ناترازی و عدم کفایت سرمایه مهم‌ترین چالش نظام بانکی

نفیسه‌سادات شفایی- رئیس کل بانک‌مرکزی، با بیان اینکه در حال‌حاضر صد‌ها سامانه در جهان هدایت افکار عمومی، تجار و فعالیت‌های اقتصادی را در نرخ ارز به‌عهده دارند، گفت که علامت دادن این سامانه‌ها به فعالان اقتصادی یکی از آسیب‌های اساسی بازار ارز ماست، بنابراین باید مرکزی داشته باشیم که برای هدایت بازار و مردم مرجع […]

نفیسه‌سادات شفایی- رئیس کل بانک‌مرکزی، با بیان اینکه در حال‌حاضر صد‌ها سامانه در جهان هدایت افکار عمومی، تجار و فعالیت‌های اقتصادی را در نرخ ارز به‌عهده دارند، گفت که علامت دادن این سامانه‌ها به فعالان اقتصادی یکی از آسیب‌های اساسی بازار ارز ماست، بنابراین باید مرکزی داشته باشیم که برای هدایت بازار و مردم مرجع باشد. به گزارش مناقصه‌مزایده، محمدرضا فرزین؛ رئیس کل بانک‌مرکزی، در همایش «چشم‌انداز اقتصاد ایران» در سخنانی با عنوان «چشم‌انداز و عملکرد اقتصاد ایران در حوزه پولی و بانکی از منظر بانک‌مرکزی» با اشاره به ضرورت تبیین و پیش‌بینی، اظهار کرد: تبیین و پیش‌بینی دو مقوله بسیار مهمی هستند. تبیین و پیش‌بینی یکی از مشکلات ما است چراکه معمولاً موضوعات اقتصادی کشور به خوبی تبیین نمی‌شود و چون به خوبی تبیین نمی‌کنیم، سیاست‌گذاری درست هم انجام نمی‌شود. وی افزود: تبیین صحیح و منصفانه می‌تواند در برنامه‌ریزی و پیش‌بینی صحیح به ما کمک کند و لذا در این تحلیل به دو حوزه کوتاه‌مدت (یکساله) ‌و مسئله پولی و بانکی تمرکز شده است، در تحلیل پول و بانک به موضوع نقش بانک‌مرکزی در نظام بانکی پرداخته شده و این تحلیل مبتنی بر نقش سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان برای آینده است. رئیس کل بانک‌مرکزی، هدف از ارائه پیش‌بینی از سوی دستگاه سیاست‌گذار را تبیین انجام مداخلاتی دانست که باید در سال‌جاری و سال آینده در حوزه سیاست‌گذاری پولی و بانکی انجام شود تا ثبات اقتصادی و پیامدهای مطلوب بانک‌مرکزی برای جامعه محقق شود. وی با نقل‌قول از یکی از اقتصاددانان بزرگ، اظهار کرد: علم اقتصاد سازنده دنیایی است که به بررسی آن می‌پردازد چراکه پیش‌بینی و روایت اقتصاددانان بر نحوه تصمیم‌گیری اقتصادی مردم می‌تواند تأثیر بگذارد چراکه قاعدتاً پیش‌بینی‌‌ها و چشم‌اندازی که طراحی می‌شود در تحقق اتفاقات سال آینده می‌تواند مؤثر باشد به همین دلیل است که این نوع تحلیل‌ها به ویژه از سمت خبرگان اهمیت بسیار زیادی دارد. رئیس کل بانک‌مرکزی، ادامه داد: شکل‌گیری انتظارات فعالان اقتصادی در کوتاه‌مدت نمی‌تواند بر شکل دادن به شاخص‌های کلان اقتصادی و به ویژه تورم بی‌تأثیر باشد اگر چه در بلندمدت عوامل اقتصادی بنیادی است که اثرگذار است. بنابراین روایت‌ها، تحلیل‌‌ها و ترسیم چشم‌انداز از طریق این‌گونه همایش‌ها و رسانه‌های معتبر و مرجع و همچنین فعالان و نخبگان اقتصادی می‌تواند در شکل‌گیری واقعیت‌‌ها و برون‌دادهای اقتصاد ایران مؤثر باشد.

