تحقق توسعه پایدار با اقتصاد سبز

تحقق توسعه پایدار با اقتصاد سبز براساس نظر کارشناسان، اقتصاد سبز، نه تنها پاسخی به چالش‌های پیشِ روی جامعه جهانی محسوب می‌شود، بلکه تحقق توسعه پایدار را تسهیل می‌کند. به گزارش سیناپرس، براساس تعریف «برنامه محیط‌زیست سازمان ملل»، اقتصاد سبز الگویی است که به افزایش رفاه انسان و برابری اجتماعی منجر می‌شود، در شرایطی که […]

تحقق توسعه پایدار با اقتصاد سبز

براساس نظر کارشناسان، اقتصاد سبز، نه تنها پاسخی به چالش‌های پیشِ روی جامعه جهانی محسوب می‌شود، بلکه تحقق توسعه پایدار را تسهیل می‌کند.

به گزارش سیناپرس، براساس تعریف «برنامه محیطزیست سازمان ملل»، اقتصاد سبز الگویی است که به افزایش رفاه انسان و برابری اجتماعی منجر می‌شود، در شرایطی که خطرات زیست‌محیطی و کمبودهای اکولوژیکی را به‌طور چشمگیری کاهش ‌دهد.

به بیانی دیگر، اقتصاد سبز را می‌توان نمونه‌ای شامل میزان کاربن پایین و منابع کارآمد که همگان به اندازه کافی از آنها بهره‌مند هستند، دانست. این اقتصادی است که بر پایه سرمایه‌گذاری‌های دولتی و خصوصی که به کاهش انتشار کاربن و آلاینده‌های دیگر، افزایش بهره‌وری انرژی و منابع و جلوگیری از نابودی تنوع زیستی و اکوسیستم‌ها منجر می‌شود، شکل می‌گیرد.

در سال ۲۰۱۸ کشور ایران در میان ۱۸۰ کشور، در جایگاه ۸۰ قرار گرفته است که می‌تواند جایگاه خوبی برای ایران باشد، هر چند تا رسیدن به جایگاه مطلوب فاصله زیادی داریم.

در سال ۲۰۰۸ میلادی و در میان بحران مالی جهانی، دفتر برنامه محیط‌زیست سازمان ملل، پروژه «اقتصاد سبز» خود را راه‌اندازی کرد که هدف از آن احیای اقتصاد‌ها و همزمان پاسخگویی به چالش‌های محیطزیستی بود. براساس تعریف برنامه محیط‌‌زیست سازمان ملل متحد، اقتصاد سبز (Green Economy) الگویی است که به افزایش رفاه انسان و برابری اجتماعی منجر شده و خطرات زیست‌محیطی و کمبود اکولوژیکی را به‌طور چشمگیری کاهش می‌دهد.

به‌ عبارتی‌ دیگر اقتصاد سبز، اقتصادی است که در سایه آن زندگی انسان‌ها پیشرفته و عدالت اجتماعی پدید می‌آید در حالی‌که در آن خطر‌ها و آسیب‌های زیست‌محیطی در کم‌ترین میزان ممکن است. اقتصاد سبز یک اقتصاد یا توسعه اقتصادی است که بر پایه توسعه پایدار و آگاهی از اقتصاد بومی (سازگار با بوم) بنا نهاده شده است.

 اقتصاد سبز با رویکرد همگام‌سازی دنیای امروز اقتصادی با محیط‌‌زیست به‌منظور استفاده مؤثرتر از سرمایه‌های طبیعی و بهره‌برداری از منابع اقتصادی موجود جهان مورد توجه سازمان ملل، کشورهای توسعه‌یافته و تا حدودی کشورهای در حال توسعه است.

اقتصاد سبز با همه ابعاد و ویژگی‌هایی که دارد و اهمیت وجودی آن در جهان کنونی، نیازمند سیاست‌هایی است که به مرحله ظهور رسیده و توسعه یابد. سیاست‌های توسعه اقتصاد سبز را می‌توان در دو گروه طبقه‌بندی کرد: سیاست‌هایی که منجر به تحریک تولید و مصرف می‌شود. اقتصاد سبز هم به بخش تولید و هم مصرف به‌عنوان حلقه‌های ارتباطی با هم توجه داشته و نگرش سیستمی حاکم است. از زاویه دیگر این سیاست‌ها در سطح ملی، منطقه‌ای و محلی تنظیم و اجرا می‌شوند و تفاوت‌های منطقه‌ای در آن لحاظ می‌شود.

چرا توجه به اقتصاد سبز ضروری است؟

توجه و اهمیت به اقتصاد سبز سؤالی را به ذهن متبادر می‌سازد که درست است اقتصاد سبز برای جهان کنونی از نظر زندگی بهتر و سالم‌تر مهم است، اما چرا ضروری است؟ چه واقعیت‌هایی در جهان کنونی به چشم می‌خورد که اهمیت توجه و پرداختن به آن را در زمان بدون فوت وقت ضروری می‌سازد. برای پاسخ به این ابهام مروری بر برخی شاخص‌های جهانی در این خصوص و وضعیت ایران می‌اندازیم.

