دست‌های پشت‌پرده صنعت خودروسازی مانع اصلی خصوصی‌سازی

مهدی قره‌داغلی- خصوصی‌سازی صنعت آشوب‌زده خودرو، سال‌هاست که در باتلاق دولتی ماندن و تصمیم‌گیری‌های دولتی‌ها، گیر افتاده و همین امر سبب شده که اوضاع این صنعت روزبه‌روز به وخامت کشیده شود و همین مسئله باعث آن شده که هر روزه خودروسازان دولتی که سهم بزرگی را از اقتصاد کشورمان دارند با زیان‌های کلانی روبه‌رو شوند […]

مهدی قره‌داغلی- خصوصی‌سازی صنعت آشوب‌زده خودرو، سال‌هاست که در باتلاق دولتی ماندن و تصمیم‌گیری‌های دولتی‌ها، گیر افتاده و همین امر سبب شده که اوضاع این صنعت روزبه‌روز به وخامت کشیده شود و همین مسئله باعث آن شده که هر روزه خودروسازان دولتی که سهم بزرگی را از اقتصاد کشورمان دارند با زیان‌های کلانی روبه‌رو شوند و ادامه این زیان‌ها از نظر کارشناسان شاید منجربه ورشکستگی کامل این صنعت و صنایع وابسته به آن شود. از سوی دیگر زیان انباشته‌ای که در دو خودروساز کشور وجود دارد، باعث شده که در صورت خصوصی‌سازی این دو شرکت کسی جرأت رفتن به سمت آن‌ها را به دلیل بدهی‌های کلان موجود نداشته باشد. اما از سویی نیز ایجاد بازار رقابتی و تولید محصولات به‌روزتر با قیمت‌های غیردستوری می‌تواند پاشنه‌آشیل بهبود این صنعت گردد و در کنار همه این مسائل، امر واردات خودرو نیز از نکات حائزاهمیتی خواهد بود. به گزارش مناقصه‌مزایده، در همین راستا، امیرحسین کاکایی؛ عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی خودروی دانشگاه علم و صنعت ایران، درباره احتمال واگذاری کارخانجات ایران‌خودرو و سایپا به چینی‌‌ها، اعلام کرد: مشکل صنعت خودروسازی ایران به خصولتی بودن آن باز می‌گردد و چاره کار این نیست که دو غول خودروسازی را دو دستی تقدیم خارجی‌‌ها کنیم، بلکه باید مدیریت این دو کارخانه را به افراد اهل و توانمند داخلی بخش‌خصوصی بسپاریم. امیرحسن کاکائی؛ با بیان اینکه به دنبال «چین هراسی» نیست، تأکید کرد: ما از صنعتی صحبت می‌کنیم که ایرانی‌ها ۵۰ سال روی آن کار کرده‌اند و تجربه، توان، نیرو، تخصص و تعهد لازم را دارند و اگر قانون تجارت درخصوص آن به‌درستی اجرا شود، شاهد شکوفایی و توسعه آن خواهیم بود. وی گفت: خودروسازی یک صنعت بین‌المللی و جهانی است و هیچ کشوری بدون مشارکت خارجی‌ها در آن به موفقیت نمی‌رسد اما باید مراقب بود که هدف، مشارکت انتقال تجربه و تکنولوژی به کشور باشد نه وابستگی ۱۰۰درصدی به خارجی‌ها چراکه در این صورت قطعاً هرگز خودروساز نخواهیم شد و هر آنچه در این ۵۰ سال به دست آوردیم، برباد خواهد رفت. کاکائی؛ تأکید کرد: افراد اهل بسیاری در داخل داریم که تجربه و توان لازم را برای مدیریت ایران‌خودرو و سایپا دارند و حاضر هستند در راستای اجرای فرمایشات رهبری معظم انقلاب اسلامی مبنی بر مشارکت مردم برای افزایش تولید، وارد میدان شوند و صنعت خودروسازی ایران را نجات دهند. وی گفت: متأسفانه دست‌هایی در صنعت خودروسازی ایران وجود دارد که تلاش می‌کند با تمام توان راهی پیدا کند تا خصوصی‌سازی واقعی در ایران‌خودرو و سایپا صورت نگیرد، این افراد تاکنون توانسته‌اند با وجود تأکیدهای مکرر رهبر معظم انقلاب در سال ۱۴۰۲ و ابتدای سال ۱۴۰۳ و همچنین فرمان دو سال پیش رئیس‌جمهوری مبنی بر خصوصی‌سازی، مانع اجرای این مهم شوند. کاکائی؛ اظهار داشت: با وجود آنکه تولید ایران‌خودرو و سایپا روند نزولی نسبت به سال گذشته داشته است اما شاهد هستیم که خودروهای مونتاژی چین در کشور روند روبه رشدی طی مدت یادشده داشته‌اند که این نشان‌دهنده دورخیز چینی‌ها برای تصاحب بازار خودروی ایران است. از طرفی نباید فراموش کرد که دست‌اندرکاران صنعت خودروسازی ایران با اقدامات خود در واقع دست و پای دو غول خودروسازی ایران را بسته و برای چینی‌ها فرش قرمز پهن کرده‌اند. وی گفت: بار دیگر تأکید می‌کنم که قصد ما چین‌هراسی نیست چرا که صنعت خودروسازی بدون ارتباط با جهان موفق نمی‌شود و اگر تا امروز چینی‌ها با ما همکاری نمی‌کردند، صنعت خودروسازی ایران هم مانند روسیه زمین می‌خورد.