دلیل کاهش مزیت رقابت‌پذیری در تولید خودرو چیست؟

مهدی قره‌داغلی – تولید خودرو در کشور، طی سال‌های گذشته با فرازونشیب‌هایی همراه بوده، به‌طوری که در دو دهه اخیر شاهد تولیدات به‌روزتری از خودروهای اروپایی آن زمان در کارخانجات خودرو‌سازی داخل بودیم و علاوه بر تولید، تنوع محصولات نیز در آن دوره خیلی بیشتر از حال‌حاضر بود و مصرف‌کننده این حق را داشت تا طبق سلیقه و کارایی که مدنظر داشت خودروی دلخواه خود را انتخاب کند که رفته‌رفته این حق انتخاب‌ها از مصرف‌کنندگان خودرویی کشور گرفته شده و عملاً انتخاب‌ها بسیار محدود شده و مصرف‌کنندگان مجبورند بین بد و بدتر یکی را نسبت به بودجه‌ای که می‌پردازند که البته رقم کمی هم نیست، انتخاب نمایند. همچنین طی یک دهه گذشته نیز شاهد آن بودیم که صنعت خودروسازی داخل به نظر به بیراهه کشانده شده است و به‌ جای اتکاء به طراحان و مهندسین داخلی، برای تولید خودروی به‌روز و جدید همواره در حال تلاش برای خریدن پلتفرم‌های دو دهه گذشته از خودروسازان آسیای شرقی است. اما دیگر معضل این صنعت نیز ورود زیرپوستی خودروهای درجه سوم و چهارم چینی است که باورهای یک خودروی خوب و به‌روز را بین مردمان ما عوض کرده و با این تغییر سبک باعث شده‌اند که خودروهایی که حتی بعضاً بعضی از آن‌ها را در کشور مادر خود یعنی چین که به تولید رسیده‌اند، نشناسند. اما در کشور ما برای این خودرو‌ها فقط به واسطه ظاهر و شاسی‌بلند برای آن‌ها سر و دست بشکنند. به‌نظر نمی‌رسد با این دیدگاه به صنعت خودرو، بتوان به این زودی‌ها شاهد اتفاق شایانی در این حوزه باشیم. به گزارش مناقصه‌مزایده، در همین خصوص نیز، عبدا… توکلی‌لاهیجانی؛ مدیرکل دفتر خودروی وزارت صمت، با اشاره به تشکیل هشت کارگروه متشکل از نخبگان صنعتی و دانشگاهی در وزارت صمت به منظور بررسی مشکلات صنعت خودرو و برنامه‌ریزی برای رقابت‌پذیری این صنعت، گفت: مسائل صنعت خودرو در این کارگروه‌ها مطرح شده و راهکارهای کوتاه‌مدت و میان‌مدت برای آن طراحی شده است. وی با طرح این سؤال که دلیل کاهش تولید خودرو و از دست دادن مزیت رقابت‌پذیری تولید خودرو چیست؟ تصریح کرد: صنعت خودروی ایران رقابت‌پذیر نیست و ما نیاز داریم که به موضوع عدم رقابت‌پذیری صنعت خودرو به‌عنوان یک مسئله جدی‌تر نگاه کنیم تا تبدیل صنعت خودرو به یک صنعت رقابت‌پذیر با برنامه‌ای منسجم صورت گیرد. توکلی‌لاهیجانی؛ با اشاره به تولید یک میلیون و ۶۰۰ هزار دستگاه خودرو در سال ۹۶ در کشور، گفت: با تشدید تحریم‌ها در سال ۹۷ با افت تولید خودرو روبه‌رو شدیم و در عین حال خودروهای ناقص زیادی داشتیم که امکان تحویل به مشتری را نداشتند. وی ادامه داد: این وضعیت تا سال ۱۴۰۰ ادامه داشت و در ابتدای دولت سیزدهم یک برنامه تحولی برای صنعت خودرو در دستور کار قرار گرفت و علاوه بر افزایش تولید، بر توقف تولید خودروهای ناقص و شفاف‌سازی عرضه خودرو نیز تمرکز شد. همچنین آزادسازی واردات خودرو نیز مدنظر قرار گرفت. مدیرکل دفتر خودروی وزارت