کنترل رشد نقدینگی در محدوده هدف‌گذاری شده و اثر آن بر کاهش نرخ تورم

رئیس شورای پول و اعتبار، با اشاره به داشته‌های اقتصاد ایران در حوزه پولی و بانکی، گفت: همگان می‌دانند که پول یکی از پیچیده‌‌ترین مفاهیم علم اقتصاد است و بخش مهمی از تئوری‌های عمل اقتصاد به کارکرد پول اختصاص دارد و دائماً در حال تحول است و لذا پول هم متأثر و هم تأثیر‌گذار بر سایر متغیر‌های اقتصادی است. وی با ارائه یک نگاه تاریخی از تحولات پولی، گفت: در دوره تاریخی ۱۳۳۸ تا ۱۴۰۱ متوسط رشد نقدینگی کشور ۲۵٫۳درصد بوده است. در دهه ۵۰ تا ۱۴۰۱ متوسط سالانه رشد نقدینگی ۲۷٫۵ درصد بوده است و از سال ۱۳۹۸ تاکنون متوسط سالانه رشد نقدینگی ۳۸٫۵ درصد و تقریبا بیش از ۱۳ درصد بالاتر از متوسط بلندمدت آن بوده است. وی اظهار کرد: از دهه ۱۳۵۰ تاکنون با وجود صعود و فرود‌های رشد نقدینگی، متوسط بالای رشد نقدینگی باقیمانده است. به عبارتی هر ساله کنترل رشد نقدینگی یکی از برنامه‌ها بوده است و کمتر دوره‌ای بوده که این هدف وجود نداشته است اما همواره نرخ رشد نقدینگی بالایی داشته‌ایم. از دهه ۵۰ وارد تورم‌های بالا شدیم و اولین جهش تورمی را بعد از جنگ دوم جهانی در سال ۵۶ با تورمی حدود ۲۵ درصد مواجه بودیم. پس از آن نرخ تورم به ندرت تک‌رقمی شده است. فرزین؛ تصریح کرد: تعادل بودجه‌ای و برخورداری از درآمدهای منابع نفتی در تمامی این سال‌‌ها نقش مؤثری در کاهش و افزایش تورم داشته است. به عبارتی عدم تعادل بودجه منجر به افزایش تورم شده است و گاه برخورداری از درآمدهای نفتی توانسته ما را در مهار تورم کمک کند ولی اثرات ان در تمامی دوره‌ها یکسان نبوده است. پس موضوع تورم در اقتصاد ایران موضوعی تاریخی و متأسفانه مزمن است و بررسی دوره‌های تاریخی اقتصاد ایران بیانگر تأثیر مجموعه‌ای از عوامل ساختاری، هزینه‌ای و فشار طرف تقاضا بر شکل‌گیری تورم بوده است. رئیس کل بانک‌مرکزی، با اشاره به تشدید ناترازی‌‌ها و افزایش نرخ تورم در دهه ۹۰ یادآور شد: مشخصه اصلی تورم دهه ۹۰ و سال‌های اخیر، انباشت ناترازی در این سال‌ها بوده است؛ به اعتقاد بنده در دوره‌های مختلف عوامل تورم با یکدیگر متفاوت بوده است و در دهه ۹۰ ناترازی سهم بیشتری را به خود اختصاص داده است و در شکل‌گیری تورم در کشور ما اثر بیشتری داشته است. وی گفت: منظور از ناترازی مجموعه‌ای از ناترازی انباشت شده در ترازنامه بانک‌ها، تعادل بودجه‌ای و ناترازی بنگاه‌های اقتصادی است. یکی از مشخصه‌های ناترازی اقتصاد ایران در دهه اخیر کاهش سهم سایر منابع تأمین مالی بنگاه‌ها دولت اعم از بازار سرمایه، تأمین مالی خارجی، درآمد‌های پایدار مالیاتی در اقتصاد کشور و افزایش سهم بانک‌ها در تأمین مالی تا حدود ۹۰ درصد بوده است. این امر منجر به تشدید فشار تورمی و خلق نقدینگی درون زا در نظام پولی و بانکی کشور شده است؛ بنابراین در تبیین سیاست‌های پولی کشور باید داشته‌ها و نداشته‌های موجود و وابستگی به مسیر گذشته را در تحلیل‌های خود وارد کنیم.

