يكي از ريسك‌هاي مهمي كه هر پيمانكاري با آن دست به گريبان است، ريسك در مناقصه است كه مي‌تواند باعث از دست دادن پروژه و يا عدم امكان انجام آن با قيمت پيشنهادي شود. در اين تحقيق با توجه به حياتي بودن اثر اين ريسك، سعي مي‌شود وضعيت ريسك‌هاي پروژه بررسي شده، منابع […]
يكي از ريسك‌هاي مهمي كه هر پيمانكاري با آن دست به گريبان است، ريسك در مناقصه است كه مي‌تواند باعث از دست دادن پروژه و يا عدم امكان انجام آن با قيمت پيشنهادي شود. در اين تحقيق با توجه به حياتي بودن اثر اين ريسك، سعي مي‌شود وضعيت ريسك‌هاي پروژه بررسي شده، منابع تأثيرگذار در تغييرات هزينه شناسايي، و ريسك شركت در مناقصه كه تا كنون كم‌تر مورد توجه قرار گرفته است، ارزيابي و تحليل شود. با انجام تحليل كيفي نسبت به اصل قبول يا رد پروژه آگاهي پيدا كرده و در صورت قبول پاسخ مناسب ارايه مي‌شود. اين پاسخ مناسب، نوع شركت در مناقصه و رويكرد مديريتي آن را مشخص خواهد كرد.
كلمات كليدي: مديريت ريسك، شركت در مناقصه، تحليل كيفي ريسك، پاسخ به ريسك
مقدمه
مديريت ريسك مناقصه، فرايند اتخاذ تصميم نهايي در مناقصه به‌منظور افزايش سودآوري پروژه و كاهش احتمال از دست دادن مناقصه است. ريسك شركت در مناقصه يك ريسك غيرمحض(شرطي) بوده چراكه نتيجه آن مي‌تواند ضرر يا منفعت باشد. همچنین ريسك شركت در مناقصه يك ريسك پويا بوده و به تغييرات سياسي، اقتصادي، اجتماعي و فن‌آوري در جامعه شديداً وابسته است.
مديريت ريسك شركت در مناقصه فرايندي سيستماتيك در شناسايي، تجزيه و تحليل كمي و كيفي منابع مؤثر در هزينه پروژه و در نهايت اتخاذ تصميم نهايي قيمت پيشنهادي براي مناقصه به منظور ايجاد تعادل بين بيشينه نمودن احتمال انجام موفقيت‌آميز پروژه با قيمت پيشنهادي و كمينه نمودن احتمال رد در مناقصه است. مديريت ريسك شركت در مناقصه همانند مديريت ريسك يك فرايند مرحله‌اي (پله‌اي) است كه در زير به تشريح اين فرايند مي‌پردازيم.
برنامه‌ريزي مديريت ريسك شركت در مناقصه
برنامه‌ريزي مديريت ريسك شركت در مناقصه فرايند محاسبه قيمت پروژه و به‌دست‌آوردن هزينه نهايي است. اين هزينه يك عدد خام بوده و هنوز هيچ ضريبي در آن ضرب نشده است. كليه مراحل كار بايد با دقت زياد انجام شده و آخرين تغييرات قيمت در محاسبات منظور شود تا از درجه اتكاپذيري لازم برخوردار شود.
تبيين منابع ريسك شركت در مناقصه
تبيين منابع ريسك شركت در مناقصه فرايند شناسايي منابع ريسك احتمالي مؤثر بر هزينه پروژه و تعيين مشخصه‌هاي هريك از آن‌ها و مستندسازي مي‌باشد. بعد از جمع‌آوري اطلاعات لازم در مورد پروژه بايستي با تجزيه و تحليل آن‌ها منابع مؤثربر هزينه شناسايي شوند. در ادامه برخي منابع مؤثر بر ريسك شركت در مناقصه خواهد آمد.
