، با تشریح آخرین وضعیت آماری شرکتهای دانشبنیان و میزان رشد آنها، گفت: رویکرد روبه آینده بزرگتر شدن نقش اقتصادی دانشبنیانهاست. مقاممعظمرهبری در پیام نوروزی سالی که در روزهای پایانی خود به سر میبرد، به نکات کلیدی مربوط به موضوع پیشرفت علمی کشور اشاره کردند و با تعیین شعار سال مبنی بر «تولید، دانشبنیان، اشتغالآفرین»، به ضرورت حرکت به سمت اقتصاد دانشبنیان و دستیابی به پیشرفت عادلانه و حل مشکل فقرا تأکید کردند. انتخاب این نام از سوی رهبر انقلاب، نشان از دیدگاه وسیع رهبری به تولید بر محور دانش و تکنولوژی دارد. ایشان اقتصاد را در گروی نقشآفرینی فناوران عرصه تکنولوژی میدانند و شعار سال ۱۴۰۱ را در سه کلمه بنیادی خلاصه کردند. رهبری با تأکید بر پیشرفت علم و فناوری کشور، در تبیین شعار امسال تنها راه دستیابی به پیشرفت عادلانه و حل مشکلات را حرکت به سمت اقتصاد دانشبنیان خواندند. منظور از اقتصاد دانشبنیان از دیدگاه رهبری، دیدگاه علمی و فناورانه به تولید در همه عرصههاست که نتیجه آن، کاهش هزینههای تولید، افزایش بهرهوری، ارتقای کیفیت محصولات، رقابتپذیر شدن تولیدات در بازارهای جهانی و کاهش قیمت تمامشده محصولات در داخل خواهد بود. ایشان همواره تأکید میکنند «بهطور قاطع باید به سمت اقتصاد دانشبنیان حرکت بکنیم؛ یعنی اینکه دانش و فناوری پیشرفته نقشآفرینیِ فراوان و کاملی داشته باشد در همه عرصههای تولید. اگر ما این سیاست را دنبال کردیم و دانش را پایه و زمینه اقتصاد کشور قرار دادیم و بنگاههای اقتصاد دانشبنیان را افزایش دادیم، منافع زیادی برای کشور و برای اقتصاد کشور خواهد داشت.» ایشان همچنین بر افزایش تعداد شرکتهای دانشبنیان تأکید و بیان کردند: «ما شرکت دانشبنیان داریم لکن باید افزایش پیدا کند. ما در حالحاضر قدری کمتر از ۷۰۰۰ شرکت دانشبنیان داریم. تقریباً حدود ۶۶۰۰ یا ۶۷۰۰ شرکت دانشبنیان در کشور وجود دارد. این تعداد حدود ۳۰۰ هزار اشتغال مستقیم ایجاد میکند، که خب نسبتاً رقم قابلتوجهی است. البتّه آن کسانی که بنده سؤال کردم از آنها و پاسخ دادند، گفتند بیش از ۳۰۰ هزار است؛ حدس میزنند مثلاً ۳۲۰ هزار اشتغال مستقیم در این سال ۱۴۰۰ که گذشت ایجاد کرده؛ اشتغال غیر مستقیم خیلی بیشتر از اینها است. من پرسیدم که در ۱۴۰۱ چقدر میشود این مقدار را افزایش داد و تعداد این شرکتها را بیشتر کرد؟ به من گفتند حدّاکثر سی درصد. بنده قانع نیستم؛ من معتقدم سی درصد آن رقمی نیست که برای کشور مطلوب باشد و مورد نیاز کشور باشد و به نیازهای کشور جواب بدهد. توقّع من از مسؤولین این است که صددرصد افزایش پیدا کند.» در حالحاضر بیش از یک دهه است که از تولید شرکتهای دانشبنیان در کشور ما میگذرد. در ابتدای سال نزدیک به شش هزار شرکت دانشبنیان با تاییدیه دانشبنیانی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانشبنیان ریاست جمهوری فعالیت میکردند و اکنون بعد از گذشت یک سال نزدیک به ۹ هزار شرکت دانشبنیان در زمینه تولید محصولات فناورانه فعالیت میکنند و این روند صعودی تعداد شرکتهای دانشبنیان نه بهطور کامل، بلکه بخشی از منویات رهبری را محقق کرد. با توجه به اینکه رهبری نهتنها به تعداد شرکتهای دانشبنیان بلکه به تأثیرگذاری آنها در اقتصاد کشور و بینصیب نماندن تولید از برکات فناوری توصیههای جدی کردند درصدد برآمدیم تا در این روزهای پایانی سال ۱۴۰۱، میزان پیشرفت در حوزه دانشبنیانی را مطابق با اهداف تعیین شده از سوی رهبری مورد بررسی قرار دهیم. پیش از این طی گزارشی، چالشهای شرکتهای دانشبنیان را در سالی که گذشت جویا شدیم و در نخستین شماره این پرونده با عنوان «در سال «دانشبنیان» بر دانشبنیانها چه گذشت» منتشر کردیم. در این گزارش تعدادی از شرکتهای دانشبنیان، سال دانشبنیان را به صورت کلی مثبت ارزیابی کردند اما همواره تأکید داشتند که هنوز برخی دستگاهها، بعضی بانکها و… سنگاندازیهایی برای توسعه روند دانشبنیانی دارند. در گزارش پیشرو، گفتوگویی با دکتر رضا اسدیفرد؛ سرپرست معاونت توسعه شرکتهای دانشبنیان معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانشبنیان ریاست جمهوری در خصوص ارزیابی سال دانشبنیان داریم که مشروح آن را در زیر میخوانیم.