یکی از این معیار‌ها تولید گازهای گلخانه‌ای است. ۳ گاز اصلی دی‌اکسید کربن (CO2)، متان (CH4) و مونوکسید دی نیتروژن (N2O) سبب وقوع پدیده گازهای گلخانه‌ای می‌شوند. در این میان گاز دی‌اکسید‌کربن یکی از مهم‌ترین گازهای گلخانه‌ای است که بر اثر مصرف سوخت‌های فسیلی در سطح زمین منتشر می‌شود. چرا به این گازها لقب گاز گلخانه‌ای داده‌ شده است؟

به این دلیل که این گاز‌ها فضایی مانند گلخانه در اطراف زمین ایجاد می‌کنند. در گلخانه نور خورشید وارد فضای آن می‌شود اما چون جداره شیشه‌ای دارد بخشی از آن دوباره به درون گلخانه برمی‌گردد. به‌این‌ترتیب فضای داخل گلخانه از بیرون گرم‌تر می‌شود. در جو زمین هم اتفاق مشابهی روی می‌دهد. قبل از دخالت انسان در طبیعت، جو زمین همیشه بخشی از امواج خورشید را در خود نگه می‌داشت که سبب می‌شد هوای کره خاکی ما به ‌اندازه مناسبی برای زیست، گرم باشد، اما با تولید گازهای گلخانه‌ای و افزایش آن در جو، میزان جذب اشعه‌های خورشید را افزایش داده است.

انتشار گازهای گلخانه‌ای بر گرم شدن هوای زمین و اسیدی شدن اقیانوس‌‌ها اثری تجمیعی دارد. این ‌یک قانون فیزیکی است و چه ما بخواهیم و چه نخواهیم اتفاق می‌افتد. نکته مهم در خصوص گاز دی‌اکسید‌کربن این است که صد‌ها سال در جو و حتی مدت بیش‌تری در اقیانوس‌‌ها باقی می‌ماند و سلامت و زندگی حیات کره زمین را به خطر می‌اندازد. اگر به آمار و ارقام منتشر شده بانک جهانی نگاهی بیندازیم، ملاحظه می‌شود سرانه انتشار دی‌اکسید‌کربن (کل دی‌اکسید منتشرشده در یک کشور نتیجه فعالیت‌های انسانی (تولید و مصرف) بر جمعیت همان کشور) از رقم ۴٫۲ متریک تن در سال ۱۹۹۰ به ۵ متریک تن در سال ۲۰۱۴ بالغ شده که در حدود ۰٫۸ درصد رشد نشان می‌دهد. یعنی حتی با در نظر گرفتن جمعیت باز هم رشد گاز دی‌اکسید‌کربن را شاهد بوده‌ایم. به دلیل افزایش مصرف حامل‌های انرژی در خلال سال‌های اخیر، کل سرانه انتشار گاز دی‌اکسید‌کربن در ایران مانند بسیاری از کشورهای در حال ‌توسعه افزایش قابل توجهی یافته است و میزان آن از ۳٫۷ در سال ۱۹۹۰ با نرخ رشد سالانه ۴ درصد به ۸٫۳ متریک تن در سال ۲۰۱۴ افزایش یافته است.

سرانه انتشار دی‌اکسید‌کربن ایران در مقایسه با میانگین جهانی در حدود ۶۶ درصد بیش‌تر است که نشان از وضعیت بحرانی آن در کشور دارد. به دلیل همین روند افزایشی، انتشار گازهای گلخانه‌ای و در مقابل راهکارهای کاهش و کنترل آن به یک گفتمان بین‌المللی تبدیل شده است و فراتر از یک مفهوم تئوری و علمی جزو مطالبات مردمی جهان است. هر روز با آگاهی بیش‌تر مردم جهان از پیامدهای اقتصادی، اجتماعی، بهداشتی و سلامتی گازهای گلخانه‌ای شاهد حضور فراگیر مردم و نهادهای مردم‌مدار و غیردولتی به ‌منظور مطالبه حمایت بیش‌تر دولت‌ها از محیط‌زیست و کاهش آلودگی محیط پیرامون خود هستند.

شاید به جرأت بتوان گفت، یکی از جنبش‌های مهم حال حاضر و آینده همین مطالبات مردمی اقتصاد سبز باشد. دولت‌های جهان از یک‌سو به‌ منظور پاسخگویی مناسب به افکارعمومی و از سوی دیگر جلوگیری از آثار مخرب آلاینده‌های دست‌ساز بشر، سیاست‌های مختلفی را به ‌کار بسته‌اند. هدف تمامی کشورهای جهان تثبیت غلظت گازهای گلخانه‌ای اتمسفر با توجه به اثرات تهدیدکننده سلامتی انسان است. به‌گونه‌ای که امکان سازگاری طبیعی اکوسیستم‌ها با تغییر آب‌وهوا، صیانت از تولید غذا و توسعه پایداری اقتصادی فراهم باشد.