نرخ بهره
اين منبع عبارت از كاهش ارزش مبلغ صورت‌وضعيت دريافتي در اثر تغيير نرخ‌هاي بهره است. درصورتي كه پروژه در محيطي بي‌ثبات و با تغييرات سريع نرخ بهره و ميزان تورم در حال اجرا است، اثر آن تشديد مي‌شود. همچنین در آن صورت تأخير در وصول صورت‌وضعيت‌‌ها تأثير مستقيم و زاينده‌اي خواهد داشت، كه لازم است به نحوه برخورد قرارداد با اين موضوع توجه خاص شود. همچنین در صورتي كه تأخير در پرداخت‌ها در متن قرارداد ديده نشده باشد، بايستي بهره پولي كه به‌طور راكد نزد كارفرما مي‌ماند در محاسبات منظور شود.
تورم
اين منبع، عبارت از كاهش ارزش مبلغ صورت‌وضعيت دريافتي نسبت به‌كار انجام شده به دليل افزايش قيمت كالا‌ها و خدمات مصرفي بر اثر تورم است. اگر سيستم پرداخت قرارداد شامل تعديل نباشد و يا افزايش شاخص‌هاي اعلام شده تعديل كم‌تر از ميزان واقعي تورم موجود در جامعه باشد، در آن صورت مبلغ صورت‌وضعيت دريافتي براي هزينه‌هاي انجام شده ناكافي مي‌باشد. به علاوه، پيمانكار توان تهيه مصالح لازم براي ادامه كار را نيز از دست داده و اين اثر به‌صورت فزاينده تشديد مي‌شود. بنابراين داشتن درك صحيحي از وضعيت جامعه و تورم آن براي هر پيمانكاري ضروري است.
سياست‌هاي ارزي
اين منبع عبارت از تغيير قوانين ارزي داخلي كشور، نظير تثبيت نرخ برابري ارز است. همچنین تغييرات نرخ برابري ارز كه نشأت گرفته از سياست‌هاي ارزي نيز مي‌تواند باشد در همين مقوله مي‌گنجد. در صورتي كه نوع پرداخت قرارداد ارزي باشد، احتمال سود يا زيان در يك وضعيت غيرپوششي (بدون تعديل) در اثر افزايش يا كاهش ارزش يك پول خارجي وجود دارد كه بايستي به آن توجه شود.
وضعيت عرضه و تقاضاي منابع
اين منبع عبارت از تغيير (معمولاً كاهش) برخي منابع در شرايط نابرابر با ساير تغييرات به دليل اختلاف ميزان عرضه با تقاضا است. از دلايل اين امر مي‌توان به افزايش سريع نياز به منابع براثر سرمايه‌گذاري گسترده دولت در صنعتي ويژه و يا منطقه‌اي خاص اشاره كرد.
قرارداد‌ها با توجه به نوع پروژه تحت سيستم‌هاي مختلفي به مناقصه و اجرا گزارده مي‌شوند. يكي از فاكتورهاي مهم سيستم اجراي پروژه، نوع پرداخت آن است. شكل يك به‌صورت سيستماتيك نشان دهنده نحوه توزيع ريسك بين پيمانكار و كارفرما در سيستم‌هاي مختلف اجراي پروژه است. همان‌طور كه از شكل مشخص است در سيستم «پرداخت هزينه+دستمزد ثابت با تضمين سقف قيمت» پيمانكار بيش‌ترين ريسك و در سيستم « پرداخت هزينه+ دستمزد ثابت» پيمانكار كم‌ترين ريسك را دارا است.