صمت، با بیان اینکه تولید خودرو در سال ۱۴۰۱ به یک میلیون و ۳۴۰ هزار دستگاه رسید، افزود: برای امسال نیز رشد تولید خودرو هدف‌گذاری شده و طی هفت ماهه امسال با رشد ۲۲ درصدی تولیدی نسبت به سال قبل روبه‌رو بودیم به‌طوری که ۷۶۲ هزار دستگاه انواع خودرو در کشور تولید شده و سهم خودروهای سواری از این رقم معادل ۶۴۶ هزار دستگاه بوده است. البته بخش خصوصی نیز با رشد ۹۶ درصدی تولید خودرو طی هفت ماهه امسال مواجه بوده است. توکلی‌لاهیجانی؛ در ادامه، با بیان اینکه غلبه بر مشکلات صنعت خودرو نیازمند دانش‌بنیان شدن این صنعت است، گفت: در حال‌حاضر ظرفیت تولید سه میلیون دستگاه خودرو در کشور وجود دارد اما برای تحقق تولیدی رقابت‌پذیر باید به تولیدات دانش‌بنیان و حذف مونتاژکاری روی بیاوریم. وی با تأکید بر اینکه خودروسازان باید صاحب پلتفرم باشند، اظهار داشت: در این زمینه، دانش‌بنیان شدن و نزدیکی صنعت و دانشگاه از اهمیت بالایی برخوردار است. مدیرکل دفتر خودروی وزارت صمت؛ با بیان اینکه در شاخص‌های کیفیت خودرو باید براساس استانداردهای روز دنیا بازنگری کنیم، تصریح کرد: برای بهره‌برداری از فرصت‌های خارجی نیازمند انسجام داخلی هستیم که بدون ایجاد مراکز تحقیق و توسعه محقق نخواهد شد. وی همچنین با بیان اینکه قطعه‌سازان باید در طی فرآیند توسعه محصول همراه خودروسازان باشند، گفت: قطعه‌سازان باید به‌عنوان یکی از ارکان اتحاد با خودروسازان نقش داشته باشند. همچنین درخصوص افزایش تولید خودرو نیز توکلی؛ با اشاره به تغییر هشت آیین‌نامه ذیل قانون ساماندهی صنعت خودرو، گفت: این تغییرات زمینه‌ساز رشد صنعت خودرو خواهد بود. توکلی‌لاهیجانی؛ مدیرکل دفتر صنایع خودروی وزارت صمت، افزود: بیشترین رشد تولید نسبت به سال گذشته با ۴۷ درصد در تولید خودرو‌های تجاری اتفاق افتاده است، به‌طوری که ۹۱ هزار خودروی وانت در هفت ماهه نخست سال تولید شده است. وی ادامه داد: ۲۱ هزار دستگاه خودروی کِشنده هم از ابتدای سال تولید شده است که رشد ۳۵ درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته دارند. توکلی‌لاهیجانی؛ گفت: خودروسازان بخش خصوصی نیز در هفت ماه نخست سال، ۱۴۱ هزار خودرو تولید کرده‌اند که رشد ۹۴ درصدی تولید را در این بخش هم شاهد هستیم. توکلی‌لاهیجانی؛ گفت: در طرح جوانی جمعیت برای ۲۹۳ هزار خودرو واریز وجه شده که از این میزان حدود ۲۷۰ هزار خودرو تحویل مادران شده است. مدیرکل دفتر صنایع خودرویی وزارت صمت، افزود: در مجموع برای طرح جوانی جمعیت ۸۳۵ هزار خودرو عرضه شده است، اما فقط ۲۹۳ هزار خودرو واریز وجه شده که عمدتاً خودرو‌هایی با اختلاف قیمت بیشتر با بازار هستند. وی ادامه داد: خودرو‌هایی که اختلاف قیمت کمتری با بازار داشتند با استقبال کمتری هم از سوی متقاضیان مواجه شدند و تقریباً نیمی از ظرفیت تخصیص خودروی مادران بدون متقاضی بود. توکلی‌لاهیجانی؛ گفت: در بخش خودرو‌های مونتاژی هم استقبال مادران بسیار کمتر بود، این طرح در فروش‌های بعدی هم ادامه خواهد داشت.