کاکائی؛ با بیان اینکه امروز صنعت خودروسازی ایران همکاری نزدیکی با چینی‌ها دارد و از این بابت از چینی‌ها ممنون هستیم، گفت: هر فردی بگوید که نباید با چینی‌ها کار کنیم نادان است، ما در شرایطی هستیم که امکان کار با غربی‌ها وجود ندارد از طرفی چینی‌ها پیشرفت خیره‌کننده‌ای داشته‌اند؛ اما تفکر واگذاری ۱۰۰درصدی صنعت خودروسازی به چینی‌ها یا هر کشور دیگری را نباید دنبال کرد. وی افزود: «در گذشته شاهد بودیم که برخی به دنبال واگذاری ۱۰۰درصدی خودروسازی ایران به غربی‌ها بودند و امروز افراد دیگری پیدا شده‌اند که خواهان واگذاری ۱۰۰درصدی به چینی‌ها هستند.» وی با اشاره به اهداف کشور‌ها برای توسعه خود، اظهار داشت: کشوری به بزرگی ایران با جمعیت فراوان و منابع متعدد و دشمنان مختلف باید به دنبال توسعه، اشتغال، تولید و استقلال خود باشد. بنابراین در مشارکت با خارجی‌ها چه غرب و چه در شرق باید به‌گونه‌ای شرط و شروط بگذارد که در نهایت شاهد انتقال تکنولوژی و توسعه صنعتی باشد. وی گفت: هرگز با واگذاری ۱۰۰درصدی امور به خارجی‌ها نمی‌توان انتظار داشت که توسعه صنعتی به‌وجود آید هرچند احتمال دارد در کوتاه مدت شاهد تغییر خودرو‌ها و به‌روزتر شدن آن‌ها باشیم اما در نهایت پیشرفت چندانی نخواهیم کرد و به کشوری خدماتی و وابسته تبدیل خواهیم شد. کاکائی؛ گفت: سال ۹۵ پنج خودروساز بزرگ دنیا از جمله هیوندای، فولکس، پژو، سیتروئن و رنو قرار بود با مشارکت ۴۰ درصدی با ایرانی‌‌ها شروع به سرمایه‌گذاری کنند که با آمدن دونالد ترامپ؛ رئیس‌جمهور آمریکا همه از ایران خارج شدند. وی گفت: از طرفی در داخل سیاست‌گذاران و مدیران ما عملکرد بدی داشتند تا جایی که صنعت خودروسازی ایران مریض شد و امروز که درباره آن صحبت می‌کنیم با مشکلات متعددی از جمله زیان انباشته روبه‌رو است که ناشی از مدیریت خصولتی است و در نتیجه آن هیچ فردی در بخش‌خصوصی یا دولتی جوابگوی مشکلات به‌وجود آمده نیست. کاکائی؛ معتقد است، نخست باید درخصوص واگذاری امور به بخش‌خصوصی جامه‌عمل پوشاند به عبارت دیگر، صنعت خودروسازی ایران را به بخش‌خصوصی واگذار کرد و در مشارکت با خارجی‌ها به‌درستی و قدم به قدم عمل کرد، ایران‌خودرو مشکل چندانی در این زمینه ندارد، چراکه از نظر قانونی صاحب ایران‌خودرو مشخص است به شرط آنکه دست‌های پشت‌پرده بگذارند قانون تجارت اجرا شود. وی گفت: برخی از مسئولان دولتی درخواست زمان دو تا سه ساله برای بررسی موضوع واگذاری دو خودروساز کشور می‌کنند. حال آنکه ما به سرعت عمل نیاز داریم چرا که وضعیت صنعت خودروسازی بحرانی است. کاکائی؛ درخصوص سایپا نیز، گفت: شرایط سایپا متفاوت است و نیاز به شرکت‌هایی است که بتوانند به‌صورت بلوکی سهام مورد نیاز برای گرفتن کرسی‌های لازم در هیئت مدیره را خریداری کنند. وی هزینه‌های خصولتی بودن را بیشتر از خصوصی بودن بنگاه‌های اقتصادی دانست و گفت: نباید چین‌هراسی کنیم اما باید محکم قدم ‌برداریم و در عین حال مراقب باشیم، هم‌اکنون که در این ارتباط گفتگو می‌کنیم، چینی‌ها و آمریکایی‌ها با تمام اختلافات در صنعت خودروسازی درحال همکاری هستند. کاکائی؛ گفت: دست‌اندرکاران باید به پروژه ترساندن مقامات عالی و مردم مبنی بر واگذاری امور به بخش‌خصوصی پایان دهند و از حسودی به