*آخرین آمار تعداد شرکتهای دانشبنیان و نوع این شرکتها چیست. آیا تعداد شرکتها با توجه به شعار سال و اهداف تعیین شده از سوی رهبری مبنی بر دو برابر شدن آنها مطابقت دارد؟
در حالحاضر هشتهزار و ۱۷۰ شرکت دانشبنیان در حوزههای مختلف فناوری در کشور مشغول به فعالیت هستند. از این تعداد ۹۷۳ شرکت، دانشبنیان نوع یک، شش هزار و ۷۹ شرکت دانشبنیان نوع ۲ و هزارو۱۱۸ شرکت دانشبنیان نوع ۳ هستند. از منظر حوزههای فعالیت شرکتهای دانشبنیان هم از ۸۱۷۰ شرکت دانشبنیان؛ ۱۸۵۰ شرکت در حوزه برق و الکترونیک، ۱۸۱۰ شرکت در حوزه فناوری اطلاعات، ۱۷۳۹ شرکت در حوزه ماشینآلات و تجهیزات پیشرفته، ۱۱۵۱ شرکت در حوزه مواد پیشرفته شیمی و پلیمر، ۴۷۸ شرکت در حوزه داروهای پیشرفته، ۴۰۶ شرکت در حوزه تجاریسازی، ۳۷۴ شرکت در حوزه فناوری زیستی، کشاورزی و صنایع غذایی، ۳۲۸ شرکت در حوزه تجهیزات پزشکی و ۳۴ شرکت در حوزه خلاق و علوم انسانی فعالیت دارند.
*با توجه به اینکه امسال به شعار «تولید، دانشبنیان؛ اشتغالآفرین» مزین شده بود و متولی دانشبنیانها در کشور معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانشبنیان است بفرمایید که ارزیابی شما بهعنوان معاون توسعه شرکتهای دانشبنیان از میزان تحقق شعار سال در فعالیتهای دانشبنیانی چه بوده است؟ در واقع روند توسعه شرکتهای دانشبنیان به چه صورت بوده است؟
با توجه به شعار تعیین شده خوشبختانه ورودیهای تقاضای ارزیابی برای شرکتهای دانشبنیان بیش از دو برابر و حتی در برخی از ماهها ۲٫۵ برابر بود و این باعث رشد تعداد شرکتهای دانشبنیان نسبت به سال ۱۴۰۰ شد. در مجموع تا آخر بهمنماه تقریباً حدود ۱۵۰۰ شرکت جدید دانشبنیان به فهرست شرکتهای دانشبنیان اضافه شد که نسبت به سال ۱۴۰۰ حدود ۱۰۰درصد رشد داشت. البته با وجود اینکه تعداد ورودیها دو برابر شده بود اما نیروهای انسانی در معاونت علمی و فناوری افزایشی نداشته ولی در مقابل شبکه کارگزاری ما ارتقاء پیدا کرد بهطوری که از حدود ۲۰ شرکت کارگزاری در سال ۱۴۰۰ حدود ۴۰ شرکت کارگزاری اقدامات مربوط به دانشبنیانها را انجام میدهند و این باعث شد که زمان ارزیابی بهطور متوسط از ۱۱۰ روز در سال ۱۴۰۰ به بین ۴۰ تا ۵۰ روز کاهش پیدا کند و حداکثر زمان ارزیابی نیز به حدود ۷۰ روز برسد. علاوه بر اصلاح شبکه کارگزاری، اصلاح فرآیندها هم در این زمینه مؤثر بوده است، به همین خاطر با وجود افزایش دو برابری ورودی، زمان ارزیابی نصف شده است.