ایران جزء ۵ کشور اول دنیا در ارائه صنعت خدمات پرداخت الکترونیک

رئیس کل بانک‌مرکزی، مهم‌ترین ویژگی نظام بانکی را گستردگی خدمات ارائه شده به آحاد جامعه خواند و افزود: نظام بانکی کشور با برخورداری بیش از ۸۹ درصد پوشش جزء بالا‌ترین سطح پوشش ارائه خدمات در میان کشورهای منطقه است. علاوه براین در استفاده از صنعت خدمات پرداخت الکترونیک در حال‌حاضر جزء پنج کشور اول دنیا هستیم و بیش از ۵۰ میلیون نفر در کشور کارت بانکی دارند و رتبه ۳۴ دنیا را داریم. همچنین نسبت اسکناس و مسکوک به نقدینگی نیز در کشور زیر دودرصد است که نشان می‌‌دهد که در این حوزه از بهترین‌‌ها در دنیا هستیم. وی در ادامه، گفت: تعداد تراکنش‌‌های شتاب در شش ماهه امسال ۱۱ هزار تراکنش در ثانیه بوده که آمار بسیار خوبی است در مقایسه با دیگر کشور‌ها عدد قابل‌توجه و افتخار‌آفرین است برخی از مسئولین بانک‌مرکزی کشورهای دیگر که به ایران می‌آیند با دیدن زیرساخت‌های نظام بانکداری الکترونیک ایران تعجب می‌کنند و در این حوزه‌ها از نقاط قوت خوبی برخورداریم. فرزین؛ در تشریح نقاط ضعف نظام بانکی نیز گفت: از سوی دیگر ناترازی‌های موجود در بانک‌ها و مؤسسات اعتباری و عدم کفایت سرمایه لازم از مهم‌ترین چالش‌های نظام بانکی کشور است. بار‌ها به این نکته اشاره کرده‌ایم که ناترازی شبکه بانکی عموماً ناشی از ناترازی جریان نقد است و نه ناترازی ترازنانه‌ای، اما اگر این روند ادامه پیدا کند می‌تواند به ناترازی ترازنامه‌ای تبدیل شود. فرزین؛ خاطرنشان کرد: از مهم‌ترین ریشه‌های اصلی بروز ناترازی‌ها در نظام بانکی کشور می‌توان به چالش‌‌های موجود در رابطه دولت با نظام بانکی، تکالیف و انباشت مطالبات شبکه بانکی از دولت در ترازنامه بانک‌ها، شکل‌گیری نامناسب بانک‌های خصوصی در دهه ۸۰، ضعف حاکمیت شرکتی و ضعف در نظارت و تنظیم‌گری و سرریز نوسانات مغایر با اقتصاد کلان اشاره کرد که باعث این ناترازی موجود در نظام بانکی شده است.

اوراق گواهی سپرده خاص ابزاری کارآمد برای تأمین مالی هدفمند تولید و سرمایه در گردش بنگاه‌ها

فرزین؛ یادآور شد: در سال‌جاری ۲۰۰ همت گواهی سپرده خاص منتشر شد و این ابزار روش بسیار خوبی برای تأمین مالی هدفمند تولید و سرمایه در گردش است که انشاا… در آینده نیز استفاده از این روش ادامه خواهد یافت و هر زمان تشخیص دهیم نیاز به استفاده از این سیاست برای طرح‌های توسعه ایجادی و هم برای بنگاه‌های اقتصادی وجود دارد اعلام می‌کنیم.