وضعيت مالي شركت
يكي از منابع مهم و مؤثردر فرايند شركت در مناقصه، وضعيت بد مالي شركت پيمانكار بوده كه در اثر ناتواني او در پرداخت تعهدات خود ايجاد مي‌شود. بر اين اساس پرداخت‌هاي يك پيمانكار هميشه عقب بوده و تصميم دارد براي جبران بدهي اتمام پروژه‌هاي قبلي از پيش‌پرداخت پروژه بعدي استفاده كند. بنابراين ناچار است كه حتي‌المقدور و با كم‌ترين قيمت منطقي برنده مناقصه شود. اين مسأله باعث خواهد شد تا وي در برآورد نهايي قيمت قدري خوش‌بينانه عمل كند.
تحليل كيفي ريسك شركت در مناقصه
تحليل كيفي به اين دليل صورت مي‌گيرد تا نشان دهد كه اگر پروژه به علت ريسك‌هاي بالقوه طبق برنامه دنبال نشود هزينه پروژه چه تغييري خواهد نمود و همچنین به مدير‌عامل شركت (تصميم‌گيرنده) نسبت به لزوم (و يا عدم‌لزوم) تغيير قيمت پيشنهادي جهت چيره شدن بر هزينه‌هاي احتمالي هشدار مي‌دهد.
تعيين اهداف و اصول
تحليل كيفي ريسك شركت در مناقصه ۳ هدف دارد:
– بررسي اهميت نسبي منابع شناسايي شده مؤثر بر قيمت پيشنهادي در زمان انجام مناقصه.
– طبقه‌بندي منابع شناسايي شده بر حسب اولويت هريك از لحاظ تأثيرگذاري بر هزينه پروژه.
– گردآوري اطلاعات لازم در مورد لزوم و يا عدم‌لزوم تغيير قيمت پيشنهادي براساس ميزان ريسك موجود.
لازم به ذكر است كه تحليل كيفي ميزان تغيير قيمت را نمي‌تواند مشخص كند.
مرور شرايط پروژه
در اسناد مناقصه، بايد مواردي از قبيل نوع پرداخت قرارداد، وجود و يا عدم‌وجود جرايم مالي، تأخير در پرداخت صورت‌وضعيت، جريمه ديركرد و پاداش اتمام زودهنگام، موقعيت جغرافيايي پروژه و منابع در دسترس آن مورد بررسي قرار گيرد. همچنین به نوع كارفرما (دولتي يا خصوصي) و توان مالي او و نيز توانمندي مشاور بايد توجه شود.
تعيين منابع مؤثر بر ريسك شركت در مناقصه
در فرايند تعيين منابع مي‌بايست مراحل چك ليست منابع محتمل، تكميل پرسشنامه از مديران پروژه‌هاي اجرا شده، اطلاعات موجود از پروژه‌هاي قبلي و مرور شرايط آن‌ها، با دقت انجام شود. اگر منبع ريسك و اثر آن به خوبي شناسايي شود، تعيين راه‌هاي كنترل آن نيز ساده‌تر مي‌شود.
نمايش منابع مؤثر بر ريسك شركت در مناقصه
همان‌طور كه ذكر شد براي تعيين منابع مؤثر بر ريسك شركت در مناقصه مي‌توان از اطلاعات به‌دست آمده از پروژه‌هاي قبلي استفاده كرد. اين اطلاعات بايد قبلاً جمع‌آوري و بايگاني شده باشند. به همين دليل نيز يكي از مراحل فرايند تحليل كيفي ريسك شركت در مناقصه، نمايش منابع مؤثر مي‌باشد. اين مرحله تأثيري در پروژه فعلي نداشته و فقط براي پروژه‌هاي آتي مي‌تواند مورد استفاده قرار گيرد. اطلاعات اين مرحله در دو مرحله به‌دست مي‌آيد:
پس از بررسي منابع ريسك با مستندسازي منابع شناسايي شده مي‌توان نسبت به تكميل ليست منابع مؤثر اقدام كرد.
پس از پاسخ به ريسك با ثبت اطلاعات پروژه و نتايج حاصله مي‌توان منابع شناسايي شده را ارزيابي كرد.
محمد جهانگير ، حبيب‌ا… براتي
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.