*مقاممعظمرهبری در پیام نورزی ۱۴۰۱ علاوه بر افزایش کمی تعداد شرکتهای دانشبنیان به ضرورت کیفیت محصولات دانشبنیان نیز تأکید کردند. از سوی دیگر در ابتدای سال برخی کارشناسان معتقد بودند با نامیده شدن سال به نام دانشبنیان، روند رشد کمی شرکتهای افزایش مییابد اما کیفیت بهنوعی قربانی کمیت میشود. به نظر شما طی این یک سالی که گذشت، رشد کیفی شرکتهای دانشبنیان به چه صورت بوده است؟ آیا شاخصهای ارزیابی دانشبنیانها برای این منظور تغییری کرد؟
اگر رشد کیفی به معنای رعایت شاخصهای دانشبنیانی بوده، نسبت به سال ۱۴۰۰ تغییری در شاخصها اتفاق نیفتاده است؛ یعنی با همان متر و معیارهای ارزیابی سال ۱۴۰۰، در سال ۱۴۰۱ هم ارزیابی انجام شده است و همان میزان سختگیری را داشتهایم و شاخصها و استاندارد رعایت شده است. البته در آینده در نظر داریم سیستم ارزیابی دانشبنیان را تغییر دهیم؛ یعنی علاوه بر تعریف شرکتها، شاخصهای ارزیابی و فرآیند ارزیابی را طوری اصلاح کنیم که به مطلوبیتهای ملی نزدیک تر شویم و در این میان به ارزشافزوده اقتصادی نیز برسیم.
*برای توسعه شرکتهای دانشبنیان و تحقق منویات رهبری نیاز به تسهیلات مالی است که به شرکتهای دانشبنیان اعطاء شود؛ آیا تغییراتی در راستای تأمین مالی این شرکتها در سال ۱۴۰۱ رخ داد؟
واقعیت آن است که باوجود آنکه شعار سال به نام دانشبنیانها بود اما در منابع مالی و بودجهای معاونت علمی و فناوری و همینطور تسهیلات مالی بانکها تغییر خاصی نداشتیم، حتی در بخش بانکی افت هم داشتهایم. در سالهای گذشته منابع خوبی از محل تبصره ۱۸ قانون بودجه در اختیار شرکتهای دانشبنیان قرار میگرفت ولی امسال این منابع هم کمتر شده بود. همچنین صندوق نوآوری و شکوفایی که منبع اصلی تأمین مالی شرکتهای دانشبنیان به شمار میرود در سال ۱۴۰۱، بودجه سه هزار میلیاردی که در قانون بودجه برایش در نظر گرفته شده بود را دریافت نکرده است. یعنی باوجود اینکه ۱۵۰۰ شرکت جدید اضافه شده ولی منابع صندوق نوآوری هیچ افزایشی پیدا نکرد و صندوق مجبور است که از محل بازگشت وامهای قبلی تسهیلات به شرکتهای دانشبنیان بدهد و این باعث شده هم حجم وامها کاهش یابد و هم صف طولانی برای دریافت تسهیلات ایجاد شود. به هرحال شرکتهای دانشبنیان برای توسعه و بزرگتر شدن نیاز به تأمین منابع مالی دارند، حال برخی از شرکتها از طریق جذب سرمایهگذار مشکلات خود را حل میکنند ولی بسیاری از شرکتها نیز نیازمند تسهیلات بانکی و صندوق نوآوری شکوفایی هستند که در این زمینه امسال مشکل خیلی اساسی داشتیم.
*قطعا برای اینکه شعار سال رنگ و بوی اجرایی بگیرد، معاونت علمی نمیتواند به تنهایی در این زمینه گامبردارد؛ آیا دستگاههای اجرایی دیگر نیز برای تحقق شعار سال گام برداشتند؟ چه دستگاههایی بیشترین و کمترین همکاری و هم افزایی را با معاونت علمی بهعنوان متولی دانشبنیانها داشتند.