بخش‌خصوصی در صورت موفقیت در صنعت خودروسازی و سودی که حاصل آن می‌شود، دست‌ بردارند. درخصوص قیمت خودرو‌ها نیز کاکایی؛ افزود: قیمت خودرو از شهریور ۱۴۰۱ تاکنون یعنی طی ۱۸ ماه گذشته تاکنون اصلاح نشده در حالی که به‌طور میانگین طی این مدت با تورم بالایی مواجه بودیم. بنابراین افزایش قیمت خودروهایی مثل پارس، حق خودروساز است. البته قیمت‌گذاری دستوری طی چهار پنج سال گذشته به‌گونه‌ای خودروسازان را دچار مشکل کرده که افزایش ۵۰ درصد نیز زیان را جبران نمی‌کند. وی افزود: معمولاً در سطح جامعه به‌گونه‌ای صبحت می‌شود که گویی خودروسازان ولخرجی می‌کنند و ما داریم پول این ولخرجی را می‌دهیم. در حالی که این‌طور نیست. مثلاً خودروی پارس با قیمت کمتر از ۳۰۰ میلیون تومان درب کارخانه فروخته می‌شود اما قیمت آن در بازار ۸۰۰ میلیون تومان است. این کارشناس صنعت خودرو، خاطرنشان کرد: ممکن است کسی در مورد کیفیت پارس ایراد بگیرد و بگوید من این خودرو را نمی‌خرم. کما اینکه ایران‌خودرو می‌خواست پارس را کنار بگذارد اما نگذاشتند؛ زیرا در بازار مشتری دارد و نیاز بازار است. بنابراین اگر قرار است پارس با همین کیفیت تولید شود یک قیمت تمام شده‌ای دارد. کاکایی؛ با بیان اینکه در حال‌حاضر خودروهای بهتری نسبت به پارس توسط ایران‌خودرو تولید می‌شود، گفت: خودروهایی مثل سورن استانداردهای بهتری در مقایسه با پارس دارند اما می‌بینیم که خودرو پارس در بازار آزاد هم‌قیمت با آن‌هاست. معنی‌اش این است که پارس برای مردم و مصرف‌کننده نهایی ارزش دارد. وی تأکید کرد: به دلیل نحوه قیمت‌گذاری اشتباه، قیمت سورن در کارخانه ۱۵۰ میلیون تومان بالاتر از پارس است. یعنی پارس با توجه به ظرفیت بازار خیلی زیر قیمت فروخته می‌شود. خودروساز یک حق اولیه دارد که نباید خودرو را زیر قیمت تولید بفروشد. دوم اینکه باید از ظرفیت بازار استفاده کند. اما طی این سال‌ها با نرخ‌گذاری به ایران‌خودرو و سایپا ضرر زده‌ایم. کاکائی؛ با اشاره به تورم ۴۰ درصد، گفت: این برای اولین‌بار در ۷۰ سال گذشته است که طی سه سال متوالی با تورم ۴۰ درصد مواجهیم. عدم تعادل بین درآمد دهک‌های مختلف، تنش‌های اقتصادی و رشد قیمت کالاهای خوراکی و… به مردم فشار وارد می‌کند. متأسفانه در این مدت به جای اینکه مسائل را اصولی حل کنیم یا موانع تولید را رفع کنیم با نگاه سیاسی و غیراقتصادی، قیمت خودرو را در کارخانه کنترل کردیم با این تصور که در بازار آزاد نیز قیمت کنترل می‌شود اما این‌گونه نشد. چنین سیاست‌هایی خودروساز را ضعیف می‌کند. وی بیان کرد: سیاست قیمت‌گذاری در ایران‌خودرو و سایپا که تولیدکنندگان اصیل ما هستند و از زنجیره تأمین برخوردارند در مونتاژکاران هم پیاده شد اما آنجا معقول‌تر عمل کردند. طبق مصوبه شورای‌رقابت باید هر شش ماه یک بار قیمت‌ها به‌روز شود. این اتفاق برای مونتاژکاران افتاد اما برای ایران‌خودرو و سایپا ۱۸ ماه طول کشید؛ زیرا مونتاژکاران شوخی ندارند. بخش‌خصوصی هستند و اگر قیمت آن‌ها اصلاح نشود تولید نمی‌کنند. مونتاژکاران ۱۷ درصد سود را به عنوان یک سود عقلانی در نظر می‌گیرند، گفت: اما برای ایران‌خودرو و سایپا به بهانه کیفیت یکسری ضریب منفی در نظر می‌گیرند و بین شش تا ۱۰ درصد اجازه سود می‌دهند سودی که مربوط به ۱۸ ماه قبل است. یعنی در همین قیمت‌گذاری دستوری هم متأسفانه روش غلطی را به کار می‌برند. کاکایی؛ اضافه کرد اگر کیفیت خودرو‌ها بد است چرا پارس ۸۰۰ میلیون تومان در بازار قیمت دارد؛ در حالی که قیمت آن در کارخانه کمتر از ۳۰۰ میلیون تومان است. این فاصله باعث شده ایران‌خودرو و سایپا به شدت زیان‌ده شوند و معتقدم در حال له شدن هستند.