چهارشنبه سوری؛ از عرب‌ستیزی ایرانیان باستان تا چهارشنبه‌سوزی!  

مرضیه نیکخواه ـ  در آستانه سال جدید هستیم؛ اما قبل از فرا رسیدن نوروز که بزرگ‌ترین عید ایرانیان است، روزی مهم که ریشه در تاریخ این مملکت دارد را در پیش داریم. چهارشنبه‌سوری روزی تاریخی برای هر ایرانی است؛ روزی که بعد از حمله اعراب به ایران تبدیل به روزی مقدس شد. حال شاید بپرسید […]

مرضیه نیکخواه ـ  در آستانه سال جدید هستیم؛ اما قبل از فرا رسیدن نوروز که بزرگ‌ترین عید ایرانیان است، روزی مهم که ریشه در تاریخ این مملکت دارد را در پیش داریم. چهارشنبه‌سوری روزی تاریخی برای هر ایرانی است؛ روزی که بعد از حمله اعراب به ایران تبدیل به روزی مقدس شد. حال شاید بپرسید چهارشنبه‌سوری چرا برای ایرانیان یکی از مهم‌ترین روز‌هاست. برای پاسخ به این سؤال باید تاریخ را ورق بزنیم. ایرانیان باستان که اکثراً کشاورز بودند، پایان هر سال به مدت یک هفته مراسمی را به‌عنوان شکرانه برگزار می‌کردند اما پس از حمله اعراب به ایران، یک روز از هفته آخر سال- چهارشنبه ـ با شور و حرارت بیشتری برگزار می‌شد زیرا اعراب در آن دوران روز چهارشنبه را روز نحس می‌دانستند. بنابراین نیاکان ما آن روز را با شور و حال خاصی برگزار کرده و همراه آتش به جشن و پایکوبی می‌پرداختند. مراسم ویژه آن در شب چهارشنبه صورت می‌گیرد برای مراسم در گوشه و کنار کوی و برزن نیز بچه‌ها آتش‌های بزرگ می‌افروزند و از روی آن می‌پرند و ترانه (سرخی تو از من، زردی من از تو) می‌خوانند. کلمه چهارشنبه‌ سوری از دو واژه چهارشنبه و سوری که به معنی سرخ ساخته شده است‌. امروزه در شهرهای سراسر جهان که جمعیت ایرانیان در آن‌‌ها زیاد است، آتش‌بازی و انفجار ترقه‌ها و فشفشه‌ها نیز متداول است. البته مراسمی که امروزه برپا می‌شود به‌طور کلی متفاوت با روزگار گذشته است. در آن روزگاران ایرانیان در شب چهارشنبه‌سوری کوزه‌های سفالی کهنه را بالای بام خانه برده، به‌ زیر افکنده و آن‌‌ها را می‌شکستند و کوزه‌ نویی را جایگزین می‌ساختند. که این رسم اکنون نیز در برخی از مناطق ایران معمول است و بر این باورند که در طول سال بلا‌ها و قضاهای بد در کوزه متراکم می‌گردد که با شکستن کوزه، آن بلا‌ها دور خواهد شد. قاشق‌زنی یکی دیگر از رسم‌های دیرینه چهارشنبه‌سوری است که در این رسم دختران و پسران جوان، چادری بر سر و روی خود می‌کشند تا شناخته نشوند و به در خانه دوستان و همسایگان خود می‌روند. صاحب خانه از صدای قاشق‌هایی که به کاسه‌ها می‌خورد به در خانه آمده و به کاسه‌های آنان آجیل چهارشنبه‌سوری، شیرینی، شکلات، نقل و پول می‌ریزد.

چهارشنبه‌سوری نیامده ۶ قربانی گرفت!

امروزه جای تمام این رسوم زیبا را ترقه‌ها و مواد منفجره گرفته‌اند و در شبی که همه باید خوشحال در کنار هم باشند عده‌ای زیادی از هموطنان عزیزمان در بیمارستان‌ها بستری می‌شوند و خاطره تلخی را از این شب در ذهن خانواده خویش نقش می‌بندند. بنابر اعلام اورژانس کشور، تاکنون شش نفر در اثر حوادث مرتبط با چهارشنبه‌سوری، جان خود را از دست داده‌اند! از یکم تا پانزدهم اسفند ۱۴۰۲ تعداد ۱۸۱ نفر در حوادث مرتبط با چهارشنبه آخر سال دچار مصدومیت شدند که از این تعداد شش نفر جان خود را از دست دادند. از بین مصدومان ۱۵ نفر دچار قطع عضو و ۸۵ نفر دچار سوختگی شده و ۶۷ نفر از ناحیه چشم آسیب دیده‌اند. حدود ۷۴ درصد از مصدومین (۱۳۳ نفر) سن زیر ۱۸ سال داشته‌اند و ۲۳ درصد از مصدومان عابرین پیاده هستند.