برای پاسخ به این سؤال باید در پایان سال یک ارزیابی دقیقتری انجام دهیم اما آنچه که واضح است، وزارت اقتصاد همکاری خوبی با معاونت علمی در تدوین آییننامههای قانون جهشتولید دانشبنیان بهخصوص در ماده ۱۱ که مرتبط با اعتبار مالیاتی تحقیق و توسعه بود، داشت. همچنین وزارت صمت در بخش شرکت شهرکهای صنعتی در تعامل با شرکتهای دانشبنیان و تسهیلاتی که ارایه کردند همکاری خوبی برای تحقق منویات رهبری در سال دانشبنیان داشتند. همچنین توافقات خوبی با وزارت نفت شد و یک توافق چهار ساله با مبلغ دو میلیارد دلار با این وزارتخانه منعقد شد. از سوی دیگر ستاد کل نیروهای مسلح نیز همکاری خوبی با معاونت علمی داشتند و ظرفیت امریه شرکتهای دانشبنیان دو برابر شد. در واقع این ظرفیت از ۷۵۰ نفر به ۱۵۰۰ نفر افزایش پیدا کرد. همچنین در بخش پروژه جایگزین خدمت نیز ظرفیت از ۲۰۰ نفر به ۴۰۰ نفر رسید.
*وزارت کشاورزی از جمله دستگاههایی بود که کمترین تعامل را با دانشبنیانها داشت در حالی که بیشترین نیاز را به این حوزه دارد. آیا ارزیابی از این نهاد در زمینه همکاری با دانشبنیانها دارید؟
مجموعههایی مثل وزارت جهادکشاورزی، وزارت بهداشت و درمان و وزارت کشور مصوباتی داشتند اما هنوز خروجی خیلی دقیقی از عملکرد آنها نداریم که بتوانیم اثربخشی این مصوبات را بسنجیم.
*ارزآوری بهواسطه این شرکتها در سال ۱۴۰۱ چقدر بوده است؛ برنامه خاصی در معاونت علمی، فناوری ریاست جمهوری در راستای افزایش میزان ارزآوری اجرایی شده است؟
برنامه «تولید بار اول اقلام راهبردی» در سال ۱۳۹۸ در معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانشبنیان ریاست جمهوری آغاز شد. این برنامه با هدف تسهیل بومیسازی آن دسته از کالاها و خدمات فناورانهای طراحی شده است که فاقد نمونه مشابه داخلی باشند. تاکنون ۲۷۷ نیاز اساسی از سازمانها و ارگانهای مختلف دریافت شده و بومیسازی بیش از ۱۳۰ نیاز اساسی و تحریمی کشور توسط شرکتهای دانشبنیان آغاز شده است. این پروژهها چون با بحث تحریم ارتباط مستقیم دارند هم نیازهای استراتژیک و تحریمی کشور را مرتفع میکنند هم باعث جلوگیری از خروج ارز از کشور میشوند. در بسیاری از پروژههایی که داشتیم به ازای هر یک دلار سرمایهگذاری که در حوزه دانشبنیان شده شاید نزدیک به هشت تا ۱۰ دلار صرفهجویی ارزی اتفاق افتاده است.
*پیشبینی شما از توسعه کمی و کیفی دانشبنیانها در سالهای پیشرو چیست؟
بیش از توسعه تعداد شرکتها که البته شاخص مهمی هم هست ما باید به دنبال بزرگ شدن شرکتها و بزرگ شدن سهم حوزه دانشبنیان از اقتصاد کل کشور باشیم. برنامههای آتی معاونت علمی و فناوری نیز ناظر به این موضوع است که بخشهای بزرگتری از اقتصاد کشور دانشبنیان بشوند. بنابراین تلاش ما آن است که در بخشهای مهمی از اقتصاد کشور همچون نفت و گاز و پتروشیمی و صنایعی که سهم عمدهای از اقتصاد دارند، شرکتهای دانشبنیان نقش فعالتر و بازار بزرگتری داشته باشند. رویکرد رو به آینده معاونت علمی و فناوری بزرگتر شدن نقش اقتصادی دانشبنیانهاست.
*استمرار توجه و تمرکز نهادها و دستگاههای اجرایی روی فعالیتهای دانشبنیانی در سال جدید را مستلزم چه اولویتهایی میدانید؟
نکتهای که خیلی مهم است و بدون آن عملاً کار شرکتهای دانشبنیان پیش نمیرود بحث حکمرانی شرکتهای دانشبنیان است. یعنی ریلگذاری که دستگاههای اجرایی از طریق قواعدی که میگذارند و نحوه حکمرانی که میکنند میتوانند مسیر را برای شرکتهای دانشبنیان باز کنند. بهطور مثال سازمان ملی استاندارد میتواند با ارتقای استانداردهای ملی در حوزههایی مانند خودرو، آلایندههای زیستمحیطی و… برای شرکتهای دانشبنیان کشش بازار ایجاد کند. در زمینه حکمرانی دانشبنیان کار جدی هنوز نشده و امیدواریم در سال پیش رو در این زمینه شاهد حرکت جدی باشیم.
منبع:مهر
دیدگاه بسته شده است.