واقعیت‌های حمایت از کالای داخلی

واقعیت‌های حمایت از کالای داخلی مجتبی قدیری نامگذاری سال جدید از سوی مقام‌معظم‌رهبری تحت عنوان حمایت از کالای ایرانی تعیین‌کننده خط مشی اقتصادی سال خواهد بود که دستگاه‌های مختلف مرتبط با این امر تلاش خواهند کرد در این راستا گام ‌بردارند. اما نکته اینجاست در برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری این دستگاه‌ها باید دقت شود تا مشتریان […]

واقعیت‌های حمایت از کالای داخلی

مجتبی قدیری

نامگذاری سال جدید از سوی مقام‌معظم‌رهبری تحت عنوان حمایت از کالای ایرانی تعیین‌کننده خط مشی اقتصادی سال خواهد بود که دستگاه‌های مختلف مرتبط با این امر تلاش خواهند کرد در این راستا گام ‌بردارند. اما نکته اینجاست در برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری این دستگاه‌ها باید دقت شود تا مشتریان بالقوه کالای ایرانی افزایش یابد، نه این‌که برای همان مشتریان بالفعل برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری کرد.

قطعاً در حمایت از کالای ایرانی قرار است بازار تولیدات داخل توسعه یابد و حتی دایره این توسعه می‌تواند فراتر از مرزهای جغرافیایی باشد، لذا تمامی دستگاه‌هایی که تلاش دارند تا به حمایت از کالای ایرانی برخیزند باید توجه کنند علاوه بر حفظ بازار موجود و افزایش رضایتمندی مشتریان بالفعل، بتواند مشتریان بالقوه را شناسایی کرده و آنها را به مشتریان بالفعل تبدیل کنند.

باید یادآور شد امروز بخش زیادی از شهروندان در خرید کالاهای مورد نیاز خود تمایل و علاقه به خرید کالای خارجی دارند، یعنی خریداران ایرانی همان مشتریان بالقوه‌ای هستند که به جای خرید کالای ایرانی کالای خارجی را در سبد کالایی خود قرار می‌دهند. البته این امر دلایل زیادی دارد که در این یادداشت فرصت و مجال پرداختن به آن نیست.

حالا در سال حمایت از کالای ایرانی وظیفه همه مسؤولان و دست‌اندارکان بخش دولتی و خصوصی این است که بتوانند سهم کالای ایرانی را در سبد کالایی خانوار افزایش دهند. از این ‌رو قبل از این‌که بخواهیم شعار دهیم که چه می‌کنیم! باید ببینیم که سهم هر کدام از کالاهای ایرانی چه وزنی در سبد کالایی خانوار‌ها دارد و ما قرار است چند درصد به وزن این سهم در سبد کالای خانوار ایرانی اضافه کنیم. قطعاً در سبد کالایی خانوارهای ایرانی، برخی کالا‌ها هیچ سهمی ندارند و یا سهم آنها آنقدر ناچیز و خرد است که اصلاً دیده نمی‌شود. لذا برای افزایش این سهم باید فاکتورهای خاصی را مدنظر قرار دهیم که مهم‌ترین فاکتور سهم اشتغالزایی کالاهاست، یعنی قرار است کدام کالا در سبد کالایی خانوار ایرانی قرار بگیرد و این کالا چقدر اشتغالزایی دارد. قطعاً هر چه وزن کالایی‌های که اشتغالزایی بیش‌تری دارد در سبد کالایی اضافه گردد، بیکاری کم‌تر می‌شود.

بنابراین حالا که قرار است از کالای ایرانی حمایت شود، باید به دنبال تولید کالاهایی با اشتغالزایی بالا و ارزش افزوده بیش‌تر بود و در پی این سیاست تبدیل مشتریان بالقوه به بالفعل می‌تواند گردش اقتصادی کشور را سرعت بخشد و در پی این گردش شاهد رونق اقتصادی خواهیم بود.

اگر قرار باشد در حمایت از کالای ایرانی به دنبال کالاهایی با ارزش افزوده پایین و میزان اشتغالزایی محدود باشیم هر چقدر هم که بتوانیم مشتریان بالقوه را تبدیل به بالفعل کنیم، شاهد اتفاق خاصی نخواهیم بود. به قولی بازار بالفعل با کالاهای کم ارزش توان تحرک موتور اقتصادی برای خروج از رکود را نخواهد داشت.

تغییر سبد کالایی خانوار‌ها با کالای ایرانی با ارزش افزوده و اشتغالزایی بالا در پی خود یک بازار بالقوه ایجاد می‌کند که می‌تواند رکود را بشکند و باعث رونق اقتصاد گردد. این نکته باید آویزه گوش تمامی دست‌اندرکاران این امر، چه مدیران بخش دولتی و چه مدیران بخش خصوصی باشد که در سال حمایت از کالای ایرانی قرار است به دنبال کالاهایی با این خصوصیات باشیم. نه این‌که در زد و بندهای سیاسی به دنبال سود شخصی خود، کالاهایی را مورد حمایت قرار دهیم که اشتغالزایی محدود و ارزش افزوده پایین دارند.

متأسفانه باید گفت بیش‌تر سهم سبد خانوار ایرانی از کالاهایی ایرانی را کالاهای مصرفی بی‌دوام  تشکیل می‌دهند و کالاهای سرمایه‌ای و واسطه‌ای این سبد بیش‌تر کالاهایی خارجی است. مثلاً بسیاری از خریداران لاستیک خودور به دنبال کالای خارجی هستند و یا خریداران کالاهای لوکس مصرفی مثل گوشی موبایل، یخچال و… نیز کالای خارجی را به کالای داخلی ترجیح می‌دهند. البته این ترجیح دادن کالای خارجی به داخلی در پی محدودیت تولید و تنوع با توجه به کیفیت پایین صورت گرفته است که اگر قرار باشد از کالای ایرانی حمایت شود، باید شاهد افزایش تولید و تنوع آن به همراه کیفیت بالا باشیم. اگر بتوانیم کالاهایی با اشتغالزایی بالا و ارزش افزوده بالا را با کیفیت و قیمت مناسب در کشور تولید کنیم، می‌توانیم در پایان سال ادعا کنیم که از کالای ایرانی حمایت کرده‌ایم. در غیر این صورت فقط شعار آن ‌را داده‌ایم و هیچ کار خاصی در حمایت از کالای ایرانی انجام نداده‌ایم، چرا که قرار نیست در این حمایت، فقط به زور مصرف‌کنندگان ایرانی را وادار به خرید کالای ایرانی بی‌کیفیت ایرانی با قیمت نا‌مناسب کنیم.